‘Onze angst voor het virus geeft de staat te veel ruimte’
Ad Verbrugge waarschuwt tegen de komst van een ‘intensieve menshouderij’, die de samenleving onderwerpt aan steeds nieuwe test- en vaccinatiecycli.
Cultuurfilosoof Ad Verbrugge heeft in zijn woonhuis in Leiden net enkele studenten een – virtueel – mondeling tentamen afgenomen. Bij een van hen brak de hoofddocent aan de Amsterdamse Vrije Universiteit het tentamen al na vijf minuten af, vertelt hij in zijn woonkamer. „Het ging helemaal niet goed met die student, daar heb ik het vervolgens maar met hem over gehad.”
Hij was niet de enige. Veel meer studenten van Verbrugge lijden onder de isolatie van de lockdown. „Een meisje zei laatst tegen me: ik slaap nauwelijks meer. Dat had ik al bij de eerste lockdown. Het lijkt wel alsof ik te weinig indrukken krijg. Ik zit te veel binnen, word niet geprikkeld, niet uitgedaagd.”
Verbrugge herkent veel in het ‘schaderapport’ dat NRC vrijdag opstelde van een jaar coronacrisis en de bestrijding ervan. Het beschreef de hoge politieke prijs die de burger betaalt (beperking van de constitutionele rechten) en de grote maatschappelijke, psychische en economische schade van de lockdowns. Verbrugge: „Jullie inventarisatie maakt in mijn ogen eens te meer duidelijk dat de huidige aanpak van de pandemie zich eigenlijk niet leent voor herhaling. Het is begrijpelijk dat de overheid in de paniek die vorig voorjaar ontstond, iets heel uitzonderlijks deed en de samenleving op slot gooide. Maar laten we alsjeblieft nu concluderen dat dit geen duurzame, houdbare benadering is.”
auteur: Kees Versteegh
datum: 28 februari 2021
website: https://www.nrc.nl/nieuws/2021/02/28/onze-angst-voor-het-virus-geeft-de-staat-te-veel-ruimte-a4033649
Tijdens filosofisch getinte gesprekken op het YouTube-kanaal De Nieuwe Wereld waarschuwde Verbrugge al vroeg in de pandemie tegen de nadelige gevolgen van de lockdown. De kritische analyses trokken veel bezoekers, soms meer dan honderdduizend per aflevering. Prominenten als psychiater Damiaan Denys en Rabobank-econoom Barbara Baarsma schoven aan. Zelf kreeg Verbrugge eerder onder meer bekendheid met zijn boek Tijd van onbehagen (2004) en als mede-gespreksleider van het debatprogramma Het Filosofisch Kwintet (vanaf 2011).
Stevige uitspraken schuwde Verbrugge in de YouTube-gesprekken niet. Zo waarschuwde hij voor de komst van een „intensieve menshouderij”, waarbij de bevolking afhankelijk wordt van dwingende maatregelen, permanente testprocedures en cycli van steeds nieuwe vaccinaties.
Laten we praktisch beginnen: wat is uw alternatief voor het kabinetsbeleid?
„Snel na de uitbraak in China werd het me uit studies duidelijk dat het virus vooral ouderen treft en mensen met onderliggend lijden, dat in veel gevallen ook nog eens leefstijlgebonden bleek te zijn. Dat maakte ook ons land kwetsbaar met zijn vergrijsde bevolking en vele welvaartsziekten. In plaats van de hele samenleving en economie op slot te gooien, leek het me verstandiger en vooral ook rechtvaardiger ons primair op die kwetsbare groepen te concentreren. Probeer die groep in een zo gesloten mogelijke, beschermende kring van zorg te brengen. En geef verpleegkundigen en verzorgers die in zo’n gesloten kring werkzaam willen zijn, een extra bonus van bijvoorbeeld 800 euro per maand.”
Dat lijkt op het plan van actiegroep Herstel-NL om kwetsbaren en niet-kwetsbaren te scheiden. Ziekenhuisdirecteur Marcel Levi zei daarover: ‘Wat wil die groep nou? Bejaarden in een reservaat stoppen, zodat wij naar festivals kunnen en lekker kunnen shoppen?’
„Ja, ik zag het. Ik vind die sterk moraliserende toon echt heftig. Als iemand andere waardenafwegingen maakt, hoef je hem of haar toch niet meteen zo in de hoek te zetten? Daarvoor zijn de gevolgen van de lockdown veel te groot. Onze economische orde kan er door aan het wankelen worden gebracht.
„Wat me ook stoort is dat het zogenoemde ‘uitgaan door jongeren’ vaak wordt voorgesteld als franje. Kom op, zeg! Die mensen zijn zelf toch ook adolescent geweest? Die keken toen toch ook enorm uit naar de vrijdagavond, het weekend? Dat betekende in die leeftijdsfase: ontsnappen aan het ouderlijk huis, nieuwe mensen ontmoeten, het avontuur aangaan. Door dit als franje te typeren, zet je een heel levensgevoel weg dat ontwikkelingspsychologisch van groot belang is.
„Jongeren brengen nu enorme offers, vooral ook omdat goed onderwijs momenteel ontbreekt. Voor hun levensgeluk is dat onderwijs juist enorm belangrijk. Dat haal je echt niet zomaar weer in. De verwaarlozing van de jongere generatie is al veel langer gaande. Het bedrag dat de overheid per student uitgeeft, is gestaag gedaald, van zo’n 20.000 in 2000 naar minder dan 14.000 euro nu. Daartegenover is het budget voor de zorg geëxplodeerd!
„Er kruipt in onze samenleving een steeds grotere angstigheid die verband houdt met vergrijzing. De babyboomers drukken opnieuw een stempel op het maatschappelijk gemoed. Je zou kunnen zeggen: Ze flikken het ’m weer! In de jaren zestig bepaalden de babyboomers met hun rebellie de stemming. Nu doen ze dat met hun angstigheid.”
Een aanpak zoals die van u kan leiden tot veel, misschien wel duizenden sterfgevallen meer onder ouderen, omdat het uiterst lastig is kwetsbaren en niet-kwetsbaren goed te scheiden. Accepteert u dat?
„Ja, uiteindelijk accepteer ik dat, al ben ik er niet van overtuigd dat die extra aantallen sterfgevallen inderdaad zo hoog zullen worden. Tenminste, als je zo’n isolerende ring goed organiseert. Bovendien moet je die groep ouderen en kwetsbaren nu als eerste vaccineren. Maar inderdaad, mochten er extra overlijdens zijn, dan zullen we dat moeten accepteren. In heel veel gevallen kiezen we er nu ook al voor mensen te laten sterven. Bijvoorbeeld omdat behandelingen te duur zijn geworden of te weinig opleveren. Waarom zou dat bij corona anders moeten zijn? Het gaat bovendien heel vaak om ouderen in verpleeghuizen, die daar de allerlaatste levensfase doorbrengen. De verblijfsduur van deze groep is gemiddeld ongeveer negen maanden. Hoe erg ook, het verlies daar weegt niet op tegen het enorme verlies dat de samenleving nu leidt.”
De angst voor het virus geeft staat en technocratie de ruimte hun invloed uit te breiden, stelt Verbrugge. Het zijn immers de overheid en industrie die testen en vaccins leveren en daarmee angsten van de burger helpen bedwingen. Constitutionele rechten worden daarbij zonder veel protest of besef van verlies prijsgegeven. „Mede als gevolg van heftige beelden en een wereldwijde angstepidemie kwamen we met z’n allen in een collectieve verdwazing terecht”, zegt hij. „We verkeerden in oorlog en het virus moet verslagen worden, zei het kabinet, en de media volgden met rubrieken als frontberichten. Het was het soort oorlogstaal dat de Chinese leider Xi Jinping ook gebruikte.”
Was dat de reden dat u eerder zei overeenkomsten te zien tussen China en Nederland?
„We zijn gewend beide landen tegenover elkaar te zetten als kapitalistisch versus communistisch/totalitair. Maar Europa, Nederland en China zijn steeds meer op elkaar gaan lijken waar het gaat om de gegroeide rol van deskundigen en commissies bij de legitimatie van allerlei politieke besluiten, zoals het Outbreak Management Team. De politiek zegt tegen de burger: we hebben een probleem en dat gaan we zo snel mogelijk voor u oplossen. Dat gebeurt zonder goed na te denken wat er echt aan de hand is, en welke weerstanden dat kan oproepen.
„Een mooi voorbeeld is wat er vorige week gebeurde rond de avondklok. Toen de rechter daar mede op inhoudelijke gronden een streep doorheen haalde, was de houding van het kabinet meteen: o, maar die avondklok moet hoe dan ook blijven. Als het niet linksom kan, dan maar rechtsom. Het parlement steunt ons toch wel. De kwestie van proportionaliteit en grondrechten werd überhaupt niet serieus genomen, terwijl het daar de rechter om ging. Als je zo doordendert als overheid, moet je niet gek staan kijken dat de weerstand toeneemt. Enkele normaliter rustige mensen die ik ken, beginnen te radicaliseren. Ze gaan op internet op zoek naar samenzweringstheorieën, en zien de overheid als bezettingsmacht.”
Toch is er nog veel steun voor de overheidsmaatregelen. De jongeren die tegen de avondklok in opstand kwamen, konden op heel weinig sympathie rekenen.
„Natuurlijk moet je andermans spullen niet kapotmaken en je zo misdragen. Maar ik zag ook de pijn van de offers die worden gebracht door de lockdown terug in die rellen. Het tekort aan structuur, het wegvallen van school, de verveling, het gebrek aan erkenning en perspectief, die doffe pijn kwam boven – zij het op een onbeholpen manier. Mensen verzetten zich instinctief tegen de komst van de intensieve menshouderij, omdat ze het gevoel hebben dat ze verminkt worden.”
Nogal een term: ‘intensieve menshouderij’. Wat bedoelt u daarmee?
„Ik moest er weer aan denken toen ik zag wat er een paar weken geleden gebeurde met dat experiment met vijfhonderd bezoekers in het Beatrix Theater in Utrecht. Die werden allemaal vantevoren getest en intensief gevolgd tijdens een entertainmentprogramma, en daarna weer getest. Het werd voorgesteld als een voorbereiding op het nieuwe, bevrijdende tijdperk zonder lockdown. Iedereen blij. Maar ik dacht: het is ook een voorbeeld hoe de overheid met technische middelen mensenmassa’s regisseert en volgt.
„Mijn angstbeeld is dat steeds nieuwe mutanten – er schijnt inmiddels een New-Yorkse variant opgedoken te zijn – of zelfs nieuwe virussen ons dwingen tot steeds nieuwe maatregelen en vaccinatierondes. Of dat we met steeds nieuwe medicijnen steeds nieuwe bijwerkingen van de vaccins moeten bestrijden. Bij ouderen zie ik dat nog wel voor me, maar bij jongeren? Steeds nieuwe vaccinaties maken ons als soort niet sterker, maar juist zwakker. Ziek worden is niet alleen slecht. Het vitaliseert juist ook ons immuunsysteem.”
Toch klinkt de roep van de overheid steeds harder om zoveel mogelijk mensen zich te laten vaccineren.
„Ik kan me de weerstand die dat oproept, wel voorstellen, zeker als we massaal groepen willen gaan vaccineren bij wie daar geen strikte noodzaak toe bestaat. Wat mij betreft zou je dat voorlopig alleen bij mensen moeten doen die echt risico lopen. En natuurlijk steeds op vrijwillige basis. De vaccins zijn bovendien in een waanzinnig hoog tempo ontwikkeld. De wetenschappelijke terughoudendheid en daarbij horende lange testprocedures, die normaliter bestaan voordat een middel op de markt wordt gebracht, zijn nu losgelaten. De vaccins zijn in feite tijdens de experimentele fase beschikbaar gesteld aan de bevolking. De farmaceutische industrie wilde best snel leveren, maar verbond daar wel voorwaarden aan. We zullen pas later weten wat dat voor bijvoorbeeld eventuele bijwerkingen betekent.”
Wil je meer weten over dit onderwerp?
Kijk op: https://www.dinekevankooten.nl/tag/politiek/
Voor een overzicht kijk op: https://www.dinekevankooten.nl/archief/overzicht-great-reset-corona/
