Puzzel van wel 100.000 stukjes

Je persoonlijke ontwikkelingswerk aangaan, je schaduwwerk doen is onze levensopdracht, volgens mij.
We worden geboren. We ontwikkelen ons binnen een context van familie, school en leeftijdsgenoten. We doen daar allerlei positieve en negatieve ervaringen in op.
Boven de waterlijn leven we het leven. We leven daarin veelal volgens het principe ‘Zo hoort het! en Zo moet het!’

Maar onder de waterlijn hebben we een grote puzzel te maken van wel 100.000 stukjes. Elke keer worden we uitgenodigd zo’n puzzelstukje op te delven en daardoor weer een stukje van ons werkelijke Zelf boven te halen en te ontdekken. Stukjes van ons Zelf doen we op door ervaring, door feedback en door experimenteren, maar ook door omstandigheden die ons uit de slaap houden, dwars zitten en irriteren. Omstandigheden die we uit de weg willen gaan, waar we voor weg willen rennen of waar we ons gevangen door ervaren.

In mijn artikel ‘Ik en mijn complex‘ en ‘Ik ben geneigd tot alle kwaad’ schreef ik hoe omstandigheden ons elke keer voor de keuze plaatsen: zak ik in mijn kind weg en ga ik aanklagen, redden of de slachtoffer uithangen OF neem ik als volwassene mijn kind bij de hand en ga ik op zoek naar het puzzelstukje onder de waterlijn.
Puzzelstukjes opsnorren is niet zo makkelijk, maar hoe vaker je het doet hoe makkelijker het wordt. Dat geldt voor alle dingen in het leven.
De eerste keer duiken onder de waterlijn geeft je het gevoel dat je bij wijze van spreken dood gaat en nooit meer boven komt. Dus voordat je adem hapt en duikt, dat kan wel even duren. De keren daarna weet je al dat het je wat op gaat leveren.
Hoe meer je van je levensgeschiedenis kent, hoe helderder het water wordt. Heb je nog niet zoveel schaduwwerk gedaan, dan is het water uitermate troebel en kun je er niet of nauwelijks door heen kijken en vind je soms bij toeval dingen op de tast. Een coach of therapeut kan je bij deze zoektocht goed terzijde staan, net zoals een duikinstructeur je helpt als je voor de eerste keer gaat duiken.

Onlangs vroeg een vriendin hoe ik mijn eigen proces zou tekenen. Ik moest daar even over nadenken en kwam tot het beeld: zo’n Jan van Haasteren puzzel.

Duizenden zwart-witte-grijze puzzelstukjes van mij liggen op de bodem onder mijn waterlijn te wachten totdat ik ze op kom halen. Als ik er weer één gevonden heb, en mee naar boven de waterlijn neem en op zijn plaats leg, dan krijgt het zijn kleur en vormt het met de al gevonden stukjes één geheel. De contouren van de puzzel (de randen en de grote lijnen) heb ik in de afgelopen twintig jaar ten minste kunnen leggen en zijn zichtbaar geworden. Al zoekende krijg ik een beeld van mijn Zelf naar geest, ziel en lichaam. Maar het is een monnikenwerk, het is zand happen en regelmatig werd ik moedeloos.

In de jaren daarvoor snapte ik hier niets van en was ik vooral boven de waterlijn bezig om orde op zaken te krijgen, maar elke keer werd ik overvallen door emoties of gedrag van mijzelf dat ik niet wilde, of waar ik geen raad mee wist. Ik probeerde het wel, maar ik had geen idee wat er van te maken viel.
Totdat ik ontdekte dat er nog een onder de waterlijnwereld was. Het was een paradigmashift! Er ging een wereld voor mij open!

In het begin dacht ik: ik gebruik wel een visserbootje met een sleepnet, dan hoef ik dat koude water niet in. Maar ik kwam toen vooral bijvangst tegen, die ik aan anderen kon geven, maar zelf had ik er niet echt wat aan. Ik zie het aan tal van mensen om mij heen: ze weten precies te vertellen wat anderen zouden moeten doen en hoe anderen het zouden moeten aanpakken. Maar zichzelf slaan ze makkelijk over, zelf springen ze niet in hun eigen water, hun eigen geschiedenis.

Maar hoe kom je daar dan?
Ik deed allerlei verschillende duikopleidingen en had diverse fantastische duikinstructeurs.
Ik haalde mijn 3 brevetten:
1*-brevet = Open Water Diver => Ik leerde de materialen kennen, de duiktechnieken en de handsignalen die je onder water gebruikt. Na deze opleiding kon ik zelfstandig (maar natuurlijk altijd met een coach) duiken tot een diepte van 20 meter. Verder leerde ik de onderwaterarcheologie en over mijn onderwateroriëntatie.
2*-brevet = Advanced Open Water Diver =>  Ik leerde duiken in getijdenwater en kon daardoor ook met somber en regenachtig weer duiken. Ik leerde hoe ik mijn coach ook kan bevragen, waardoor we nog een stapje verder konden zelfs als het voor ons allebei een moeilijke situatie was. Ik deed een opleiding onderwaterfotografie gevorderd; ijsduiken; wrakduiken; onderwaterbiologie/psychologie en driftduiken bij allerlei stromingen en getijden.
3*-brevet = Dive Master => Ik leerde ook hoe ik mijn kennis en kunde met anderen kon delen en leerde de basistechnieken van grotduiken, waarmee ik ook door de geschiedenis van mijn familie en mijn voorgeslacht puzzelstukjes kon ophalen.
Tot op de dag van vandaag maak ik gebruik van diverse soorten duikinstructeurs, die mij nog meer inzichten geven en verder leren gaan.

In het begin dacht ik bij elk puzzelstukje: Ah, nu weet ik het! Nu hoef ik niet meer te duiken! De realiteit haalde mij snel in: ik duik elke dag!
De lastigste puzzelstukjes heb ik waarschijnlijk voor het laatst bewaard, denk ik. Soms kom ik puzzelstukjes tegen waar de tekening door al het liggen op de bodem van mijn zee door eb en vloed verbleekt is of afgespoeld. Die stukjes mag ik zijn tekening teruggeven. Stukjes die onder water zijn gekomen door gebeurtenissen in de baarmoeder of bij mijn geboorte. Waar ik te klein voor was om er beeld en taal bij te hebben en alleen de ervaring werd beleefd.

Ik weet niet of ik ooit de puzzel afkrijg en volledig weet wie ik ben naar geest, ziel en lichaam. Ik denk dat ik ‘voortijdig’ sterf, maar dan tevreden ben met alles wat ik heb mogen ontdekken.
Ik weet wel dat er iets in mij en in mijn wereldbeeld veranderd is. Vroeger vond ik het belangrijk dat boven de waterlijn alles op orde was en hoopte ik dat dat wat onderlijn verblijft, daar rustig ligt te slapen. Nu is wat onder de waterlijn mijn leefwereld, mijn ademen. Mijn puzzelstukjes zijn belangrijker geworden dan wat andere mensen van en over mij zeggen, zijn belangrijker geworden dan alles wat ik doe of wat ik heb. Er vind een omwenteling plaats van buiten naar binnen, Jung heeft het in zijn boeken over dit individuatieproeces, ook over die omwenteling, las ik bij Edinger: ‘het gewicht en de omvang van de psyche nemen toe’!

Moet iederen leren duiken? JA
Is er een leeftijdsgrens aan het duiken? Vanaf je 23ste levensjaar is het de moeite waard. Voor die tijd gaat het vooral over je gedrag in het hier en nu en hoe je daarmee om moet gaan. Hoe eerder kinderen met behulp van een coach hun verdriet leren uitspreken en voor zichzelf leren zorgen, hoe beter!
Wat als je niet wilt leren duiken? Dan blijf je alleen gaan voor wat er boven de waterlijn zich afspeelt en is het kind onder de waterlijn stiekem jouw dompteur. Hoe kun je sterven, als je niet ten diepste hebt leren leven van binnen?