Etherische olien – werkt het?

Juglen Zwaan heeft onderzoek gedaan naar de werking van aromatherapie en schreef daarover in zijn nieuwsbrief van 23 juni 2024:

Toen ik (Juglen Zwaan) onlangs op een beurs bij het Voedingsgeneeskunde Congres aanwezig was, stond er naast ons een stand met etherische oliën. Beursdagen zijn altijd erg intensief. Hoewel ik het erg leuk vind en vele inspirerende gesprekken heb, is het ook een onafgebroken stroom aan prikkels. Toch heb ik dit keer een paar momenten van zen ervaren. Dit kwam door de stand naast ons met etherische oliën. Er kwamen telkens allerlei geweldige geuren voorbij, waardoor ik even in een andere wereld terechtkwam. De aroma’s werkten heel rustgevend, verkwikkend en vitaliserend. Ik vroeg mij toen af in hoeverre de gezondheidsvoordelen van etherische oliën door de wetenschap worden omarmd. Daarom zoeken we deze week uit wat de medische literatuur vermeldt over de werking van aromatherapie op onze gezondheid.

Aromatherapie is een vorm van alternatieve geneeskunde die gebruikmaakt van de essentiële oliën van planten om lichaam en geest te ondersteunen. Deze essentiële oliën worden gewonnen uit verschillende plantendelen zoals bloemen, bladeren, wortels en schors. Elke olie heeft zijn eigen unieke geur en werking. Via de reukzenuw kunnen deze aromatische oliën een positief effect hebben op onze gesteldheid, stemming en gezondheid. Aromatherapie gaat ervan uit dat lichaam en geest nauw met elkaar verbonden zijn. Door specifieke essentiële oliën in te zetten, kunnen lichaam en geest meer in balans komen en zo klachten verlicht worden. Aromatherapie is dus een holistische wijze van genezen, waarbij een aromatherapeut naar de mens als geheel kijkt.

Het gebruik van geurige plantaardige oliën en extracten voor geneeskundige doeleinden kent een lange geschiedenis. Al in de oudheid pasten culturen in China, India en Egypte aromatische stoffen uit planten toe in balsems, zalven en oliën. Deze werden ingezet voor zowel lichamelijke als geestelijke gezondheid. De term ‘aromatherapie’ is afkomstig van de Franse chemicus René-Maurice Gattefossé. Hij introduceerde deze term in 1937 in zijn boek over het gebruik van etherische oliën als medicijn. Hij had eerder de helende werking van lavendelolie bij brandwonden ontdekt en raakte zodoende geïnteresseerd in de kracht van aroma’s.

De voordelen van aromatherapie volgens de wetenschap

De kennis over de kracht van essentiële oliën beperkt zich inmiddels niet langer tot de oervolkeren; ook wetenschappers ontdekken dagelijks de waarde hiervan voor onze gezondheid. Volgens vele recente studies zijn er aanwijzingen dat aromatherapie onze gezondheid kan ondersteunen op de volgende gebieden:

• Angst: Volgens een recente meta-analyse kan aromatherapie verlichtend werken bij angsten, ongeacht de herkomst ervan. Met name citroenolie en lavendelolie zouden volgens een grondige studie het beste werken tegen deze klacht. Lavendel in combinatie met klassieke muziek zou de angst tijdens een bevalling aanzienlijk kunnen verminderen. Ook kamille zou tegen algemene angststoornissen werken . Ylang ylang lijkt het zelfvertrouwen te vergroten, wat kan leiden tot afname van angst.

• Depressie: Uit een meta-analyse van gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken blijkt dat aromatherapie depressieve symptomen enigszins kan verminderen, vooral door inhalatie van een mengsel met essentiële oliën.

• Slaap: Een systematisch literatuuronderzoek en meta-analyse wijst uit dat aromatherapie, vooral met lavendel, effectief kan zijn bij het verminderen van slapeloosheid. Waarschijnlijk komt dit deels doordat het stress en angst kan tegengaan. Een andere studie gaf zelfs aan dat aromatherapie krachtiger kan werken dan een massage. Ook een studie van begin dit jaar concludeerde dat essentiële oliën zoals lavendel, kamille en valeriaan de slaapkwaliteit kunnen verbeteren.

• Stress: Volgens een systematische review en meta-analyse van 5 gerandomiseerde studies kan inademing van etherische oliën gunstige effecten hebben op stress bij gezonde volwassenen. De onderzoekers geven wel aan dat er meer kwalitatief hoogwaardig onderzoek nodig is om dit bewijs te versterken. Ander onderzoek bij ratten en mensen toont aan dat inhalatie van rozenolie stress en stress-gerelateerde verstoring van de huidbarrière kan verminderen. Ylang ylang op de huid zou mensen op transdermale wijze doen ontspannen.

• Pijn: Uit systematische reviews en meta-analyses blijkt dat inhalatie van bepaalde aroma’s effectief kan zijn in het verlichten van verschillende vormen van acute pijn, zoals bij weeën en pijn na een operatie, doordat ze de pijnperceptie verminderen. Volgens de onderzoekers zijn etherische oliën dan ook uitstekend als complementair middel ter aanvulling op reguliere pijnbestrijding.

• Dementie: Er zijn aanwijzingen dat essentiële oliën mensen met dementie kunnen helpen bij het verminderen van agitatie en het verbeteren van de kwaliteit van leven. De oliën werden in de studies toegepast via inhalatie of aangebracht op de huid, zoals het gezicht en de armen.

• Droge huid: Een studie bij 60 ouderen liet zien dat aromatherapie met lavendel- en kamilleolie de droge huid kan verbeteren. De proefpersonen kregen tweemaal per week een massage met de olie. Na 4 weken was de huidvochtigheid toegenomen, vooral in vergelijking met massage zonder olie of geen massage.

• Huidproblemen: Uit in vitro onderzoek blijkt dat tal van etherische oliën interessant kunnen zijn bij het behandelen van huidinfecties door micro-organismen zoals virussen, schimmels en bacteriën. Bijvoorbeeld mirre en sandelhout tegen Staphylococcus aureus, kamille en kaneel tegen acne-bacteriën, en geranium en tijm tegen schimmels zoals Candida. Enkele oliën tonen ook antivirale activiteit tegen herpesvirussen, zoals hysop, pepermunt en manuka. Combinaties van verschillende oliën kunnen de werking nog krachtiger maken. Volgens de onderzoekers is vooral tea tree olie goed onderzocht in relatie tot huidproblemen; het laat veelbelovende resultaten zien bij aandoeningen als acne en voetschimmel.

• Menstruatieklachten: Een onderzoek wees uit dat etherische rozenolie menstruatieklachten kan verlichten. In studies bij 548 vrouwen had het geen effect op pijn en angst, maar wel verminderde het hoofdpijn, vermoeidheid en een opgeblazen gevoel.

• Migraine: In een recente meta-analyse van 7 studies bij 558 patiënten met migrainehoofdpijn werd het effect van essentiële oliën op migraine vergeleken met een placebo. De studies testten lavendel-, anijs-, basilicum-, rozen-, pepermunt- en kamilleolie. De onderzoekers zagen geen verschil in aantal aanvallen, maar wel in fonofobie (gevoeligheid voor geluid) en het aantal verloren dagen door uitval vanwege de hoofdpijn. Een andere specifieke studie stelde geen afname van migraineaanvallen door lavendelolie vast, maar wel een afname in de ernst ervan.

Hoe etherische oliën te gebruiken?

Etherische oliën zijn op vele manieren in te zetten, van therapeutisch gebruik tot hulpmiddel in het huishouden. De geur kan het beste worden verspreid met een oliebrander of (ultrasoon) diffuser. Uitwendig kunnen de oliën worden aangebracht met aromarollers, die ook handig zijn voor onderweg. Bij een verkoudheid kun je ermee stomen. Voor pijnlijke plekken kun je een kompres maken door een doek te weken in water, gemengd met etherische olie. Uiteraard kun je etherische oliën toevoegen aan het badwater voor meer ontspanning. In zelfgemaakte schoonmaakmiddelen voegen oliën zoals citroen en tea tree een frisse geur toe en zorgt het voor een antibacteriële werking. Linensprays gemaakt van etherische olie, water en alcohol verfrissen beddengoed en creëren een ontspannend effect. Sommige foodgrade (eetbare) oliën kunnen zelfs worden gebruikt bij het koken en bakken voor extra smaak. Door oliën toe te voegen aan een wasdrogerbal ruikt kleding frisser. Je kunt er ook een eigen natuurlijke parfum zonder gifstoffen mee maken. Er zijn ook speciale sieraden voor etherische oliën die je favoriete geuren langzaam vrij laten komen. Sommige mensen zetten aromatherapie ook in voor hun huisdieren, waardoor de beestjes minder stress en meer ontspanning ervaren of parasieten zoals vlooien, teken en mijten op afstand blijven.

Enkele belangrijke opmerkingen

Wanneer je essentiële oliën op je huid aanbrengt, is het heel belangrijk om een dragerolie te gebruiken om ze te verdunnen. Kokos- en jojobaolie zijn hier uitstekend voor geschikt. Test ook eerst een klein stukje huid voordat je de olie op grotere delen aanbrengt. Let er goed op dat je alleen pure 100% natuurlijke essentiële oliën koopt, want er zijn veel namaakvarianten. De meeste essentiële oliën zijn giftig bij inname, alleen foodgrade soorten zijn geschikt voor inwendig gebruik. Etherische oliën zijn weliswaar puur natuur, maar bevatten zeer geconcentreerde plantenextracten. Hierdoor kunnen ze bij verkeerd gebruik toxisch en gevaarlijk zijn. Ga bij inwendig gebruik nooit zelf experimenteren met grote hoeveelheden etherische oliën, maar win bij twijfel over dosering of toepassing altijd advies in bij een gedegen aromatherapeut.

Slotwoord

Hoewel aromatherapie al eeuwenlang wordt toegepast, is er de laatste jaren een groeiende wetenschappelijke interesse in deze vorm van complementaire geneeskunde. Onderzoekers zijn enthousiast over de veelbelovende resultaten van aromatherapie bij vele gezondheidsklachten. De huidige studies zijn nog niet allemaal dubbelblind en placebogecontroleerd, maar duidelijk is wel dat aromatherapie een krachtige steun in de rug kan geven. Toen we laatst in Portugal op vakantie waren, hebben we vele eucalyptusbomen gezien. De bladeren wreef ik toen tussen mijn handen, waardoor ze urenlang heerlijk roken. Ik mis de rust in Portugal wel een beetje, maar doordat ik etherische oliën heb herontdekt, kan ik me weer even in de rustige natuur wanen!

Meer lezen? Kijk op: https://www.ahealthylife.nl/?s=aroma