Onbewust Onbekwaam

Het model van onbewust onbekwaam naar onbewust bekwaam is ontstaan in de jaren zeventig. Het is onduidelijk wie het model heeft ontwikkeld. Het model beschrijft de verschillende fases die je in een persoonlijk ontwikkelingsproces doorloopt. Dit geldt voor elk leerproces. Voor het voelen en snappen hoe het werkt kun je piano leren spelen of leren autorijden als voorbeeld nemen. Eerst is er een verlangen om piano te gaan spelen of auto te leren rijden. Op het moment dat je de eerste les krijgt, ontdek je pas hoe onbewust onbekwaam je was en word je je daar bewust van. Bewust onbekwaam is een hele lastige fase.

Fase 1: Onbewust onbekwaam
Veel van ons handelen is onbewust en onbekwaam. Alles van waarde kost inspanning. Niets in ons leven doen we als het ware vanzelf.
In het leven komen situaties tegen waarin we reageren op iets op een manier die we niet fijn vinden. We schamen ons ervoor, ergeren ons eraan en nemen ons voor dat nooit meer te doen.

Fase 2: Bewust onbekwaam
Door triggers in je leven, ontdek je je overlevingsmechanismen. Je wordt je bewust dat het niet gaat zoals je zou willen.
Het wordt ergens door geraakt en daarop reageer je instinctief, maar het werkt niet meer. Het werkt zelfs tegen je.
Door een ontdekkingstocht ontdek je waar het vandaan komt, maar je weet nog niet hoe het anders moet.
Je ontwaakt als het ware. Je wordt je bewust van je gedrag, je manier van denken en reageren, maar je voelt je nog onmachtig om dat te veranderen.
Deze fase duurt eigenlijk het langst. Je wordt je namelijk stap voor stap steeds bewuster van deze manier van reageren, deze manier van denken en deze manier van voelen. De enige vraag die je dan soms lijkt te hebben: HOE kan ik dit veranderen.
Terwijl het heel belangrijk is dat je terugkijkt en in je leven waar de wortels van dit gedrag zijn ontstaan. Als je de wortels weg neemt, kun je je gedrag veel makkelijker veranderen. Het lijkt namelijk net op onkruid. Als ik onkruid niet met de wortel weg neem, komt het in veelvoud terug!

Fase 3: Bewust bekwaam
Langzamerhand begrijp je waardoor iets komt en leer je met 3 stappen vooruit en 2 achteruit dat je in staat bent het nu anders te doen. Je begrijpt hoe je het deed en hoe je het nu kunt doen. Maar je doet ook 2 stappen achteruit om het goed te kunnen inoefenen. Dit is een prettige fase, omdat je merkt dat dingen nu lukken, ook al ben je je hier nog wel heel bewust van en moet je er nog goed bij nadenken. Echt bekwaam worden kost inoefen tijd, ook voor je brein. Er moet een pad gemaakt worden, waardoor het steeds makkelijker gaat. We zeggen wel: als je het al 25 jaar doet, kost het 25 weken inoefenen. Dus wees barmhartig naar je zelf als het niet gelijk lukt. En wees liefdevol naar je zelf als je die 2 stappen achteruit ervaart! Het feit dat je 3 stappen vooruit gedaan heb, laat zien dat je het echt kunt! Hoe zei Malcolm Gladwell het: minimaal 10.000 “VLIEGUREN” maken om een expert te worden. Dat heeft met het inoefenen van je brein te maken. Er ontstaat door oefenen een ei-wittenpad! Maar oefenen wil niet zeggen dat die vlieguren allen succesvol moeten zijn! Je kunt ook achteraf bedenken wat je anders had kunnen doen en hoe het kwam dat je het zo hebt gedaan. REFLECTIE is heel belangrijk en dan niet vanuit de veroordeling (!) maar vanuit de NIEUWSGIERIGHEID (COAL houding: )
Daarbij zegt Anders Ericsson: Het is noodzakelijk opzettelijk te oefenen door een reeks geplande, cognitief uitdagende activiteiten waarbij het de bedoeling is dat jij jouw vaardigheid in een bepaald gebied – vaak onder goede begeleiding en directe feedback – verbetert. Hij zegt daarbij dat je juist die dingen die je heel eng vindt stap voor stap moet gaan doen (met goede voorbereiding en begeleiding), met andere woorden: treedt liefdevol buiten je comfortzone en wees niet bang fouten te maken! Ook als je volwassen bent is fouten maken noodzakelijk om te groeien.
Veranderen gaat dus niet zonder klotsende oksels; gaat niet zonder het machteloze gevoel dat het je niet gaat lukken; gaat niet zonder tranen, gaat niet zonder discipline! Dus je moet je comfortzone verlaten. De comfortzone: die plek waar jij je veilig en ontspannen voelt en waar ‘risico nemen’ een vies woord is. Je comfortzone bestaat uit overlevingsmechanismen die je in je jonge jaren (gelukkig) geleerd hebt, maar die nu niet meer nodig zijn!
Ericsson zegt dat:
* Domweg herhalen wat je altijd deed, werkt niet. Als repeteren het geheim zou zijn tot het verkrijgen van expertise, dan zou iedereen een uitmuntende chauffeur en kok moeten zijn – immers, je rijdt en kookt haast iedere dag.
* Sporadisch oefenen haalt niets uit. Om werkelijk ergens in uit te blinken, zul je jouw kennis en ervaring in ‘lagen’ moeten opbouwen! Af en toe oefenen geeft jouw brein niet de kans te leren van gemaakte fouten – je herhaalt ze simpelweg weer, waardoor je blijft steken op hetzelfde niveau.
* Binnen je comfortzone blijven helpt zeker niet. Je mag afscheid nemen van je overlevingsmechanismen als je 23 jaar of ouder bent.

Fase 4: Onbewust bekwaam
Tenslotte na heel veel oefening lijken de dingen als vanzelf te gaan. Je wordt onbewust bekwaam.

Je kunt deze fases voortdurend blijven rondgaan. Elke keer weer als je een trigger ervaart, heb je iets op te duiken, wakker te worden. Steeds kun je nieuwe dingen van jezelf ontdekken die je hiervoor nog niet kende. Het is belangrijk om te weten dat bij elk leerproces van je persoonlijke ontwikkelingsproces je door deze fasen heen gaat. Het model kan je helpen te begrijpen waarom bepaalde fases van het leerproces zo onaangenaam voelen. Hierdoor wordt het eenvoudiger deze fases gewoon te doorstaan en het positief te blijven benaderen.
Door deze fasen te gaan wordt je steeds bewuster en daardoor volwassener, zodat je leert doen wat je zegt en zegt wat je doet!


Op mijn website staan vele onderwerpen rondom dit thema:
* Overlevingsmechanismen: https://www.dinekevankooten.nl/archief/overlevingsmechanisme-afsplitsen/
* Negatief zelfbeeld: https://www.dinekevankooten.nl/archief/negatief-zelfbeeld/
* Afwijzing: https://www.dinekevankooten.nl/archief/afwijzing-jan-geurtz/
* Negatief zelfbeeld omdraaien: https://www.dinekevankooten.nl/archief/negatief-zelfbeeld-omdraaien/
* Overtuigingen zijn slavendrijvers: https://www.dinekevankooten.nl/voor-wie/drukke-gezinnen/artikelen/overtuig-de-slavendrijvers/