Krekels in ons eten
Neem voortaan de leesbril mee naar de winkel en lees je etiketten!
Krekels mogen voortaan in de Europese Unie (EU) ook als voedsel worden gegeten of er als ingrediënt in worden verwerkt. Dat heeft de Europese voedselveiligheidsorganisatie Efsa besloten. Eerder werden al de treksprinkhaan en de gele meelworm in de voedselstroom toegelaten.
* acheta domesticus = huiskrekel
* gryllodes sigillatus = gedroogde bandkrekel
* locusta migratoria = treksprinkhaan
* tenebrio molitor = (gedroogde) meelworm
* alphitobius diaperinus = hele en gemalen larven van de buffalokever (kleine meelworm)
Deze gefokte diertjes mogen vanaf maandag 23 januari 2023 in ons voedsel worden verwerkt, zoals meel, brood, koekjes, soep, saus, pasta, pizza, nepvlees en snacks. Gewoon overal in dus. Ze zijn niet persé goed voor de mens, in insecten zit namelijk de stof chitine, die een beetje giftig is en niet door onze darmen kan worden verwerkt.
Niet ieders spijsvertering is daar vanzelfsprekend op ingericht.
Reageer je niet echt lekker op schaal-, schelp- en weekdieren, dan is de kans groot dat ook dit niet goed valt.
Wij zijn geen vogels, hebben een ander spijsverteringsstelsel.
Neem voortaan de leesbril mee naar de winkel en lees je etiketten!
100 g krekeleiwit is meer dan 500 Kcal.
100 g gehakt is minder dan 200 Kcal
100 g pasta is normaal zonder krekelmeel 131 Kcal
100 g brood is ( normaal zonder krekelmeel) 265 kcal
Waarom zou er eiwit in brood moeten zitten?
het wordt calorie rijker willen wij dat?
Dit schreef Gio Meijer Arts Integrale Geneeskunde op 21 januari 2023 op LinkedIn
De nieuwsbrief van Leef Bewust ging zondag 22 januari 2023 over hetzelfde onderwerp:
“Insecten zijn vanaf nu toegestaan in vele alledaagse supermarkt producten. Is dat iets waar we ons zorgen over mogen maken?”
De fact checkers draaien weer overuren. Steeds meer mensen delen de wildste verhalen over insecten op social media. Kloppen deze beweringen wel?
Steeds vaker lees je dat de elite zich verwent met dure biefstuk terwijl de overige bevolking zich moet behelpen met vlees uit 3D-printers of wormen en insecten. Niet voor niks stond het origiele Japanse Wagyu-biefstuk op het menu bij de G20 Top vorig jaar.
Hier betaal je ongeveer 500 euro per kilo voor. Klimaathypocrisie ten top natuurlijk! Men komt in dure privejets samen, eten het duurste vlees ter wereld en bedenken daar dat de EU-burger meer insecten moet eten. Zo niet? Strafpunten op je toekomstig CO2 budget!
Hoe zit het nu precies met die insecten in ons eten? Wat zijn de voordelen en wat zijn de gevaren voor jou als bewuste eter?
Insecten in je eten
De huiskrekel (Acheta domesticus) mag al sinds 11 februari 2021 (artikel 1) binnen de EU als voedingsmiddel worden verhandeld. Het is na de meelworm en de treksprinkhaan het derde insect dat op de Europese markt is toegelaten.
Op 13 mei 2022 publiceerde EFSA ook een positief advies over het gebruik van krekelmeel in voedingsmiddelen. De Europese Commissie keurde de vermarkting en het gebruik van het product goed op 3 januari 2023 (artikel 2).
Steeds vaker zul je dus insecten(meel) gaan terugvinden in alledaagse supermarkt producten gemaakt van sprinkhanen, wormen en nu dus ook krekels. Zie hieronder een lijst met producten waar je het allemaal in kunt terugvinden.
- Graanrepen
- Brood en broodjes
- Verwerkte granen en ontbijtgranen
- Pap
- Premixen (droog) voor bakkerijproducten
- Gedroogde producten van pasta
- Gevulde producten van pasta
- Weipoeder
- Soepen
- Gerechten op basis van granen, pasta
- Gerechten op basis van pizza
- Pasta
- Snacks
- Chips
- Crackers en broodstengels
- Pindakaas
- Kant-en-klare hartige sandwiches
- Vleesbereidingen
- Vleesvervangers
- Melk en melkproductanalogen
- Chocolade producten
Dat zijn dus behoorlijk wat voedingsproducten! Maar is dat echt zo schadelijk als soms beweerd wordt?
De (on)gezondheid van insecten
Laat ik positief beginnen. Er zijn wel degelijk voordelen te benoemen over het eten van insecten. Ze bevatten namelijk veel goed opneembare eiwitten en ijzer. Dit is het grote voordeel van dierlijk voedsel ten opzichte van plantaardig voedsel.
‘Bioavailability’, ofwel biologische beschikbaarheid van eiwitten en ijzer is nou eenmaal een stuk hoger in dierlijke voeding. Daarnaast kunnen ze een mogelijke oplossing zijn voor honger en voedselonzekerheid in de wereld, zeker in derdewereldlanden. Tot zover de voordelen.
Side note: ik vind het moeilijk te geloven dat de wereldelite straks zelf ook aan de krokante insectenburgers gaat. Een stukje biefstuk zal straks een luxe product worden, enkel betaalbaar en toegankelijk voor de welgestelden. Maar goed, dat is weer een andere discussie.
Dan nu de nadelen van het eten van insecten, want die zijn er wel degelijk en worden vaak niet verteld!
1. Allergieën
Er is nog steeds heel weinig bekend over hoe insecten ons lichaam beïnvloeden. Het is algemeen bekend dat voedselallergieën een steeds groter probleem worden.
Onderzoek laat zien dat insecten hetzelfde vermogen hebben allergische reacties uit te lokken als schaaldieren. Dit is logisch als je bedenkt dat insecten en schaaldieren beide worden geclassificeerd als geleedpotigen, wat betekent dat ze een exoskelet en gesegmenteerde lichamen hebben.
Dus als je een allergie voor schaaldieren hebt, wil je insecten sowieso vermijden! Tot ongeveer 3% van de wereldbevolking heeft die allergie, waardoor de opmars van insecten in eten een serieus probleem kan worden.
2. Bacteriën
Er zijn goede redenen waarom je insecten weg wil houden van je bordje eten in de zomer. Veel insecten voeden zich met ontbindend materiaal: rottend voedsel, lijken van dieren en menselijk afval dat vol met bacteriën zit. Dit is een veelvoorkomend gevaar met wild gevangen insecten.
Geen probleem toch als je de insecten kweekt? Ben daar maar niet zo zeker van! Insecten moeten dan worden gekweekt in een extreem schone omgeving. Helaas houden veel insectenkwekerijen in Azië zich niet aan de hoge hygiënische normen. Lekker toch, die ‘made in China burger’?
3. Antinutriënten
Antinutriënten zijn stoffen die van nature in diverse voeding voorkomen. Ze kunnen de opname van één of meerdere voedingsstoffen belemmeren of giftig zijn.
Enkele veel voorkomende antinutriënten zijn fytinezuur, tannines en lectines. Het exoskelet, of chitine, van een insect blijkt kleine hoeveelheden van deze antinutriënten te bevatten.
Maar de meeste onderzoeken hebben aangetoond dat deze niveaus relatief laag zijn in vergelijking met wat er in plantaardig voedsel kan worden gevonden. Toch zou ik er mijn geld niet op inzetten. Ik zal je zo vertellen waarom.
4. Pesticiden
Er is zeer weinig onderzoek gedaan naar het gebruik van pesticiden bij het kweken van insecten. Het gebruik van pesticiden bij het produceren van eetbare insecten is grotendeels ongereguleerd! Dus het gebruik van insecten als voedselbron brengt ook hier een risico met zich mee.
Wat zegt de NVWA?
Op basis van bovenstaande informatie zullen er nog steeds mensen roepen dat het onzin is. Zeker omdat er ook een ‘Fact Check’ heeft plaats gevonden over de gevaren van eetbare insecten.
In deze Fact Check worden de gevaren van Chitine in insecten ontkracht. Hoewel ik me er deels in kan vinden, ontkracht deze Fact Check niet alle overige gevaren die ik zojuist heb beschreven.
Dat is direct de misleiding met dit soort ‘checks’. Er worden één of twee stellingen weerlegd en daarmee de conclusie getrokken dat insecten eten volkomen veilig is. Waar doet mij dit toch aan denken? Iets met ‘Fact Checks’ die gaan over C-prikjes.
Als men iets ‘veilig en effectief’ noemt gaan bij mij alle alarmbellen rinkelen. Gelukkig beginnen steeds meer mensen te doorzien dat deze bedrijven gefinancierd worden door belanghebbende partijen.
Wat is dan waarheid? Ik ben eens gaan spitten in de rapporten die zijn opgesteld door de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) en ben wat bijzondere zaken tegengekomen.
Zo las het ik het rapport waarin de opinie werd gevraagd aan de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid over de risico’s van de consumptie van insecten.
In het rapport van de NVWA uit 2014 wordt onder andere het volgende gesteld:
“Pathogene micro-organismen kunnen in de productieomgeving of insectenvoer aanwezig zijn en het is NIET uit te sluiten dat deze bacteriën in de te consumeren, onbehandelde insecten aanwezig zijn.”
Dat is echter niet de enige opvallende uitspraak. Wat dacht je van deze:
“Voor zover bekend zijn er géén toxicologische onderzoeken bij mensen of proefdieren uitgevoerd met hele insecten of insecteneiwit.” Lees dat nog eens!
Zijn wij dan straks opnieuw het grote experiment? Ik heb in 2020 al besloten niet mee te doen aan menselijke experimenten en dat zal dit jaar niet anders zijn, wat jij?
Weet in ieder geval dat er veel verborgen namen zijn om insecten in voeding aan te duiden. Lees dus altijd goed wat er op de verpakking staat in de winkel.
Lees de etiketten!
Mocht je geen liefhebber zijn van insecten, sla dan even onderstaand lijstje op zodat je weet wat de ‘verborgen’ namen zijn voor de diverse insecten.
– Acheta domesticus = Huiskrekel
– Gryllodes sigillatus = Gedroogde brandkrekel
– Locusta Migratoria = Treksprinkhaan
– Tenebrio Molitor = (gedroogde) meelworm
– Alphitobius Diaperinus = hele en gemalen larven
Maak een screenshot met je telefoon van dit lijstje en neem je leesbril mee naar de supermarkt. Vanaf nu kan het dus echt overal inzitten. Tot zover de insecten
Mike & Gretha – Leef Bewust Nederland – “Nederland het gezondste land ter wereld maken”
In de Nieuwsbrief van zondag 29-01-2023 Juglen Zwaan (ahelathylife.nl) staat:
De afgelopen week heeft de Europese Commissie toestemming gegeven voor het verwerken van krekels en meelwormen in ons voedsel. Op sociale media wordt insectenmeel door velen met klem afgeraden, met name vanwege de stoffen chitine en metamorfische steroïde. Chitine zou een giftige stof zijn die kanker aanjaagt. Als gevolg van al deze ophef, stroomde mijn mailbox vol met vragen hierover. Voor mij is dit fenomeen ook nieuw, dus daarom zoeken we in deze nieuwsbrief uit wat de medische literatuur hierover te zeggen heeft.
Voorstanders van het eten van insecten zeggen dat ze gemakkelijk te kweken zijn en een zeer goede bron van eiwitten vormen, wat ze erg duurzaam maakt (1). Ze zijn goed te kweken op restafval, waardoor insecten niet alleen duurzamer zijn dan vlees, maar ook dan soja. Zij voeren ook aan dat insectenmeel aan brood en pasta kan worden toegevoegd, waardoor deze voedzamer worden.
Insecten eten niet vreemd voor mensen
Het eten van insecten door mensen wordt ook wel entomofagie genoemd (2). Dit verschijnsel komt al duizenden jaren voor onder primaten, zoals mensen en apen (3). Natuurvolkeren hebben in de menselijke geschiedenis veelvuldig insecten gegeten als bron van voedingsstoffen (4). Ook op dit moment is het in vele delen van Azië, Afrika en Zuid-Amerika heel normaal dat mensen insecten eten (5, 6, 7). Er zijn meer dan 130 landen op de wereld waar het vanzelfsprekend is om insecten te eten (8). Het betreft dan vooral kevers, larven, rupsen en mieren (9). Ook libellen, kakkerlakken en spinnen worden er gegeten, maar wel in mindere mate. Het is dus een normaal verschijnsel, maar toch hebben veel mensen in Westerse landen een enorme afkeer tegen het eten van insecten (10). Wij zien het eten van insecten als iets dat smerig en gevaarlijk is (11). Deze afwijzende houding begint de laatste jaren wel wat te kenteren (12).
De voordelen van het eten van insecten
Volgens onderzoekers zijn insecten heel voedzaam (13). Ze leveren een goede kwaliteit eiwitten en zijn daarnaast ook rijk aan vele vitamines en mineralen, zoals de vitamines A, B, C, D en K, en de mineralen calcium, kalium, magnesium, fosfor, ijzer en zink. Bepaalde insecten kunnen zelfs schaarse nutriënten zoals vitamine B12 en omega 3 bevatten (14). Als het gaat om ijzer, calcium en B-vitamines kunnen sommige krekelsoorten voedzamer zijn dan biefstuk, kip of varkensvlees (15). Ook bevatten insecten meestal een flinke hoeveelheid vezels. Het eten van krekels kan de darmflora ten goede komen en systemische ontstekingen verlagen (16). Ook blijken insecten vol te zitten met vele antioxidanten; sommige bevatten 5 keer meer antioxidanten dan vers sinaasappelsap (17). Insecten hebben een hoge dichtheid aan nutriënten, die ook nog eens goed kunnen worden opgenomen (18, 19).
Chitine
Insecten bevatten inderdaad chitine. Chitine is een vezel die als bouwstof voorkomt in het exoskelet (=uitwendig skelet) van insecten. Ook komt het voor in garnalen, kreeften, krabben en paddenstoelen zoals champignons (20). Sommigen noemen chitine een wondermiddel (21). Studies hebben aangetoond dat chitine een antioxidantwerking kan vervullen en in verband wordt gebracht met een antitumor- en antimicrobiële werking (22, 23, 24). Het is wel zo dat chitine bij sommige mensen een allergische reactie kan opwekken (25). De meeste mensen maken het enzym chitinase aan, waardoor we in staat zijn om chitine af te breken en te verteren (26, 27, 28, 29). Mensen die allergisch zijn voor schaal- of schelpdieren of huisstofmijt, hebben een grotere kans op een allergie voor insecten.
Metamorfische steroïde
Sommige insecten bevatten een metamorfische steroïde genaamd ecdysteroïde. Dit is een hormoon dat de vervelling en metamorfose van geleedpotigen regelt. Opvallend is dat de stof ook voorkomt in vele planten zoals spinazie, die velen van ons dagelijks eten (30). De stof zou volgens wetenschappers kunnen werken tegen kanker, ontstekingen en diabetes, en zou daarnaast ook een beschermende werking kunnen hebben op de lever (31, 32). Omdat de stof ook gunstig is voor de spieren, wordt het veelvuldig door bodybuilders ingezet in de vorm van (legale) supplementen (33, 34). Deze supplementen zijn in Nederland al langere tijd vrij goed verkrijgbaar. Op dit moment zijn er geen aanwijzingen dat de stof onveilig zou zijn (35).
De nadelen van het eten van insecten
Het eten van insecten is niet alleen rozengeur en maneschijn, want zoals bij elk voedingsmiddelen kunnen er aan deze voedingsgroep ook nadelen kleven. Insecten kunnen antinutriënten bevatten zoals oxalaten, saponines en tannines (36, 37). Zelf wilde larven zoeken en eten, is zonder kennis van zaken geen goed idee, want sommige bevatten gifstoffen zoals cyanide of zware metalen zoals cadmium en lood (38, 39). Wilde insecten kunnen soms flinke hoeveelheden bestrijdingsmiddelen bevatten (40). Commerciële insecten uit de winkels zijn wel veilig (41). Bij sprinkhanen is het heel belangrijk om voor het eten de poten en de vleugels te verwijderen, omdat deze anders de darmen kunnen beschadigen (42). Ook moeten insecten goed verhit worden, omdat ze anders schadelijke bacteriën en parasieten kunnen bevatten (43, 44, 45). Op dit moment wijst de medische literatuur geen alarmerende gevaren aan, maar de hoeveelheid beschikbare studies over dit vraagstuk is nog beperkt; we moeten wat dit betreft nog even afwachten.
Hoe zit het in Nederland?
Nederlanders zijn nog niet echt te porren voor het eten van insecten, daarom is het idee om ze als meel te verwerken in bestaande producten (46). Toch zeggen supermarkten niet van plan te zijn om producten met krekelmeel in Nederland aan te bieden (47). Het zou gemakkelijk kunnen dat supermarkten hier in de nabije toekomst anders over gaan denken. Als je dan geen insecten wilt eten, mag je zeker je vergrootglas meenemen, omdat insectenmeel aan zeer veel producten toegevoegd kan gaan worden.
Wat we als voedsel zien, is aangeleerd
Het is opvallend dat insecten al duizenden jaren door de mensheid worden gegeten, maar dat wij er een enorme weerzin tegen hebben. Op nutritioneel vlak zijn er geen bezwaren en de gevaren vallen reuze mee. De risico’s zijn niet hoger dan bij het eten van vlees of een ei. In vlees kunnen ook veel nare bacteriën zitten en er zijn heel wat mensen allergisch voor eieren. Er moet dus iets anders aan de hand zijn. Uitgebreide studies wijzen uit dat onze voorkeur voor wat lekker en vies is in onze (prille) jeugd wordt aangeleerd (48). Dat zou best eens kunnen kloppen, want van nature stoppen kinderen maar al te graag pissebedden in hun mond. Ouders reageren vol afschuw op het eten van insecten door hun kinderen en verwijderen desnoods eigenhandig de pissebed uit de mond van hun kind. De boodschap komt dan wel bij het kind over en de aversie tegen insecten wordt zo van ouders op kind overgedragen.
De bron gevonden
Het Nederlandse bericht over de gevaren van het eten van het insect blijkt een kopie te zijn van een Engels bericht dat viraal gaat (49, 50). De tekst lijkt gebaseerd op een video van een meneer die goedbedoeld mensen waarschuwt voor de gevaren van insecten eten. De betreffende video verwijst naar studies, maar het ironische is dat deze studie de volgende zin bevat: “Chitin sheets are excellent for use in biomedical devices due to their biodegradability and lack of toxicity.” Een ‘lack of toxicity’ kan worden vertaald als ‘het ontbreken van giftigheid’. Daarna toont de video een studie die de kankerverwekkende werking van chitine zou moeten aantonen. Ik heb de originele studie opgezocht en deze gaat niet over chitine, maar over een geheel andere stof, namelijk over chitinase (51). Onder een bericht op twitter werd ook een krantenbericht ‘Winnaar sterft na wedstrijd kakkerlak eten’ aangehaald, om de waarschuwing extra kracht bij te zetten. Maar het autopsierapport wijst uit dat de beste man gestikt is in een kakkerlak en de overige 30 deelnemers hadden nergens last van. Hij had ook in iets anders kunnen stikken, dus dit is insecten niet aan te rekenen.
Persoonlijke noot
Ik moet er zelf ook niet aan denken om een hap met gebakken meelwormen of krekels te eten. Maar hoe goed ik ook in de medische literatuur zoek, ik kan geen bewijs vinden dat insecten of chitine per definitie ziekmakend of kankerverwekkend zijn. Het enige echte gevaar is dat zowel wilde als gekweekte insecten vele parasieten kunnen bevatten en dat ze daarom voor consumptie heel goed verhit moeten worden. Op vakanties heb ik wel eens gezien dat de lokale bevolking zat te smikkelen van insecten, maar dat zal je mij niet snel zien doen. Misschien dat ik ooit nog eens iets eet waar insectenmeel aan is toegevoegd, maar op dit moment zit ik zelfs daar niet op te wachten.
Gezonde groet,
Juglen Zwaan
