Maria Magdalena
Dr. Elaine Pagels zegt over Maria Magdalena:
Wat is het Evangelie van Maria Magdalena?
Het Evangelie van Maria Magdalena is een gnostische tekst die wordt toegeschreven aan Maria Magdalena, een vooraanstaande discipel van Jezus. Hoewel het geen deel uitmaakt van het canonieke Nieuwe Testament, biedt het een fascinerend inkijkje in vroege christelijke en gnostische overtuigingen. Hier is een overzicht van de geschiedenis, inhoud, betekenis, verschillen met katholieke leringen en overeenkomsten met het Evangelie van Thomas. Het Evangelie van Maria Magdalena is een apocriefe tekst die leringen en dialogen biedt die worden toegeschreven aan Maria Magdalena, waarbij haar unieke rol als vertrouweling van Jezus en als leraar van spirituele wijsheid wordt benadrukt.
Wanneer werd het gevonden?
* Ontdekking: Het Evangelie van Maria werd voor het eerst ontdekt in de 19e eeuw in een papyruscodex uit de 5e eeuw, geschreven in het Koptisch. Het maakte deel uit van de Berlijnse Codex (Papyrus Berolinensis 8502).
* Fragmenten: Extra fragmenten in het Grieks werden later gevonden in de Oxyrhynchus Papyri.
* Datum van samenstelling: Geleerden schatten dat het oorspronkelijk in het Grieks is geschreven in de 2e eeuw na Christus.
Wat staat erin?
De tekst is gefragmenteerd, maar bevat belangrijke thema’s:
1) Dialoog met de discipelen: Na de opstanding van Jezus deelt Maria esoterische leringen die Jezus haar gaf, met de nadruk op spirituele verheffing en de aard van de ziel.
2) Afwijzing van materialisme: Het evangelie benadrukt de afwijzing van fysieke gehechtheden en materialisme, wat aansluit bij gnostische gedachten.
3) Autoriteit van Maria: Maria wordt afgeschilderd als iemand met een speciaal begrip van de leringen van Jezus, wat spanningen veroorzaakt bij sommige mannelijke discipelen, met name Petrus.
4) Reis van de ziel: Het beschrijft de reis van de ziel door stadia van bevrijding van de materiële wereld om zich te herenigen met het goddelijke.
Belangrijk citaat: “Leg geen enkele wet vast die verder gaat dan wat ik je heb opgelegd, en geef geen wet zoals de wetgever, opdat je er niet door beperkt wordt.” Dit weerspiegelt anti-legalistische en anti-institutionele opvattingen.
Waarom is het belangrijk?
* De rol van Maria Magdalena: De tekst verheft Maria tot een centrale figuur in het vroege christendom en daagt traditionele patriarchale verhalen uit.
* Gnostisch christendom: Het biedt inzicht in gnostische overtuigingen, waarbij de nadruk ligt op innerlijke spirituele kennis (gnosis) boven externe rituelen en dogma’s.
* Alternatief perspectief: Het biedt een alternatief voor de door mannen gedomineerde canonieke evangeliën en vroege kerktradities.
* Controverse: Het daagt de geïnstitutionaliseerde autoriteit van de katholieke kerk uit, met name de rol van vrouwen in leiderschap.
Hoe verschilt het van katholieke leringen?
* Rol van vrouwen: Het evangelie van Maria benadrukt de prominentie en spirituele autoriteit van Maria Magdalena, in contrast met de beperkte rollen van de katholieke kerk voor vrouwen.
* Verwerping van hiërarchieën: Het daagt de gestructureerde hiërarchie en het sacramentele systeem van de kerk uit, en promoot in plaats daarvan directe spirituele ervaring.
* Visie op verlossing: Gnostische teksten, waaronder dit evangelie, richten zich op kennis en verlichting als het pad naar verlossing, wat verschilt van de katholieke nadruk op geloof, werken en sacramenten.
* Esoterische leringen: De mystieke en esoterische inhoud ervan contrasteert met de katholieke focus op de historische en letterlijke interpretatie van Jezus’ leven.
Hoe is het vergelijkbaar met het Evangelie van Thomas?
1) Focus op gnosis: Beide teksten benadrukken zelfkennis en spirituele verlichting als sleutel tot verlossing.
2) Jezus’ leringen: Ze geven prioriteit aan Jezus’ uitspraken en spirituele wijsheid boven zijn dood en wederopstanding.
3) Anti-institutionele houding: Beide verwerpen rigide religieuze systemen en externe autoriteiten.
4) Mystieke elementen: Ze delen een mystieke wereldvisie en moedigen gelovigen aan om het goddelijke in zichzelf te zoeken.
Het Evangelie van Maria Magdalena biedt een alternatief begrip van het vroege christendom, waarbij de rol van vrouwen wordt verheven, spirituele kennis wordt benadrukt en traditionele structuren worden uitgedaagd. Hoewel het overeenkomt met andere gnostische teksten zoals het Evangelie van Thomas, contrasteert het sterk met katholieke doctrines, waardoor het een fascinerend en controversieel stuk christelijke geschiedenis is.
STAAT Maria MAGDALENA IN DE BIJBELSE EVANGELIES?
Ja, de canonieke bijbelse evangeliën bieden verschillende voorbeelden die suggereren dat Maria Magdalena een hechte relatie had met Jezus, hoewel ze haar niet expliciet als zijn vertrouweling of spirituele leider op dezelfde manier als het Evangelie van Maria Magdalena beschrijven. Hier zijn enkele voorbeelden van haar belangrijke rol:
1) Maria Magdalena als getuige van Jezus’ bediening
Financiële steun: Lucas 8:1-3 noemt Maria Magdalena een van de vrouwen die Jezus volgden en zijn bediening financieel steunden. Dit impliceert dat ze deel uitmaakte van zijn inner circle. “Maria genaamd Magdalena, van wie zeven demonen waren uitgegaan, en Johanna… en vele anderen die voor hen zorgden uit hun middelen.”
2) Maria Magdalena bij de kruisiging
Maria Magdalena is aanwezig bij de kruisiging toen veel discipelen waren gevlucht. Deze daad van loyaliteit benadrukt haar diepe toewijding aan Jezus.Matteüs 27:55–56: “Onder hen waren Maria Magdalena, Maria, de moeder van Jakobus en Jozef, en de moeder van de zonen van Zebedeüs.”
3) Maria Magdalena bij de begrafenis
Maria Magdalena observeert waar Jezus’ lichaam is neergelegd, wat haar onwrikbare toewijding benadrukt. Marcus 15:47: “Maria Magdalena en Maria, de moeder van Joses, zagen waar hij werd neergelegd.”
4) Maria Magdalena als eerste getuige van de opstanding
Alle vier de evangeliën zijn het erover eens dat Maria Magdalena de eerste getuige was van de opgestane Jezus, een rol van grote betekenis.
Johannes 20:14–18: Jezus verschijnt als eerste aan Maria Magdalena en noemt haar bij haar naam, wat duidt op een persoonlijke connectie. Vervolgens kondigt ze zijn opstanding aan de discipelen aan, wat haar de titel Apostel van de apostelen oplevert.”Jezus zei tegen haar: ‘Maria.’ Ze draaide zich om en zei in het Hebreeuws tegen hem: ‘Rabboni!’ (wat leraar betekent).”
Matteüs 28:1–10: Zij en een andere Maria ontmoeten de opgestane Jezus.
Implicaties van haar rol in de canonieke evangeliën
* Prominentie in belangrijke momenten: haar aanwezigheid bij de kruisiging, begrafenis en opstanding geeft aan hoe dicht ze bij Jezus stond.
* Spirituele herkenning: Jezus die haar na de opstanding bij haar naam aansprak, suggereert een persoonlijke band.
* Eerste getuige: in de Joodse cultuur werden vrouwen doorgaans niet als geloofwaardige getuigen beschouwd, maar Jezus koos Maria Magdalena als eerste om hem te zien opstaan, wat haar belang onderstreepte.
Hoe de canonieke afbeeldingen verschillen van gnostische teksten
Hoewel de canonieke evangeliën de toewijding en prominentie van Maria Magdalena benadrukken, portretteren ze haar niet expliciet als een spirituele leider of vertrouweling die esoterische leringen ontvangt, zoals te zien is in het evangelie van Maria Magdalena of andere gnostische geschriften. In de katholieke traditie is haar rol vaak overschaduwd door haar verkeerde identificatie als een berouwvolle zondaar, een idee dat niet wordt ondersteund door de canonieke teksten.
Haar afbeelding in de canonieke evangeliën blijft echter een basis voor het begrijpen van haar als een centrale en loyale discipel van Jezus.
Is er bewijs in andere gnostische evangeliën en IN VROEGE christelijke KUNST EN legenden dat Maria Magdalena dicht bij Jezus zou staan:
Ja, er is bewijs in gnostische evangeliën, vroegchristelijke kunst en legenden dat Maria Magdalena afbeeldt als bijzonder dicht bij Jezus, wat soms suggereert dat ze een unieke spirituele of zelfs intieme relatie met hem had. Hier is een overzicht van het bewijs:
I. Gnostische evangeliën
De gnostische teksten geven explicietere portretten van Maria Magdalena’s speciale relatie met Jezus dan de canonieke evangeliën. Deze teksten benadrukken vaak haar spirituele inzicht, leiderschap en nabijheid tot hem.
Het Evangelie van Filippus
* Maria als Jezus’ metgezel: Het Evangelie van Filippus (3e eeuw n.Chr.) verwijst naar Maria Magdalena als Jezus’ koinonos, een Griekse term die vaak wordt vertaald als “metgezel” of “partner”. “Er waren er drie die altijd met de Heer wandelden: Maria, zijn moeder en haar zuster, en Magdalena, degene die zijn metgezel werd genoemd. Zijn zuster en zijn moeder en zijn metgezel waren elk een Maria.”
* Kus van intimiteit: Een controversiële passage stelt dat Jezus Maria Magdalena meer liefhad dan de andere discipelen en haar vaak kuste. De tekst is gefragmenteerd, maar is door sommigen geïnterpreteerd als een symbool van spirituele intimiteit: “[Jezus] kuste haar [vaak] op haar [mond].”
Het Evangelie van Maria
* Bevoorrechte kennis: Maria Magdalena wordt afgeschilderd als iemand die geheime leringen van Jezus ontvangt, waardoor ze een positie van spirituele autoriteit krijgt. Haar leiderschap wordt uitgedaagd door Petrus, wat haar unieke status onder de discipelen benadrukt.
De Pistis Sophia
* Leraar en Leider: In deze gnostische tekst wordt Maria Magdalena afgebeeld als de meest inzichtelijke van Jezus’ volgelingen, die zijn leringen vaak beter begreep dan de mannelijke discipelen. “Maria Magdalena kwam naar voren en zei: ‘Mijn Heer, ik zal openlijk spreken, want u hebt ons gezegd: ‘Wie geïnspireerd is, laat hij naar voren komen en spreken.'”
II. Vroegchristelijke kunst
Afbeeldingen in catacomben en fresco’s
* Vroegchristelijke kunst toont Maria Magdalena vaak op een prominente positie, soms naast Jezus, wat haar belang binnen de gemeenschap weerspiegelt.
* Op sommige afbeeldingen wordt ze afgebeeld als gelijke van de apostelen, wat haar spirituele autoriteit benadrukt.
Middeleeuwse kunst
* In middeleeuwse afbeeldingen wordt Maria Magdalena vaak afgebeeld met een albasten pot met zalf, wat haar rol symboliseert bij het zalven van Jezus. Hoewel canoniek, verbindt deze iconografie haar ook met thema’s van heilige rituelen en intieme devotie.
III. Legenden en apocriefe tradities
Franse legendes
* Volgens middeleeuwse legendes reisde Maria Magdalena na de dood van Jezus naar Zuid-Frankrijk, waar ze het evangelie verkondigde en haar bediening voortzette. Deze verhalen versterken haar rol als spiritueel leider en nauwgezette volgeling van Jezus.
De Gouden Legende
* Deze 13e-eeuwse verzameling van heiligenlevens beeldt Maria Magdalena af als een berouwvolle zondares die later als kluizenaar in de Provence leefde, wat haar diepgaande transformatie en toewijding aan Jezus nog eens benadrukt.
Oosters-orthodoxe tradities
* De Oosters-orthodoxe kerk vereert Maria Magdalena als een gelijke van de apostelen (isapostolos), wat haar belang bij het verspreiden van het evangelie onderstreept.
Betekenis van deze voorstellingen
* Spirituele autoriteit: De gnostische teksten presenteren Maria Magdalena consequent als een figuur met een diep spiritueel inzicht en autoriteit, die vaak andere discipelen overtreft.
* Uitdagend patriarchaat: Haar prominente positie in deze tradities daagt vroege patriarchale normen in het christendom uit.
* Symbool van toewijding: Legenden en kunst benadrukken vaak haar onwankelbare toewijding aan Jezus, hetzij door haar rol in zijn bediening, bij de opstanding of in later missionair werk.
Vergelijking met canonieke evangeliën
* Terwijl de canonieke evangeliën de toewijding en rol van Maria Magdalena als eerste getuige van de opstanding benadrukken, gaan de gnostische evangeliën en legenden verder en suggereren ze een diepere, potentieel esoterische band tussen haar en Jezus.
* Deze voorstellingen hebben debatten aangewakkerd over haar rol in het vroege christendom, inclusief de vraag of ze door latere kerkelijke autoriteiten werd gemarginaliseerd ten gunste van een door mannen gedomineerde hiërarchie.
De afbeelding van Maria Magdalena in gnostische geschriften, kunst en legendes biedt een rijker, complexer beeld van haar als een sleutelfiguur in het leven van Jezus en de vroege christelijke geschiedenis.
Hoe heeft de Rooms-Katholieke Kerk Maria Magdalena historisch afgebeeld?
De Rooms-Katholieke Kerk heeft Maria Magdalena historisch op verschillende manieren afgebeeld in de loop van de tijd, waarbij haar identiteit vaak werd vermengd met andere Bijbelse figuren en thema’s van berouw en toewijding werden benadrukt. Deze afbeelding is geëvolueerd als reactie op theologische, culturele en sociale contexten. Hier is een overzicht:
A. Vroege kerk (1e-5e eeuw)
– Getuige van de opstanding: Aanvankelijk werd Maria Magdalena gevierd als de apostel van de apostelen, een titel die haar rol als de eerste getuige van de opstanding en boodschapper aan de discipelen weerspiegelde.
– Verering: Vroege christenen eerden haar als een belangrijke discipel van Jezus. Ze werd in dit stadium niet verward met andere figuren.
B. Middeleeuwen (6e-15e eeuw)
Vermenging met andere vrouwen
* Paus Gregorius de Grote (591 n.Chr.): In een beroemde preek vermengde paus Gregorius Maria Magdalena met twee andere vrouwen: de naamloze zondige vrouw die Jezus’ voeten zalfde in Lucas 7:36-50.
Maria van Bethanië, de zus van Martha en Lazarus in Johannes 11:1-2.
Gregorius beschreef Maria Magdalena als een berouwvolle prostituee en zei: “Zij die Lucas de zondige vrouw noemt, die Johannes Maria noemt, geloven wij dat zij de Maria is van wie zeven duivels werden uitgeworpen volgens Marcus.”
Deze vermenging werd wijdverbreid en beïnvloedde haar afbeelding eeuwenlang.
Boetvaardige zondaar
* Maria Magdalena werd steeds meer afgebeeld als een model van berouw en verlossing, en diende als een voorbeeld voor zondaars om vergeving te zoeken.
* Iconografie: Ze werd vaak afgebeeld met: Een pot zalf (verwijzend naar haar zalving van Jezus).
Los haar en blote voeten (symboliserend haar berouw en nederigheid).
C. Renaissance- en barokperiodes (15e-17e eeuw)
– Mystieke en emotionele devotie: Maria Magdalena werd een symbool van emotionele, mystieke devotie voor Christus. Kunstenaars als Caravaggio en Titiaan portretteerden haar als een diep bedroefde maar sensuele boeteling.
– Heremiettradities: Legenden over haar leven als kluizenaar in een grot in de Provence werden populair gemaakt, met de nadruk op haar ascese en terugtrekking uit de wereld.
D. Moderne tijd (19e-20e eeuw)
Herwaardering van haar identiteit
* Bijbelwetenschap: Vanaf de 19e eeuw betwijfelden Bijbelgeleerden de vermenging van Maria Magdalena met andere figuren. Ze benadrukten haar rol als discipel en getuige van de opstanding in plaats van als berouwvolle zondaar.
* Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965): De katholieke kerk begon haar leringen en afbeeldingen van bijbelse figuren te moderniseren.
Herstel van haar apostolische rol
– In 2016 verhief paus Franciscus haar liturgische herdenking (22 juli) tot de status van een feestdag, hetzelfde niveau als de apostelen. Hij verwees naar haar als de “Apostel van de Apostelen”, waarmee hij haar unieke rol erkende bij het aankondigen van de opstanding.
Belangrijkste thema’s in katholieke afbeeldingen
* Berouw en verlossing: Historisch gezien was Maria Magdalena een symbool van de transformerende kracht van genade.
* Toewijding aan Christus: Haar onwankelbare loyaliteit, vooral bij de kruisiging en opstanding, is altijd benadrukt.
* Evoluerende identiteit: Hoewel ze aanvankelijk werd verward met andere vrouwen, erkent het moderne katholicisme haar als een aparte, prominente discipel.
Contrasten met gnostische afbeeldingen
– In gnostische teksten wordt Maria Magdalena afgeschilderd als een spirituele leider en vertrouweling van Jezus. Daarentegen benadrukte de katholieke kerk historisch gezien haar berouw over haar spirituele autoriteit.
Conclusie
De afbeelding van Maria Magdalena door de Rooms-Katholieke Kerk is geëvolueerd van een berouwvolle zondaar tot een gevierde discipel en apostel. Het moderne katholicisme probeert eerdere misvattingen te corrigeren en haar rechtmatige plaats als een spilfiguur in de christelijke geschiedenis te eren. Maar ze erkennen nog steeds niet het gnostische evangelie van mei – en erkennen niet de gnostische leringen ervan en erkennen niet de implicaties die hierboven zijn geschetst.
