Orde, wanorde, opnieuw ordenen
auteur: Richard Rohr OFM
datum: 23 februari 2016
website: Daily Meditation van het Center for Action and Contemplation
Reeks meditaties over: Schriftgedeelte: week 1
De Bijbel openbaart de ontwikkeling van het menselijk bewustzijn en de menselijke bereidheid voor een goddelijke liefdesaffaire. De verschillen tussen eerdere en latere Schriftgedeelten laten duidelijk een evolutie zien van menselijke capaciteit, begrip en diepte van ervaring. Jezus vertegenwoordigt voor mij het volwassen beeld van wat God in de geschiedenis doet. In de groei van Israël als volk zien we het patroon van wat er gebeurt met elk individu en met elke gemeenschap die op weg gaat naar het geloof. Israël is de “schoot van de Incarnatie”, want het is in hun geschiedenis dat het hele drama in beweging wordt gezet. Jezus groeit volledig op in die baarmoeder. En we moeten ook volwassen worden. Beetje bij beetje wordt het menselijk bewustzijn voorbereid om te zien hoe God van ons houdt en ons bevrijdt. Maar we zullen te maken krijgen met veel weerstand, geopenbaard in de voortdurende vijandigheid jegens Jezus, zelfs en vooral van religieuze mensen, die eindigt in het “doden van God”.
Er zijn veel modellen van menselijke en spirituele ontwikkeling. We zouden drie stadia kunnen beschrijven als
1) eenvoudig bewustzijn,
2) complex bewustzijn (zowel “vechten als vluchten”) en
3) niet-duaal bewustzijn (“de verenigende weg” of “derde weg”).
Meer recent heb ik de ontwikkelingsstadia Orde> Stoornis> Opnieuw ordenen genoemd.
Kortom, ik zie dit patroon in de Bijbel en in mensenlevens:
Orde: we beginnen met bijna volledig tribaal denken, waarbij we de individuele reis weerspiegelen, die begint met een egocentrische behoefte aan “orde” en “zelf”. Slechts geleidelijk gaan we naar inclusieve liefde.
Wanorde: We erkennen langzaamaan de uitnodiging tot een liefdesrelatie van aangezicht tot aangezicht door de bijbelse dialoog van uitverkiezing, mislukking, zonde en genade, die de ziel rijpt. Dit is waar we wijsheidsleraren nodig hebben om ons door onze “wanorde” te leiden.
Herordenen: Onder een symbolisch aantal is er een doorbraak naar een verenigd bewustzijn (bijvoorbeeld figuren als Abraham en Sara, Mozes, David, de psalmisten, veel van de profeten, Job, Maria, Maria Magdalena, Jezus en Paulus). Dit is ook wat sommigen verlichting of verlossing noemen.
Conservatieven komen normaal gesproken vast te zitten in de eerste fase, progressieven zitten vast in de tweede en slechts een minderheid van beide groepen lijkt de derde te bereiken. De laatste fase wordt in de eerste fase als gevaarlijk beschouwd voor mensen; en tamelijk onbekend en onzichtbaar voor mensen in de tweede fase. Als je niet getraind bent in een vertrouwen van zowel liefde als mysterie, en ook enig vermogen om angst en paradoxen vast te houden, die allemaal de goddelijke intrede in de ziel mogelijk maken, zul je niet ver komen op de spirituele reis. In feite ren je vaak terug naar fase één als het moeilijk wordt in fase twee. De grote zwakte van veel westerse spiritualiteit is dat er weinig begrip is van de noodzaak van duisternis en ‘niet weten’ (wat de transformerende alchemie van het geloof is). Dit is wat zoveel religie in de eerste fase houdt.
Zo prijst de bijbelse traditie, en Jezus in het bijzonder, het geloof zelfs vaker dan de liefde. Waarom? Omdat geloof dat het geduld met mysterie is dat je in staat stelt om de stadia van het leven te doorlopen en op weg te gaan naar niet-egocentrische liefde. Zoals zowel Johannes van het Kruis als Gerald May aangeven in hun eigen beschrijvingen van “de donkere nacht van de ziel”, leert God de ziel het diepst door duisternis – en niet alleen door licht! We hebben alleen voldoende licht nodig om de duisternis te kunnen vertrouwen. Beproevingen en duisternis leren ons hoe we op een heel praktische manier kunnen vertrouwen dat een goede God ons leidt. Ik hoef niet helemaal zeker te zijn voordat ik de volgende stap zet. Nu kan ik erop vertrouwen dat zelfs mijn fouten in mijn voordeel zullen worden gebruikt, als ik ze toesta. Dit is trouwens ook een prachtige manier om te groeien in menselijke liefde. Duisternis, fouten en beproevingen zijn de allerhoogste leraren. Succes leert je echt niets; het voelt gewoon goed.
Liefde is de bron en het doel, geloof is het langzame proces om daar te komen, en hoop is de bereidheid om verder te gaan zonder oplossing en afsluiting. En dit zijn inderdaad “de drie dingen die blijven bestaan” (1 Korintiërs 13:13). Mensen die deze gaven hebben – geloof, hoop en liefde – zijn onverwoestbaar.
Toegangspoort tot stilte:
Verbaas me met je liefde.
Referentie:
Aangepast overgenomen uit Richard Rohr, Things Hidden: Scripture as Spirituality (Franciscan Media: 2008), 54-55.
