Werk: Ziel, Zaak en Bezieling (1)

Werk is voor velen een belangrijk onderdeel van hun leven.
Voor de één is werk een levensvervulling, voor de ander is werk een manier om zijn inkomen te vergaren en voor weer een ander is het de vervulling van zijn behoefte om van betekenis te zijn..

Werken schrijft Wikipedia, is het aanbrengen van wenselijk geachte veranderingen in een omgeving door menselijke activiteit. Werk kan zowel lichamelijk als geestelijk zijn.
In economisch verband spreekt men van arbeid. Er wordt onderscheid gemaakt tussen betaald en onbetaald werk.
Onbetaald werk voor derden waarbij geen sprake is van dwang wordt vrijwilligerswerk genoemd. Onbetaald werk voor derden waarbij wel sprake is van dwang wordt slavernij genoemd.

In mijn coaching met directeuren, MT-leden en leden van familiebedrijven, kom ik steeds 3 componenten tegen die het werk vormgeven:
1) Ziel – de mens met zijn ziel (de plaats van de persoonlijkheid).
Waarbij de ziel uit drie onderdelen bestaat: a) de wil (verlangen, besluitvorming en actie); b) het intellect/verstand (weten, denken, verbeelden, onthouden en begrijpen) en c) de gevoel/emoties (genegenheid, sensatie en genieting). (meer hierover is te lezen: lichaam-ziel-en-geest/)
2) Zaak – een zaak of onderneming (te vergelijken met het lichaam) is een organisatie van arbeid en kapitaal dat actief in de productie is en/of in het aanbieden van goederen en diensten.
Zaak is: een samenhangende hoeveelheid werk; met een gedefinieerde aanleiding en een gedefinieerd resultaat, waarvan kwaliteit en doorlooptijd bewaakt moeten worden.
3) Bezieling – is iets ongrijpbaars (iets als de geest) dat aan het zichtbare een extra dimensie, een inhoud geeft, die er voor iemand toe doet. Het functioneert als een drijvende kracht. Bezieling heeft diverse betekenissen: innerlijk aandrang om iets te doen; gedreven en drijft aan; aanstekelijk enthousiasme; innerlijke geestdrift; hartstochtelijk betrokken en Intrinsieke motivatie. Bezieling is in vuur  en vlam staan voor dat wat je doet. Bezieling is de sterke inspiratie waarmee je iets maakt of doet. 

In mijn zoektocht naar wat ik zie gebeuren met mensen in relatie tot hun werk, kwam ik daardoor op een onderstaand schema uit.
Dit schema is nog niet uit-ontwikkeld, maar het geeft mijn denkrichting goed weer.

Wanneer jij in je kracht staat en je bent bezield en je hebt een zaak, dan heb je mogelijk de optimale werkvorm. Een werkvorm waarbij het klopt wat je doet en klopt wat er gebeurt, waarbij er balans is tussen geven en nemen, tussen inzet en resultaat. Dat is niet altijd te bereiken als je in loondienst bent, maar wel als je een eigen bedrijf hebt of leiding geeft aan een afdeling. Je ziet dan dat je door je ziel en zaak een bestemming krijgt, door je ziel en bezieling een wijsheid en door bezielde zakelijkheid inspiratie.
Mij valt op dat als de ziel (doen wat bij je past en kloppend is voor nu) uitgeschakeld wordt, lust en verslaving makkelijk een rol gaan spelen. Je staat niet meer in je kracht, je zoekt verbinding en inspiratie en krijgt een affaire, vertoont grensoverschreidend of pervers gedrag.
Wanneer de bezieling wegvalt en de zaak overblijft, dan zie je een focus op de status.
Wanneer de zaak verdwijnt (zoals bij vrijwilligerswerk bijvoorbeeld kan gebeuren), dan ontstaat er een bepaalde mate van zweverigheid. Die onevenwichtigheid eist op een bepaald moment zijn tol.

Crisis
Is de ziel, zaak en bezieling in evenwicht, dan ontkom je niet aan een kloppende crisis in je leven. Want de drie componenten zijn niet statisch (als het op orde is, blijft het op orde), maar het is dynamisch. Die drie componenten zijn altijd in beweging: het kan voor nu kloppend zijn, maar het volgende moment niet meer, bijvoorbeeld door onverwachte omstandigheden, maar ook door de eigen persoonlijke ontwikkeling. Want: alles van waarde kost inspanning. Aan alles van waarde moet je energie blijven toevoegen, al is het alleen maar voor het onderhoud. Laat staan als je wilt groeien. Als je je niet blijft ontwikkelen of de uitdagingen uit de weg gaat, dan ontstaat er stilstand. Je krijgt crisissen door het leven gegeven, zowel de zaak (denk aan het groeimodel van Greinier) als persoonlijk (ziel en bezieling; denk aan het individuatieproces van Jung: elk mens krijgt de uitnodiging om tot volle bewustzijn en volle ontwikkeling te komen). Door crisis kun je groeien en kan de dynamiek tussen ziel, zaak en bezieling groeien, hechter worden en steeds meer tot zijn recht komen.
Het groeimodel van Greiner laat mooi zien hoe de ontwikkeling van de zaak om groei vraagt en als je die groei tegenhoudt omdat je de volgende stap niet wilt zetten, dan krijg je een crisis op dat niveau, waardoor je als het ware wel gedwongen wordt om die stap te zetten.