Normaal tot de 10de macht

Een 24-jarige net afgestudeerde vrouw, maar eenzaam en alleen zat aan mijn tafel. Ze werkt als productiemedewerker in een sociale werkplaats, want het was haar niet gelukt om een gewone baan te krijgen.. Ze vertelde een indringend en schrijnend verhaal dat veel zegt over hoe de samenleving en het onderwijs systeem omgaan met hoogbegaafdheid, en hoe dit kan leiden tot misverstanden, misdiagnoses en persoonlijke worstelingen voor de betrokkenen.
Ze praatte en praatte, terwijl ze uitermate verlegen is. Ze vertelde hoe haar leven dramatisch was verlopen, omdat niemand zag, begreep of enig idee had wat hoogbegaafdheid was. Ze kwam in de psychiatrie te recht en kreeg ADHD medicatie, die haar rustig maakte en slaapmedicatie om haar brein stop te zetten.Ze zei: ‘Het enige wat mensen denken dat hoogbegaafdheid is, is: normaal tot de 10de en dat heb ik ook proberen te doen! En nu ontdek ik door jouw podcasts dat hoogbegaafdheid: anders denken, anders kijken, anders voelen en anders weten is!” Deze vrouw had alles mee, maar doordat haar hoogbegaafdheid niet werd herkend, kreeg zij jaren geleden een onjuiste diagnose en behandeling. Haar ervaring roept vragen op over waarom het zo vaak misgaat wanneer het gaat om het herkennen van hoogbegaafdheid, en waarom mensen in de psychiatrie vaak in de veronderstelling verkeren dat het bij hoogbegaafdheid gaat om een ‘normale’ ontwikkeling tot een bepaald punt.

Wat is Hoogbegaafdheid en Waarom Wordt Het Vaak Misbegrepen?

Hoogbegaafdheid wordt vaak gedefinieerd als een bovengemiddeld intellectueel vermogen, maar deze definitie schiet tekort als het gaat om de daadwerkelijke ervaring van hoogbegaafde mensen. Hoogbegaafdheid is niet alleen een kwestie van een hoger IQ, maar omvat ook bijzondere cognitieve en emotionele kenmerken. Het kan zich uiten in een snel denkproces, diepgaande interesse in complexe onderwerpen, een sterk gevoel van rechtvaardigheid, gevoeligheid voor prikkels, en intense emoties. Hoogbegaafde mensen kunnen zich anders voelen dan hun leeftijdsgenoten, wat kan leiden tot isolement, misverstanden en zelfs psychologische problemen.Ik zou zeggen: het gebrek aan spiegelbeelden en een goede uitleg over welke mogelijkheden iemand heeft, vervormen iemand tot wat verkeerde diagnoses zijn.

De vrouw in het verhaal ervoer dit zelf: haar anders-zijn werd niet begrepen en leidde tot een verkeerde diagnose eerst van autisme en daarna van ADHD, waarvoor ze medicatie kreeg. Dit komt vaker voor dan we denken, omdat de symptomen van hoogbegaafdheid gemakkelijk verward kunnen worden met andere psychische of gedragsmatige aandoeningen. Bijvoorbeeld, de rusteloosheid die voortkomt uit een snel denkende geest, kan worden geïnterpreteerd als ADHD. Hoogbegaafde mensen hebben vaak moeite met reguliere schoolprogramma’s of sociale normen, omdat ze in cognitief opzicht vaak vooruit zijn op hun leeftijdsgenoten. Dit kan leiden tot frustratie, uitingen van ‘ongemak’ of zelfs ‘gedragsproblemen’, die niet altijd het gevolg zijn van een onderliggende stoornis, maar van een mismatch tussen het individu en zijn omgeving.

Het Onderwijs en de Maatschappelijke Blindheid voor Hoogbegaafdheid

Het onderwijs speelt een cruciale rol in hoe hoogbegaafde jongeren zich ontwikkelen. Helaas is het onderwijssysteem nog steeds en te vaak onvoldoende voorbereid om met hoogbegaafde leerlingen om te gaan. Veel scholen zijn gericht op het gemiddelde kind, en wanneer een leerling ’te slim’ is, kan dit als problematisch worden ervaren. Er zijn onvoldoende programma’s voor de begeleiding van hoogbegaafde leerlingen, waardoor ze vaak niet de juiste uitdaging krijgen. In plaats van hun talenten te ontwikkelen, kunnen ze zich gaan vervelen, wat zich weer uit in gedragsproblemen of onbegrip.

In de ervaring van de vrouw komt dit duidelijk naar voren. Haar intellect werd niet opgemerkt, en in plaats van haar anders-zijn te begrijpen, werd het als een probleem geclassificeerd. Ze zegt zelf dat men vaak denkt dat hoogbegaafdheid zich alleen uit in een ‘normale’ ontwikkeling die alleen wat intenser is: tot de macht 10. Ze zei: mij werd gevraagd normaal te doen en die macht 10 wat minder te maken. Dit is een misverstand, omdat hoogbegaafdheid juist met een andere manier van denken, voelen, en weten samenhangt die de rest van het leven doorwerkt.

De Psychiatrie en de Verkeerde Diagnose

Het is pijnlijk duidelijk dat hoogbegaafde mensen vaak verkeerd gediagnosticeerd worden, zoals de 24-jarige vrouw in het verhaal. Psychiatrische hulpverleners hebben te vaak een gebrek aan kennis over hoogbegaafdheid, omdat het niet in het DSM-5 handboek voor de classificatie van psychische stoornissen voorkomt waardoor wat leidt tot onjuiste diagnoses. Het komt te vaak voor dat hoogbegaafde mensen, in plaats van adequaat begeleid te worden, in psychiatrische instellingen terechtkomen met diagnoses zoals ADHD, Autisme, persoonlijkheids stoornis, depressie of angststoornissen, die hun ware problemen maskeren.
De vrouw in het verhaal kreeg medicatie voor ADHD en slaapmedicatie, wat haar in wezen kalmeerde en haar brein ‘afsluit’. Dit kan tijdelijke verlichting geven, maar lost niet het onderliggende probleem op: het onbegrip en het niet herkend worden in haar hoogbegaafdheid. Wanneer hoogbegaafde mensen zich niet begrepen voelen, kunnen ze zich psychologisch afgesloten gaan voelen, wat kan leiden tot de behoefte aan medicatie om de gevoelens van chaos of ‘anders-zijn’ te onderdrukken.

De Gevolgen van Onbegrip

De gevolgen van dit soort misverstanden zijn enorm. Wanneer een hoogbegaafde persoon niet begrepen wordt, kan dit leiden tot een verlies van zelfvertrouwen, gevoelens van falen, en zelfs een verlies van motivatie. Dit kan verder escaleren in depressie, angststoornissen of zelfs zelfbeschadiging. Het is belangrijk te beseffen dat hoogbegaafde mensen niet per se sociaal of emotioneel problematisch zijn, maar dat ze gewoon op een andere manier omgaan met de wereld om hen heen. Zonder de juiste ondersteuning kunnen ze zich verloren voelen in een wereld die hen niet begrijpt. Terwijl het iemand is die ontzettend veel gaven en talenten heeft waar hij niets mee kan. Hij heeft een Bugatti ter beschikking, maar rijd er in alsof het een lelijke eend is.

Wat Moet Er Veranderen?

Het is essentieel dat er meer kennis en begrip komt voor wat werkelijkehoogbegaafdheid is, voorbij de vooroodelen, zowel in de psychiatrie als in het onderwijs. Er moet meer aandacht komen voor de cognitieve en emotionele diversiteit die hoogbegaafdheid met zich meebrengt, en professionals moeten leren hoe ze hoogbegaafde mensen kunnen herkennen en ondersteunen. Hoogbegaafde jongeren moeten de kans krijgen om zich te ontwikkelen in een omgeving die hen uitdaagt en ondersteunt, en niet alleen in een systeem dat hen probeert te normaliseren.

Daarnaast moeten er meer programma’s komen die hoogbegaafde mensen helpen omgaan met de sociaal-emotionele uitdagingen met leeftijdgenoten die vaak gepaard gaan met hun anders-zijn. Het is van cruciaal belang dat de maatschappij zich bewust wordt van deze unieke manier van denken en dat er meer ruimte wordt gecreëerd voor de diversiteit in de menselijke ervaring.

Conclusie

De ervaring van de 24-jarige vrouw is een tragisch voorbeeld van hoe een gebrek aan kennis en begrip over hoogbegaafdheid kan leiden tot verkeerde diagnoses en behandelingen. Het verhaal benadrukt de noodzaak voor een meer empathische en geïnformeerde benadering van hoogbegaafde mensen, zowel in het onderwijs als in de psychiatrie. Dit komt nog veel te vaak voor. Wanneer deze mensen de erkenning krijgen die ze verdienen, kunnen ze niet alleen hun volledige potentieel bereiken, maar ook een vervullend en gezond leven leiden.

---

De opmerking “Hoogbegaafdheid wordt gezien als normaal tot de 10de macht” raakt een belangrijk punt: er is een collectief misverstand over wat hoogbegaafdheid is en hoe hoogbegaafde kinderen zich ontwikkelen. De vergelijking met andere talenten zoals muziek of sport maakt duidelijk dat hoogbegaafde kinderen vaak niet de juiste ondersteuning krijgen, terwijl kinderen met andere talenten, zoals muzikaliteit of sportiviteit, wel het onderwijs krijgen dat hen helpt om hun potentieel te ontwikkelen.

Het Vergelijkingspunt: Andere Talentgebieden

Het is belangrijk om te erkennen dat de maatschappij, en met name het onderwijssysteem, vaak meer oog heeft voor kinderen die uitblinken in andere domeinen, zoals muziek of sport. Wanneer een kind uitzonderlijk goed is in muziek, krijgt het vaak extra muzieklessen, begeleiding van een mentor of toegang tot speciale programma’s. Hetzelfde geldt voor sportieve kinderen, die extra trainingen, coaching en vaak zelfs gespecialiseerde scholen kunnen krijgen om hun talent verder te ontwikkelen. Dit wordt gezien als iets dat kinderen extra kansen biedt en hen helpt hun volledige potentieel te bereiken.

Voor hoogbegaafde kinderen, daarentegen, is er vaak minder herkenning van de behoefte aan aangepast onderwijs of begeleiding. Wanneer een kind uitblinkt, wordt dit vaak als vanzelfsprekend gezien, en er is minder focus op hoe dit kind emotioneel, sociaal en cognitief ondersteund moet worden. Veel hoogbegaafde kinderen ervaren dat het systeem hen niet uitdaagt, of dat hun anders-zijn juist als een probleem wordt gezien. In veel gevallen wordt de verwachting dat ze zichzelf wel redden, wat resulteert in een gebrek aan passende begeleiding! Ook een hoogbegaafd kind moet uitgenodigd worden om zijn volledige potentieel te bereiken.

De Misverstanden over Hoogbegaafdheid

De stelling “hoogbegaafdheid wordt gezien als normaal tot de 10de macht” weerspiegelt een breed gedragen misverstand over wat hoogbegaafdheid inhoudt. Hoogbegaafde kinderen worden vaak als ‘gewone’ kinderen beschouwd en behandeld. Hun intensiteit wordt als een probleem gezien. Dit komt deels doordat het onderwijssysteem vaak gericht is op het gemiddelde kind en niet voldoende rekening houdt met de specifieke behoeften van hoogbegaafde leerlingen. De nadruk ligt vaak op het behalen van basisvaardigheden, maar niet op het verder ontwikkelen van cognitieve en creatieve capaciteiten die bij hoogbegaafdheid horen.

Wat vaak niet wordt begrepen, is dat hoogbegaafde kinderen niet alleen uitzonderlijk snel en anders leren, maar ook anders denken, voelen en zich verhouden tot de wereld om hen heen. Ze kunnen sneller complexe ideeën begrijpen, maar ervaren ook vaak een intensiteit in hun emoties en gedachten die hen anders maakt dan hun leeftijdsgenoten. Dit verschil kan leiden tot gevoelens van isolatie, frustratie of zelfs psychische problemen als er geen passende begeleiding is. De samenleving heeft moeite om te begrijpen dat deze kinderen geen ‘normale’ ontwikkeling doormaken, maar dat hun potentieel, zowel cognitief als emotioneel, vraagt om een specifieke aanpak.

Waarom Het Onderwijs Systeem Inadequaat Is voor Hoogbegaafde Kinderen

Er zijn verschillende redenen waarom het onderwijs niet goed is toegesneden op hoogbegaafde kinderen:

1. Eenheidsdenken:
   Het onderwijssysteem is vaak ingericht voor de gemiddelde leerling, en er is onvoldoende ruimte voor differentiatie voor kinderen die ver buiten dit gemiddelde vallen. Hoogbegaafde kinderen kunnen zich vervelen of gefrustreerd raken omdat ze niet voldoende uitgedaagd worden. De focus ligt te veel op het niveau van de massa, wat hen niet ten goede komt.
2. Gebrek aan training voor leerkrachten:
   Veel leerkrachten hebben onvoldoende kennis over hoogbegaafdheid en herkennen de signalen niet. Dit kan leiden tot misverstanden, zoals het beschouwen van hoogbegaafde kinderen als ’te slim voor hun eigen goed’, waardoor ze niet de ondersteuning krijgen die ze nodig hebben.
3. Sociale en emotionele behoeften:
   Hoogbegaafde kinderen kunnen zich anders voelen dan hun leeftijdsgenoten, niet alleen cognitief, maar ook sociaal en emotioneel. Dat komt omdat ze ver op hun leeftijdsgenoten vooruit lopen en daarin spiegelbeelden misscen. Daardoor kunnen ze zich bijvoorbeeld aangetrokken voelen tot oudere of jongere kinderen, wat kan leiden tot sociaal isolement. Ze kunnen ook last hebben van een sterk ontwikkeld rechtvaardigheidsgevoel en moeite hebben met de ‘normen’ van de samenleving. Dit maakt hen extra kwetsbaar voor psychische problemen als ze niet goed begeleid worden.
4. Stigmatisering van anders-zijn:
   In plaats van hun uitzonderlijke capaciteiten te omarmen, worden hoogbegaafde kinderen vaak als “lastig”, “moeilijk” of “te veel” beschouwd. Dit kan leiden tot negatieve etikettering, wat hun zelfbeeld schaadt.

Het Gebrek aan Aangepast Onderwijs voor Hoogbegaafde Kinderen

Er is geen twijfel dat hoogbegaafde kinderen, net als kinderen die uitblinken in sport of muziek, recht hebben op aangepast onderwijs. Dit betekent niet alleen dat ze cognitief uitgedaagd worden, maar ook dat hun sociale en emotionele ontwikkeling wordt ondersteund. Hoogbegaafde kinderen zouden de mogelijkheid moeten krijgen om in hun eigen tempo te leren, maar ook de ruimte krijgen om zich in een veilige en stimulerende omgeving sociaal te ontwikkelen. Dit kan door:

• Versnelling:
  Dit houdt in dat hoogbegaafde kinderen de mogelijkheid krijgen om in hogere jaargroepen of niveaus te werken, zodat ze intellectueel uitgedaagd worden en zich niet vervelen.
• Differentiatie in lesmateriaal:
  Het aanbieden van materialen die verder gaan dan het standaardcurriculum kan hoogbegaafde leerlingen helpen om hun nieuwsgierigheid en intellectuele behoeften te bevredigen.
• Emotionele ondersteuning:
  Het bieden van ruimte voor hoogbegaafde kinderen om hun emoties en sociale problemen te bespreken is essentieel. Dit kan door middel van counseling of andere begeleidingsvormen die speciaal zijn afgestemd op hun unieke behoeften.
• Samenwerking met ouders:
  Ouders van hoogbegaafde kinderen kunnen waardevolle inzichten geven in wat hun kind nodig heeft. Door nauwe samenwerking kunnen scholen beter inspelen op de specifieke behoeften van hun leerlingen.

Conclusie

Hoogbegaafde kinderen verdienen dezelfde mate van erkenning en aangepaste ondersteuning als kinderen met andere talenten, zoals muzikaliteit of sportiviteit. Het is tijd dat het onderwijssysteem en de samenleving begrijpen dat hoogbegaafdheid meer is dan een vroege ontwikkeling van kennis. Het is een complex geheel van cognitieve, emotionele en sociale eigenschappen die een specifieke benadering vereisen. Alleen door deze kinderen de juiste ondersteuning te bieden, kunnen we ervoor zorgen dat ze hun volledige potentieel bereiken en zich als volwaardige, zelfverzekerde individuen ontwikkelen.

Zeker! De zin “een hoogbegaafde moet…” kan op verschillende manieren verder ingevuld worden, omdat de verwachtingen en behoeften van hoogbegaafde mensen zeer uiteenlopend zijn, maar in veel gevallen wordt deze uitspraak geassocieerd met de veronderstelling dat een hoogbegaafde persoon zich moet aanpassen aan de normen van de samenleving of het onderwijs, ondanks hun uitzonderlijke intellect en capaciteiten. Dit idee roept vragen op over hoe hoogbegaafde kinderen en volwassenen zich verhouden tot de wereld om hen heen, en welke verwachtingen er voor hen bestaan. Laten we eens verder inzoomen op wat deze verwachting zou kunnen inhouden en de implicaties ervan.

1. “Een hoogbegaafde moet zich aanpassen aan het gemiddelde onderwijs”

In veel gevallen wordt van hoogbegaafde kinderen verwacht dat ze zich aanpassen aan het standaardonderwijs, ook al is dat vaak niet de beste manier om hun potentieel te benutten. Het onderwijs is vaak ontworpen voor de gemiddelde leerling, wat betekent dat hoogbegaafde kinderen vaak niet voldoende uitdaging krijgen. De verwachting is dat ze zich ‘normaal’ moeten gedragen en de stof op het traditionele tempo moeten verwerken, wat kan leiden tot verveling, frustratie en demotivatie. Dit kan zelfs leiden tot gedragsproblemen thuis of op school of een lage zelfwaardering, omdat het systeem niet aan hun specifieke behoeften voldoet en het kind te weinig of geen spiegelbeelden heeft, zodat het zichzelf kan herkennen in anderen.

In plaats van aangepaste begeleiding, wordt van veel hoogbegaafde kinderen verwacht dat ze “gewoon doorgaan” en zich in het systeem passen, wat hun ervaring in het onderwijs frustrerend en niet stimulerend maakt. Dit kan zelfs ertoe leiden dat ze hun uitzonderlijke capaciteiten gaan onderdrukken om minder op te vallen of sociale problemen te vermijden.

2. “Een hoogbegaafde moet zijn of haar emoties ‘under control’ hebben”

Hoogbegaafde mensen hebben vaak een andere manier van voelen en ervaren dan de meeste anderen. Hun intensiteit in denken gaat vaak hand in hand met intense emoties. Het idee dat een hoogbegaafde zijn of haar emoties “onder controle” moet houden, kan problematisch zijn. Deze intense emoties kunnen worden beschouwd als overreacties of zelfs onvolwassen gedrag, terwijl ze in werkelijkheid vaak voortkomen uit een diepe gevoeligheid en bewustzijn van de wereld om hen heen.

Veel hoogbegaafde kinderen ervaren bijvoorbeeld een sterk gevoel van rechtvaardigheid, wat hen kan frustreren wanneer ze onrecht zien, wat in sommige situaties kan worden gezien als een “probleemgedrag”. Dit wordt niet altijd goed begrepen door de omgeving. Ze worden vaak aangemoedigd om zich aan te passen aan de verwachtingen van anderen en hun emoties te ’temmen’, terwijl het juist belangrijk is om deze emoties op een gezonde manier te kunnen uiten en te begrijpen.

3. “Een hoogbegaafde moet sociaal functioneren zoals anderen”

Hoogbegaafde kinderen en volwassenen kunnen sociaal anders functioneren dan anderen. Ze kunnen zich bijvoorbeeld aangetrokken voelen tot volwassenen of oudere kinderen, omdat zij cognitief vaak verder zijn. Ook hebbenze vaak moeite met oppervlakkige gesprekken of sociale conventies die voor anderen vanzelfsprekend zijn.

De druk om ‘sociaal normaal’ te functioneren kan zwaar wegen. Hoogbegaafde kinderen worden vaak geconfronteerd met de verwachting dat ze zich gedragen zoals hun leeftijdsgenoten, zelfs als dit niet natuurlijk voor hen aanvoelt. Dit kan leiden tot gevoelens van vervreemding of isolatie. Ze hebben vaak niet veel gemeen met de andere kinderen in hun klas, wat hen kwetsbaar maakt voor eenzaamheid. De verwachting is dan dat ze zich ‘aanpassen’, zonder dat er echt rekening wordt gehouden met hun unieke manier van denken en voelen.

4. “Een hoogbegaafde moet de wereld door een ‘normale’ lens zien”

De manier waarop hoogbegaafde mensen de wereld waarnemen, kan fundamenteel anders zijn. Ze hebben vaak een sterk ontwikkelde intuïtie, een dieper begrip van complexe ideeën en patronen die anderen niet meteen opmerken. Deze manier van denken kan leiden tot andere perspectieven op onderwerpen zoals politiek, cultuur, ethiek en andere maatschappelijke kwesties.

De samenleving verwacht vaak dat iedereen de wereld op dezelfde manier waarneemt of begrijpt, wat kan leiden tot een misverstand. Hoogbegaafde mensen worden soms geacht hun diepere, complexere inzichten te simplificeren of te negeren om meer in lijn te zijn met de mainstream-denkwijzen en worden daardoor makkelijk weggezet als complotdenker of psychiatrisch gestoord. Dit kan frustrerend zijn, omdat ze hun unieke manier van denken en voelen misschien niet kunnen delen zonder onbegrip of afwijzing.

5. “Een hoogbegaafde moet zonder moeite uitblinken”

Een ander aspect van de druk op hoogbegaafde mensen is de verwachting dat hun capaciteiten hen vanzelf succes brengen, zonder dat ze moeite hoeven te doen, zonder oefenen. Dit kan vooral moeilijk zijn wanneer een hoogbegaafde persoon op een bepaald gebied vastloopt of als ze iets niet kunnen begrijpen, wat kan leiden tot gevoelens van falen. De samenleving verwacht vaak dat een hoogbegaafde persoon in elke situatie uitblinkt, omdat ze zo’n hoog potentieel lijken te hebben. Dit creëert een extra druk, vooral als ze proberen te voldoen aan verwachtingen die niet aansluiten bij hun werkelijke behoeften en uitdagingen.

De Gevolgen van Deze Verwachtingen

Wanneer hoogbegaafde mensen geconfronteerd worden met de druk om zich aan te passen aan de ‘normale’ verwachtingen van de samenleving, kan dat ernstige gevolgen hebben voor hun psychologisch welzijn. Ze kunnen gevoelens van frustratie, eenzaamheid of zelfs depressie ervaren, omdat ze niet in staat zijn om te voldoen aan de eisen van de omgeving. Als deze druk niet goed wordt beheerd, kan dit resulteren in een verlies van zelfvertrouwen, sociaal isolement of zelfs psychische aandoeningen zoals angst of burn-out. Waardoor men in de psychiatrie terecht komt en verdwaald in allerlei diagnoses.

Het is daarom belangrijk dat de samenleving, het onderwijs en de zorgsystemen meer aandacht besteden aan het unieke profiel van hoogbegaafde mensen en hen de ruimte geven om zich op hun eigen manier te ontwikkelen. In plaats van te verwachten dat hoogbegaafde mensen zich aan de ‘normale’ normen aanpassen, zou er meer focus moeten zijn op het herkennen van hun specifieke behoeften, zowel op cognitief als sociaal-emotioneel gebied.

Oplossingen: Wat Moet Er Veranderen?

1. Meer differentiatie in het onderwijs:
   Hoogbegaafde kinderen moeten toegang krijgen tot onderwijs dat hen uitdaagt en hen in staat stelt hun intellectuele capaciteiten te ontwikkelen. Dit kan door versnelling, differentiatie of het aanbieden van speciale programma’s voor hoogbegaafden.
2. Emotionele en sociale ondersteuning:
   Naast intellectuele uitdaging hebben hoogbegaafde kinderen ook begeleiding nodig om te leren omgaan met hun intense emoties en sociale uitdagingen. Psychosociale ondersteuning kan helpen om hen emotioneel en sociaal te ondersteunen.
3. Erkenning van unieke talenten:
   In plaats van te verwachten dat hoogbegaafde mensen zich aanpassen aan de standaardnormen, moeten we hun unieke talenten en perspectieven erkennen. Dit zou kunnen leiden tot een meer inclusieve en begripvolle samenleving.
4. Ouders en zorgprofessionals als partners:
   Ouders van hoogbegaafde kinderen moeten nauw samenwerken met scholen en zorgprofessionals om ervoor te zorgen dat de specifieke behoeften van hun kinderen goed worden begrepen en aangepakt.

Conclusie

De verwachting dat een hoogbegaafde persoon zich moet aanpassen aan de normen van de samenleving, het onderwijs of sociale contexten is niet alleen onrealistisch, maar kan schadelijk zijn voor hun welzijn. Hoogbegaafde mensen moeten de ruimte krijgen om hun unieke manier van denken, voelen en zijn te omarmen. Het is tijd om een breder begrip te ontwikkelen van wat hoogbegaafdheid werkelijk inhoudt en te zorgen voor een omgeving die deze mensen in staat stelt hun volledige potentieel te realiseren, zonder hen te dwingen zich in een ‘normale’ mal te voegen.