Serendipiteit, synchroniciteit en entropie
In zijn boek ‘De andere weg, naar een psychologie van spirituele groei’ heeft dr. M. Scott Peck, het over serendipiteit, synchroniciteit en entropie met betrekking tot de persoonlijke ontwikkeling van elk individu. (zie E-learning ‘Psychologisch en spiritueel groeien – de andere weg’)
Ik wil deze woorden hier in het kort uitleggen met behulp van een schema. Ik maak daarbij natuurlijk gebruik van de persoonlijke ontwikkelingsfasen van Kazimierz Dabrowski (1902-1980) (Persoonlijke ontwikkeling (Tillich & Dabrowski).
Slapen, ontwaken en wakker zijn
Wanneer ik het in dit schema over slapen, ontwaken en wakker heb, dan gaat dat over het bewust-zijn. (bewustzijn)
1) In het eerste stadium van de persoonlijke ontwikkeling, ben je als individu vooral bezig met ‘Zo hoort het! Zo moet het!’ Je leeft dan vooral vanuit je instinct. Je bent bang voor wat anderen over je zeggen en je bent vooral bezig met doen en met hebben. Voor een kind is dit noodzakelijk, want zo leert het leven in de wereld. Een volwassene heeft dit niet meer nodig, omdat hij/zij weet dat hij/zij er mag zijn, wat anderen daar ook van vinden! Zijn overlevingsmechanismen kunnen met pensioen na zijn 23ste. Maar daar is een weg voor nodig. Een weg van buiten naar binnen. Hoe hard je ook werkt, vanuit ‘zo hoort het en zo moet het’, ligt de verantwoording van het leven bij de omgeving en hoef je ten diepste zelf niets te doen aan jezelf. Het is slapen omdat je niet bewust bent van wie je precies bent, van wat jij wilt, wat anderen ook zeggen. Het bewust-zijn ontwaakt als er een beweging naar binnen aangegaan wordt.
2) In het tweede stadium van de persoonlijke ontwikkeling, begin je je als individu wat af te vragen, nl.: ‘Hoort het echt zo? Moet het echt zo? Zou het ook niet anders kunnen?’ Dit is een hele vervelende vraag, omdat die vraag indruist tegen hoe je het gewend bent, maar ook tegen hoe de groep waartoe je behoort, het doet! Dat geeft onvrede, conflicten en frustratie.
Deze vragen zijn volgens Dabrowski nodig om uiteindelijk op pad te gaan.
Maar helaas slechts 1 op de 6 mensen gaat dan ook daadwerkelijk op zoek naar de meest belangrijke vraag: ‘Wie ben ik? Wat wil ik?’
Voor de volgende fasen heb je veel discipline nodig, want alles trekt aan je om niet zo moeilijk te doen. Mensen zeggen dan: ‘Laat het verleden toch rusten!’, ‘Houd je bezig met de toekomst!’, ‘Wat doe je moeilijk? Je hebt het toch goed?’ Ja, het leven wordt vooruit geleefd, maar alleen achteruit begrepen. Doordat begrijpen word ik wakker en ontdek ik waarom ik doe, zoals ik doe.
Dat is die 3de fase van Dabrowski! Dan dringt de vraag zich aan je op: “Wie ben ik? Wat wil ik?” En ga je stap voor stap ontdekken waarom je doet zoals je het deed.
Gelukkig helpt het leven je daarbij! Het leven wakkert deze onrustige vragen aan bij belangrijke gebeurtenissen in je leven, zoals: ontslag, ziekte, derving van inkomsten, het overlijden van een partner (of kind), een scheiding, overlijden van je vader/moeder of broer/zus, als je gaat trouwen, pensionering.
Het leven helpt je ook om de weg naar binnen te gaan door synchroniciteit en serendipiteit.
Scott Peck zegt: “Als je zo hard en zo lang hebt gewerkt, dat je jezelf een beetje begint te begrijpen, wakker begint te worden, dan zul je merken dat het onbewuste een groot gebied van je geest is, waarvan je nu nog zo weinig weet, maar dat er blijkbaar is en onvoorstelbare schatten in zich bergt. Die schatten komen aan het licht door dromen, invallende gedachten en Freudiaanse versprekingen, die je helpen en uitnodigen zijn om op weg te gaan. Je onbewuste WEET! Jung noemt dit ‘de wijsheid van het onbewuste‘!
Maar ons huidige bewustzijn doet er alles aan om de moeite van de confrontatie met jouw gevoelens en verlangens uit de weg te gaan en probeert ze diep weg te stoppen. Dat is instinctmatig reageren. Het onbewuste verlangt echter naar eerlijkheid, openheid, waarheid en werkelijkheid. Het wil open kaart spelen. Maar dat wil het bewustzijn wat ik op dat moment heb, mijn instinct, niet. Het instinct wordt dan ook geconfronteerd met herinneringen van situaties die ik nooit meer wil meemaken, laat staan aan herinnerd wil worden. Daarom wil ik liever slapend blijven en anderen de schuld geven en/of mij slachtoffer voelen van de ander, dan op pad gaan.
Nu willen synchroniciteit en serendipiteit ons juist helpen om die onbewuste gedachten en gevoelens aan het licht te brengen!
SERENDIPITEIT betekent: onbewust gevonden. Ons leven is vol serendipische gebeurtenissen – het gelijktijdig samenkomen van mensen op een plek, van pas komende hulp die uit de lucht komt vallen, misschien zomaar een gedachte die een vraagstuk helpt oplossen, of de ontelbare ‘wat is het toch een kleine wereld’ verhalen die aantonen hoe nauw we met elkaar zijn verbonden – elk verhaal verschaft een verrassend, soms verbazingwekkend kijkje in de verborgen patronen van het leven. Serendipiteit helpt mij zo mijzelf te vinden. We moeten het wel zien, het wel willen zien en het inzicht niet wegwuiven als onzin omdat het te toevallig is!
SYNCHRONICITEIT (ofwel gelijktijdigheid) is volgens psycholoog Carl Jung: “een zinvolle vorm van toeval van uiterlijke en innerlijke gebeurtenissen, die zelf niet direct verbonden zijn”. Scott Peck zegt dat het synchroniciteitsprincipe, het hoe en waarom van gebeurtenissen niet verklaart, maar alleen laat zien dat zulke onverklaarbare samenlopen van omstandigheden vaker voorkomen dan uit het oogpunt van kansberekening normaal mag worden verwacht. Het verklaart de wonderen op zich niet. Het principe maakt alleen duidelijk dat wonderen vaak een kwestie van timing zijn en dat ze allerminst tot de zeldzaamheden behoren. Er is vaak sprake van een geestelijke groei of een kwaliteit-van-het-leven-bevorderende gebeurtenis. Daardoor krijg je inzicht, daardoor ontdek je weer een stukje van je eigen levensverhaal!
Deze twee aspecten nodigen je op tal van manieren uit om verder de weg naar binnen, naar ‘Wie ben ik?’ te gaan!
Serendipiteit en Synchroniciteit is de genade die het leven ons schenkt! Die genade is een grote kracht die van buiten het menselijk bewustzijn afkomstig is, en die het bevorderen van de geestelijke groei van de mens tot doel heeft. ‘De wonderen’ die ter sprake komen bewijzen dat wij mensen bij ons groeiproces terzijde worden gestaan door een kracht, die buiten onze wil om werkzaam is.
Entropie
Maar zowel Scott Peck als anderen laten zien dat alles van waarde inspanning kost! Als je de discipline van het onderhoud los laat, dan doet de ENTROPIE (de mate van wanorde) zijn werk! Een huis vervalt als er niet in geleefd wordt en niet onderhouden wordt. Hete thee koelt af, totdat het koud is. Eten bederft, als het niet op tijd wordt bereid. Een opgeruimde kamer wordt vanzelf wanorde, als je je kleren niet opruimt, de gepakte spullen niet op hun plaats terug legt. Alles van waarde vraagt dus: inspanning. Als je de thee warm wilt maken, maar ook als je de thee warm wilt houden, dan moet je er energie in stoppen. Zonder energie (inspanning) wordt de thee niet warm en bljift de thee niet warm. Zo ook het proces van de geestelijke groei. Dat is zeer moeilijk en vereist veel moeite. Het is namelijk nodig dat een natuurlijke weerstand – namelijk de aangeboren neiging om de dingen te laten zoals ze zijn, om aan oude gedragspatronen en opvattingen vast te houden, om de weg van de minste weerstand te kiezen – overwonnen wordt. Het verlangen naar status quo weerhoudt ons. Status quo geeft ons een soort veiligheidsgevoel. Je moet echter door de branding, weg van de veiligheid, weg van de zo hoort het en zo moet het, wil je deze weerstand weerstaan. Die natuurlijke weerstand moeten we met discipline overwinnen en dat is een gevecht tegen de zwaartekracht in. Zoals we die elke dag weer voeren als we een trap op lopen, als we iets boven ons in een kast willen leggen. Alleen dat zijn we gewend en vinden we normaal.
Liefde en genade
Liefde en genade zijn de drijvende krachten. Scott Peck definieert liefde als: ‘de wil om ons Zelf uit te breiden, zodat onze eigen en andermans geestelijke ontwikkeling zal toenemen.’ We groeien omdat we daar ons best voor doen, en we doen ons best omdat we van onszelf houden. Om die liefde voor onszelf te ontdekken, moeten we die persoonlijke ontwikkeling aangaan, omdat ze niet kan gedijen bij de fasen van ‘Zo hoort het! Zo moet het!’. Door de liefde richten we ons op, worden we wakker en ontwikkelt ons bewust-zijn en daardoor ons gewaar-zijn. Liefde lokt ons naar de beste versie van onszelf! Onze liefde voor anderen helpt die anderen om zichzelf te verheffen. Liefde, zichzelf uitstrekken, is een daad van groei, van evolutie. Liefhebben is evolueren. De evolutionaire kracht, die in iedere levensvorm aanwezig is, manifesteert zich in de mensheid als liefde. Liefde is de wonderbaarlijke kracht die de natuurwet van de entropie weet te trotseren.
Liefde en genade ontluiken en worden ervaarbaar als jij discipline inzet!
Wil je meer weten over discipline lees dan dit artikel!
Wil je meer weten over de stroom van het leven?
Op de website van Karen Hamaker-Zondag vond ik een prachtig artikel van haar in tijdschrift The Optimist (zie https:// theoptimist.nl) verscheen in de editie mei/juni 2019 een artikel van haar over synchroniciteit zoals Jung het echt bedoelde.
Synchroniciteit Ontstaan En Betekenis
