Mammon of God
Het woord Mammon komt niet oorspronkelijk uit het Hebreeuws, maar heeft zijn oorsprong in het Aramees, de taal die in de tijd van Jezus veel werd gesproken in het gebied waar de Bijbel zich afspeelt. In het Aramees betekent “Mammon” (מַמוֹן, mammon) letterlijk rijkdom of vermogen. Het werd vaak gebruikt om materiële welvaart en bezittingen aan te duiden.
Hoewel het woord zelf niet specifiek in het Hebreeuws voorkomt, wordt het in het Nieuwe Testament, dat oorspronkelijk in het Grieks is geschreven, gebruikt om de afgod van materiële rijkdom te beschrijven, die in tegenstelling staat tot de spirituele waarden van het koninkrijk van God. Het woord heeft een negatieve connotatie, vooral in de context waarin het wordt gepresenteerd als een kracht die de mens kan afleiden van zijn geestelijke roeping.
In de Bijbel wordt Mammon vaak gepresenteerd als iets waaraan mensen zich kunnen vastklampen, maar wat hen tegelijkertijd wegtrekt van een echte relatie met God. Het wordt in dit verband gezien als een soort verleiding die de geestelijke waarden en de prioriteiten van een persoon in gevaar kan brengen.In de Bijbel komt het concept van Mammon meerdere keren voor, voornamelijk in het Nieuwe Testament. Mammon wordt vaak gepresenteerd als een symbool van rijkdom en materiële bezittingen, en wordt in sommige gevallen gepersonifieerd als een kracht die de mens kan afleiden van zijn relatie met God.
Hier zijn enkele belangrijke Bijbelteksten die specifiek verwijzen naar Mammon:
1. Matteüs 6:24
“Niemand kan twee heren dienen. Want of hij zal de een haten en de ander liefhebben, of hij zal de een trouw zijn en de ander verachten. Gij kunt niet God dienen en de Mammon.”
In deze tekst spreekt Jezus duidelijk over de onmogelijkheid om zowel God als Mammon (de materiële rijkdom) te dienen. Het is een waarschuwing dat het najagen van geld en bezittingen de relatie met God kan ondermijnen.
2. Lukas 16:9-13
“En ik zeg u: Maakt u vrienden met de mammon van de ongerechtigheid, opdat, wanneer die u zal verlaten, zij u ontvangen in de eeuwige woningen. Wie in het minste trouw is, is ook in het grootste trouw, en wie in het minste onrechtvaardig is, is ook in het grootste onrechtvaardig. Als gij dan met de mammon van de ongerechtigheid niet trouw zijt, wie zal u het ware goed toevertrouwen? En als gij met hetgeen van een ander is niet trouw zijt, wie zal u dan geven wat van u zelf is? Geen dienstknecht kan twee heren dienen, want of hij zal de een haten en de ander liefhebben, of hij zal aan de een hangen en de ander verachten. Gij kunt niet God dienen en de mammon.”
In deze passage wordt Mammon, hier aangeduid als de “mammon van de ongerechtigheid”, gepresenteerd als iets dat, wanneer verkeerd gebruikt, niet kan leiden tot ware geestelijke rijkdom. Er wordt benadrukt dat trouw zijn in kleine dingen belangrijk is voor grotere verantwoordelijkheden en dat de verering van materialisme kan leiden tot verwaarlozing van spirituele waarden.
3. Matteüs 6:19-21
“Verzamel voor uzelf geen schatten op de aarde, waar mot en roest ze verderven en waar dieven inbreken en stelen. Maar verzamel voor uzelf schatten in de hemel, waar mot en roest niet verderven en waar dieven niet inbreken of stelen. Want waar uw schat is, daar zal ook uw hart zijn.”
Hoewel Mammon in deze passage niet expliciet wordt genoemd, gaat de boodschap over het belang van geestelijke rijkdom boven materiële rijkdom, wat nauw verband houdt met de waarschuwingen over Mammon in andere gedeelten van de Bijbel.
4. Lukas 12:15-21 (De gelijkenis van de rijke dwaas)
“En Hij zei tegen hen: Ziet toe en hoedt u voor de gierigheid, want niet in de overvloed van iemands bezit bestaat het leven.”
In de gelijkenis van de rijke dwaas wordt een man afgebeeld die zijn vertrouwen stelt in materiële rijkdom, zonder rekening te houden met zijn spirituele situatie of met het belang van het eeuwige leven. Het idee dat het verzamelen van rijkdom niet garant staat voor ware vervulling wordt in deze passage aangescherpt.
In het christelijk geloof worden Mammon en God vaak tegenovergesteld aan elkaar. Mammon wordt gezien als het symbool van rijkdom en materiële bezittingen, en wordt soms gepersonifieerd als een god van welvaart die mensen verleidt om hun vertrouwen te stellen in geld en materiële zaken in plaats van in God.
De gelovigen moeten een keuze maken tussen het volgen van God of het streven naar rijkdom en materiële zaken, wat hen afleidt van hun geestelijke waarden.
In wezen wordt Mammon gezien als een afgod van welvaart die de mens kan afleiden van zijn relatie met God. Het christelijk geloof roept gelovigen op om God boven alles te stellen en te waarschuwen voor de verleidingen van rijkdom, materialisme en de fysieke wereld.
Rijkdom en materiële bezittingen op zichzelf zijn niet negatief: ze kunnen een instrument van zegen of verleiding zijn, afhankelijk van hoe ze worden benaderd. Rijkdom kan worden gebruikt als een middel om goede daden te verrichten, maar het kan ook de menselijk ziel afleiden van haar hogere spirituele doel als het het belangrijkste doel in het leven wordt.
Het idee van tzedakah (liefdadigheid) en het belang van vrijgevigheid is het juiste gebruik van materiële rijkdom en daardoor een manier om het spirituele pad te versterken. Door rijkdom te delen en te gebruiken om anderen te helpen, kan men het negatieve effect van materialisme (zoals Mammon) transformeren en het omzetten in een positieve kracht voor het welzijn van anderen en voor spirituele groei.
De verleiding van Mammon kan ook worden gezien als een afleiding van de ik-onwikkeling en de wens om je eigen kracht en onafhankelijkheid te vergroten, in plaats van de overlevingsmechanismen te overstijgen en je te verbinden met de goddelijke orde. De egoïstische neigingen van de mens kunnen de geestelijke vooruitgang blokkeren, terwijl het juist de bedoeling is om de verbinding met het hogere zelf en met God te versterken.
De sleutel ligt in balans en bewust gebruik, zodat men niet gevangen raakt in de verleidingen van de materiële wereld, maar zich in plaats daarvan richt op het goddelijke licht.
Mammon kan dus worden gezien als een kracht die de mens in zijn materialistische benadering van de wereld van het lager bewust-zijn gevangen houdt. Het wordt geassocieerd met de verleiding om alleen op materiële rijkdom en aardse bezittingen te vertrouwen, wat kan leiden tot een verarming van de geestelijke kant van het leven. Mammon symboliseert in die zin de neiging van de mens om zich vast te klampen aan het tijdelijke en het fysieke, en zijn verlangen om te controleren en te domineren over de materiële wereld.
In sommige oude wijsheden wordt het begrip van God meer gezien asl een actieve, creatieve kracht in het universum, die de mens aanspoort om zijn innerlijke ontwikkeling voort te zetten en zichzelf te begrijpen als deel van een groter geheel. Het is en diepere roep tot de ziel om zich te verbinden met hogere, geestelijke waarheden, waardoor een hogere bewustzijnstoestand ontwikkeld wordt in plaats van zich vast te houden aan tijdelijke, materiële waarden. De Mammon is dan een kracht die de menselijke ziel afleidt van haar diepere, spirituele bestemming en veroorzaakt een bewustzijnstoestand van de instincten. Het is een kracht die kan verleiden om zich te fixeren op het uiterlijke. Het is de neiging om het uiterlijke, fysieke aspect van de werkelijkheid als het enige belangrijke te beschouwen. Het verwijst naar de afleiding van de geestelijke ontwikkeling door het streven naar materiële welvaart, status of macht.
De Mammon wordt dan geassocieerd met lagere of onbewuste krachten die de ziel verhinderen om de diepere spirituele waarheden te ontdekken. Het kan ook de “zonden” vertegenwoordigen die het bewustzijn vertroebelen, zoals hebzucht, egoïsme en zelfzuchtigheid. Deze neigingen houden het individu gevangen in de “illusie” van de materiële wereld en blokkeren de toegang tot hogere bewustzijnstoestanden en innerlijke verlichting.
Kortom: Mammon en God staan symbool voor twee verschillende ordes van realiteit: de materiële en de spirituele. Mammon vertegenwoordigt de lagere krachten die de ziel afleiden en gevangen houden in de zichtbare, fysieke wereld, terwijl God het hogere, spirituele doel vertegenwoordigt — het streven naar verlichting, zelfrealisatie en terugkeer naar eenheid met het goddelijke. Het pad naar verlichting houdt in dat men zich losmaakt van de verleidingen en illusies van het materiële, om zich te verbinden met de innerlijke waarheid en het goddelijke bewustzijn.
