Zingeving actueler dan ooit

Met de burn-outepidemie is zingeving actueler dan ooit
Hebben we nog zin in ons werk? Dat onderzoekt Peter Henk Steenhuis in een serie columns. Daarbij maakt hij gebruik van de inzichten van de in 2015 overleden ‘Denker des Vaderlands’ René Gude (1957-2015).

Afgelopen weken gaf ik in Groningen trainingen over zingeving en werk. Groningen is een van de interessantste regio’s van het land omdat bedrijven er chronisch lastig mensen kunnen aantrekken, het verzuim er relatief hoog is, en het ook nog eens een hele kunst blijkt personeel in dienst te houden. Het gevolg hiervan is weinig verrassend: hoge werkdruk. Tijd dus om te spreken over de zin in het werk die werknemers ervaren.

auteur: Peter Henk Steenhuis
datum: 3 februari 2019
website: https://www.trouw.nl/religie-filosofie/met-de-burn-outepidemie-is-zingeving-actueler-dan-ooit~b743b91c/

Zinrijk

‘Heeft u vanmorgen het nieuws gehoord?’ De deelnemer vertelde dat uit een nieuw onderzoek van TNO was gebleken dat er een forse stijging was van burn-outklachten onder werknemers, van 11 procent in 2007 naar 16 procent in 2017. De burn-out, zo hadden de onderzoeken geanalyseerd, had te maken met een duidelijke toename van hoge taakeisen, zoals snel moeten werken of heel veel werk moeten doen, van 35 procent in 2007 naar 40 procent in 2017. Tegelijkertijd ervaren meer werknemers een lage autonomie.

Hoge werkdruk, lage autonomie – het werd in Groningen herkend. We kregen een gesprek over wat ik afgelopen jaren het zinrijke ben gaan noemen. Daaronder versta ik of je reflecteert op je taken, bijvoorbeeld op de werkdruk of de autonomie die je ervaart. Dit reflecteren of bezinnen is een van de vormen van zingeving.

Een andere, zo legde ik uit, is de zintuiglijke vorm van zingeving, die betrekking heeft op schoonheid, op het mooie, op wat de zintuigen als oog, oor, neus strelen. Deze betekenis van zingeving heeft ook vaak betrekking op de ruimtes waarin wij werken, of die aangenaam zijn, lelijk, of er kunst aan de muur hangt, planten in de ruimte staan.

Kaal

Ik verwees bij mijn praatje naar een onderzoek van Craig Knight, werkzaam aan de universiteit van Exeter. Knight onderzocht vier soorten werkplaatsen. De eerste noemde hij lean, kaal, efficiënt, waarin alleen spullen stonden die noodzakelijk zijn om het werk te verrichten. De tweede ruimte was enriched, verrijkt met planten en kunst, die al in de ruimte waren aangebracht. Nog krachtiger was de derde ruimte: empowered. Daarin kon het personeel kunst en planten op een eigen manier in de ruimte plaatsen. Dat kon in de laatste ruimte ook, maar nu hadden de onderzoekers het eigen initiatief van de werknemers ontkracht door de spullen weer op hun oorspronkelijke plek terug te zetten. Vandaar dat Knight deze vierde ruimte disempowered noemde.

Uitkomst: in de verrijkte, enriched, omgeving werkten mensen 15 procent sneller dan in de lean ruimte, de basisruimte. Dit percentage verdubbelde in de empowered ruimte, als mensen hun kamer zelf met planten of kunst mochten inrichten. Maar het effect verdween volledig als hun het initiatief ontnomen werd, zoals in de laatst onderzochte, disempowered ruimte. In de twaalf jaar dat Knight zich met dit onderzoek bezighoudt, heeft hij nog nooit één aanwijzing gekregen dat een kale, efficiënte ruimte de productiviteit bevorderde.

Gemoedstoestand

“Heeft u het nieuws gehoord?” vroeg een andere deelnemer.

Gelach.

Deze deelnemer vertelde dat Wageningen Universiteit een onderzoek had gedaan naar het effect van planten in werkruimtes. De uitkomsten ervan waren die ochtend bekendgemaakt. Wat bleek? Werken mensen in een plantrijke ruimte, dan melden ze zich 20 procent minder vaak ziek. Buiten dat vond men de temperatuur fijner in ruimtes met planten, bleek de gemoedstoestand van medewerkers na de beplanting positiever en werd door sommige werknemers buiten werktijd minder gepiekerd over het werk. “Is dat wat u bedoelt?”

Vroeger was zingeving iets vaags waarover in katernen achter in de krant gedebatteerd werd, maar met de burn-outepidemie is zingeving actueler dan ooit. Wie er tegenwoordig workshops over geeft, kan geen ochtend het nieuws overslaan.

Lees ook:

Zingeving en geluk zitten in de genen

Onze genen bepalen deels of we ons leven als zinvol ervaren, ontdekten onderzoekers. Ook vonden ze nieuwe geluksplekken op het menselijk DNA.Hebben we nog zin in ons werk?

• De werkende Hollander heeft het (iets te) goed voor elkaar
• Zin hoort thuis in de praktijk
• ‘Ik zie mijn leven als een antwoord op de leegte’