Op zoek naar een minder beperkte linkse politiek
Theorie van de kraal. Kapitaal – Ras – Fascisme.
Willem Schinkel en Rogier van Reekum
Uitgeverij Boom; 224 pagina’s; € 20,00.
★★★★★
auteur: Maurice van Turnhout
datum: 16 oktober 2019
website: https://www.trouw.nl/nieuws/op-zoek-naar-een-minder-beperkte-linkse-politiek~b3814ed0/
De schrijvers
Willem Schinkel (1976) en Rogier van Reekum (1980) zijn beide socioloog aan de Rotterdamse Erasmus Universiteit. Ze zijn ook allebei op een ideologische queeste naar een ‘links van links’.
De uitgangspunten
Linkse politiek beperkt zichzelf. Het zet zich óf in voor de klassenstrijd (Karl Marx) óf voor identiteitspolitiek (denk aan de antropologe en antiracist Gloria Wekker). Allebei kan niet, dan rent de kiezer weg.
Tegen deze aanname komen Schinkel en Van Reekum in verzet. Waarom dat kleingeestige of/of, vragen zij zich af, waarom niet en/en? Het is immers mogelijk én noodzakelijk dat links zich voor ieders emancipatie inzet, niet alleen voor die van ‘de arbeider’.
Sowieso hebben de auteurs een hekel aan het woord ‘identiteitspolitiek’, volgens hen afkomstig uit een rechts vocabulaire. Ze schrijven: “Waarom wordt niet iedere ouder die zijn of haar kind opgeeft bij de gemeente (‘Naam? Geslacht? Nationaliteit?’) verweten zich te verliezen in een ‘giftige’ vorm van identiteitspolitiek?”
De kraaltheorie
Schinkel en Van Reekum vergelijken de heersende liberaal-democratische orde met een veekraal, waarbinnen mensen worden ‘gedresseerd (…) voor de circulatie van arbeid en kapitaal’. De kraal deelt mensen op in groepen, klassen en eenlingen met een ras en een gender. En wij spelen braaf de rollen die ons zijn toebedeeld: “In de kraal zijn wij allen gek. We hebben geen tijd daaraan te denken, want we moeten koersen, con-curreren, circuleren.”
Wanneer het liberalisme er niet in slaagt om iedereen te laten participeren in de economie, wordt fascisme de toevlucht van mensen die met ‘con-curreren’ niet meer vooruit komen. Ook sociaal-democraten krijgen ervan langs van Schinkel en Van Reekum, bijvoorbeeld omdat ze samenwerken met liberalen aan ‘migratiemanagement’, een eufemisme voor ‘een politiek van de dood op de Middellandse Zee’.
Opvallende passage
De kraal parasiteert op mensen, op de aarde. Maar wat zijn de alternatieven, hoe moeten we dan wel leven? Schinkel en Van Reekum weten het nog niet. In ieder geval zijn we niet gebaat bij modieuze pogingen om een nieuwe verbintenis met de aarde aan te gaan, honen ze: “Wie zou er in vredesnaam met Thoreau willen samenleven? Voor iemand in een hutje heeft hij opvallend veel praatjes. (…) Nee, alsjeblieft geen vrijstaten, separatistische communes, boomhutten, cryptovaluta, niemandslanden, doomsday shelters, seasteading, off-grid living en andere tuindersverenigingen.”
Reden om dit boek niet te lezen
‘Theorie van de kraal’ is – op zijn zachtst gezegd – niet geschreven vanuit een behoefte om te nuanceren. Is het dan een kritisch boek? Nee, schrijven Schinkel en Van Reekum, kritiek is een universitaire hobby. De kraal gedijt bij kritiek, daar blijft-ie lekker lenig van.
Universitair docenten Schinkel en Van Reekum willen niet overtuigen, maar verslag leggen van hun zoektocht naar een ‘nieuw wij’. Hier zit zowel de kracht als de zwakte van dit soms weinig toegankelijk geschreven werk. Zullen de woorden van Schinkel en Van Reekum, gericht tegen ‘liberale bolwerken’ als de universiteit (‘een plek om je geprivilegieerd ellendig te voelen’), buiten de muren van die universiteit gaan resoneren?
Reden om dit boek wel te lezen
Dit boek is een zeldzaamheid: een ambitieus links geluid dat het de gevestigde orde weer lastig wil maken. Schinkel en Van Reekum gaan verder dan de gangbare liberale ‘identiteitspolitiek’, waarin sociale rollen van bijvoorbeeld ras en gender worden benadrukt. Deze politiek speelt zich namelijk nog altijd af binnen de kraal. Links van links worden mensen bevrijd uit de sociaal-politieke constructies van hun identiteit. Door de lessen van antiracisten en antiseksisten kunnen witte mensen de absurditeit van hun sociale dressuur ervaren, schrijven Schinkel en Van Reekum.
In dit boek vol briljante observaties proberen de schrijvers links te redden uit een zuiver economische sfeer, zodat het zijn materialistische wortels kan overstijgen. Ze komen uit bij het Bijbelse idee van agape, de liefde die gericht is op de behoeften van de ander: daarmee onderken je de onvolledigheid van alle mensen en ontken je de grenzen die aan identiteiten gesteld kunnen worden. “Wij weten nog niet hoe te leven, en we gaan niet proberen een antwoord te krijgen via de destructie van de ander.”
Wil je meer weten over dit onderwerp?
Kijk op: https://www.dinekevankooten.nl/tag/politiek/
Voor een overzicht kijk op: https://www.dinekevankooten.nl/archief/overzicht-great-reset-corona/
