Ik neem een besluit…
Het besluit om bepaalde overtuigingen, zoals “ik pas me aan” of “ik ben het niet waard,” niet meer toe te laten in je systeem is niet slechts een kwestie van wilskracht of ‘positief denken’ en daarmee is het klaar. Maar het is een diepgaand proces dat neurologisch en psychologisch onderbouwd is. Het vraagt niet alleen om cognitieve inspanning, maar ook om een verandering in de manier waarop je brein en psyche omgaan met gewoonten, zelfperceptie en overtuigingen. Dit artikel verkent waarom het nodig is om een besluit te nemen om oude overtuigingen los te laten en hoe we door middel van dit besluit neurologische en psychologische veranderingen kunnen bewerkstelligen.
1. Overtuigingen en de hersenen: Gewoonten en neuroplasticiteit
Overtuigingen zijn diepgewortelde gedachten en percepties die vaak gebaseerd zijn op ervaringen uit het verleden, vaak in je jeugd of door specifieke (ingrijpende) levenservaringen. Wanneer we iets vaak denken, versterken we de neurale verbindingen die deze gedachte ondersteunen, wat betekent dat het steeds gemakkelijker wordt om die overtuiging te behouden.
Neurologisch gezien gebeurt dit door het proces van neuroplasticiteit: het vermogen van de hersenen om nieuwe verbindingen te vormen en bestaande verbindingen te versterken of te verzwakken op basis van ervaringen en gedachten. Het zijn als het ware eiwittenpaden. Paden die net zo gevormd worden in het dagelijks leven als je over gras een weg probeert af te snijden. Dan zie je eerst platgetreden gras, dan zie je een heel smal spoor dat breder en breder wordt, net zo vaak als er over heen gelopen wordt. Dit betekent in het brein dat overtuigingen die herhaald worden, zoals “ik ben het niet waard” of “ik pas me altijd aan,” letterlijk nieuwe neurale paden creëren die de overtuiging steeds sterker maken.
Het probleem is dat oude overtuigingen die negatieve zelfpercepties ondersteunen, vaak zoals de genoemde overtuigingen, automatisch en onbewust geactiveerd worden. Het gaat vanzelf! Het kiest als het waren onmiddellijk dat platgetreden pad van negatieve gedachten over je zelf. Deze automatische patronen kunnen moeilijk te doorbreken zijn, omdat ze neurologisch verankerd zijn in de hersenen. Wanneer je besluit om deze overtuigingen niet meer toe te laten, moet je een bewuste keuze maken om die paden te verzwakken en ruimte te creëren voor nieuwe, positievere overtuigingen. Dat kost tijd. Dat kost inspanning. Dat gaat níet vanzelf.
2. Psychologische mechanismen: Cognitieve dissonantie
Psychologisch gezien kan het oude patroon van overtuigingen gekoppeld zijn aan cognitieve dissonantie, een concept dat door de psycholoog Leon Festinger in de jaren 1950 werd geïntroduceerd. Cognitieve dissonantie ontstaat wanneer je twee tegenstrijdige overtuigingen hebt, of wanneer je gedrag niet in overeenstemming is met je overtuigingen. Bijvoorbeeld, als je gelooft dat je “niet goed genoeg” bent, maar je ervaart situaties waarin je wel goed genoeg blijkt te zijn (bijvoorbeeld succes op je werk of complimenten van anderen), creëert dit een interne spanning of dissonantie.
Om deze spanning te verminderen, zal je brein vaak de negatieve overtuiging (“ik ben niet goed genoeg”) versterken en de positieve ervaring negeren of weg rationaliseren. Dit kan leiden tot zelfdestructief gedrag, zoals jezelf blijven aanpassen aan anderen of je eigen behoeften onderdrukken om deze interne spanning te verminderen. De psychologische belasting die dit veroorzaakt, kan je echter ook motiveren en helpen om bewust een verandering in je overtuigingen te maken, hoewel dit vaak niet gemakkelijk is.
Een belangrijk psychologisch mechanisme om deze dissonantie te verminderen, is het BESLUIT nemen om bepaalde overtuigingen los te laten. Door dit besluit actief te nemen en te herhalen, doorbreek je het patroon van negatieve gedachten en creëer je ruimte voor nieuwe overtuigingen die wél in lijn zijn met je doelen en zelfwaardering. Het kind in je zal veel weerstand bieden, want die ziet die oude negatieve overtuiging als heel belangrijk om die oude pijn (van afgewezen worden bijvoorbeeld) nooit meer mee te hoeven maken. Maar het is essentieel om toch door te zetten, dwars tegen alle interne oude overtuigingen in (zoals ‘nu gaat het echt fout!’), want zonder dit besluit en de herhalingen blijft het oude patroon van cognitieve dissonantie bestaan, wat het moeilijk maakt om de nieuwe overtuigingen daadwerkelijk te integreren.
In mijn vak als coach zeggen we vaak het kost evenveel maanden (om dat nieuwe pad dagelijks (!) te lopen, wat het aantal jaren is dat je die negatieve overtuiging hebt gevoed (want dat is bijna een geasfalteerde weg geworden).
3. Het belang van het besluit nemen
Het nemen van een besluit om bepaalde overtuigingen niet meer toe te laten, is belangrijk omdat je op deze manier je brein actief in een andere richting kunt sturen. Wachten tot de nieuwe overtuiging, zoals “ik doe het op mijn manier” of “ik hou van mezelf,” als vanzelf verandert of ‘goed voelt’, is geen haalbare strategie. Het is een misverstand dat gevoelens vooraf moeten komen voordat je actie onderneemt. In plaats daarvan helpt het nemen van een besluit juist om de gevoelens die je zoekt op den duur op te roepen.
Neurologisch gezien kun je dit verklaren door het concept van gecontroleerde versus automatische verwerking. Gewoontes en overtuigingen die negatief zijn, zoals “ik ben het niet waard,” worden automatisch geactiveerd door je brein, en het is moeilijk om daar tegenin te gaan zonder bewust de richting te veranderen. Maar als je een besluit neemt, neem je de controle over de automatische processen. In plaats van je te laten leiden door oude overtuigingen, kies je ervoor om nieuwe overtuigingen actief te integreren in je denken en je gedrag.
Psychologisch gezien, kan dit besluit een cognitieve herstructurering in gang zetten. Dit is een proces waarbij je leert om negatieve of onrealistische gedachten te vervangen door gezondere, realistischer gedachten. Het besluit om je overtuigingen te veranderen is de eerste stap in dit proces, en hoewel het voelen van de positieve effecten (zoals “ik ben het waard” of “ik doe het op mijn manier”) veel tijd kost, leidt het nemen van dit besluit uiteindelijk tot geleidelijke veranderingen in je denken en gevoelens.
4. De kracht van herhaling en nieuwe gewoonten
Een andere belangrijke factor is de kracht van herhaling. De hersenen hebben tijd nodig om nieuwe neurale paden te creëren, en het duurt meestal een aantal weken tot maanden (zoals ik hier boven al schreef) om deze paden te versterken, afhankelijk van de mate van consistentie en herhaling. Het brein is zeer gevoelig voor herhaling; door regelmatig je nieuwe overtuigingen te herhalen, bijvoorbeeld door bekrachtiging (bijvoorbeeld met een concrete zin, met een aanraking en met een symbool), meditaties (waarin je je verbeeld dat wat je zegt waar is) of andere technieken, kun je het nieuwe gedachtepatroon versterken en uiteindelijk de oude overtuiging vervangen.
Nieuwe gewoonten ontwikkelen zich langzaam, maar zodra ze zijn gevormd, kunnen ze je brein helpen om automatische, positieve reacties te ontwikkelen. Als je dagelijks bewust het besluit neemt om negatieve overtuigingen los te laten, zullen deze nieuwe gewoonten je overtuigingen uiteindelijk meer vormen dan de oude. Daarvoor moet je elke keer als je negatief denkt, onmiddellijk dezelfde positieve zin 3x herhalen!
5. Het belang van zelfcompassie en geduld
Tot slot is het essentieel om tijdens dit proces zelfcompassie te oefenen. Het nemen van een besluit om bepaalde overtuigingen niet meer toe te laten, is een krachtig proces, maar het is ook een uitdaging. Je zult ongetwijfeld momenten van twijfel en terugval ervaren, en dat is volkomen normaal. Het is belangrijk om geduldig en vriendelijk met jezelf te zijn tijdens dit proces. Je brein en psyche veranderen geleidelijk, en dat kost tijd. Zelfcompassie helpt je om door de moeilijke momenten heen te komen zonder je terug te trekken in oude patronen van zelfkritiek. Zelfs daar reageren je hersenen op. Als ik vriendelijk en geduldig ben zonder oordeel, dan opent mijn brein zich en kan het pad makkelijker worden aangelegd. Als ik oordelend en kritisch reageer, dan sluit mijn brein zich en heeft de positieve zin nauwelijks toegang. Het zelfde als een open of gesloten deur. Bij het eerste kom je makkelijk binnen, bij het tweede moet je meer capriolen uithalen.
Het proces van het loslaten van oude overtuigingen is echter niet lineair. Er zijn verschillende factoren die je vooruitgang kunnen beïnvloeden, zoals externe invloeden, omgevingsfactoren en de kracht van sociale netwerken. Het is belangrijk om te erkennen dat verandering vaak tijd kost en dat je niet altijd in één keer succesvol zult zijn. Het gaat met drie stappen vooruit (om te laten ervaren dat je het kunt) en twee achteruit (om het vervolgens in te oefenen). Dit maakt het nog belangrijker om geduldig en consistent te blijven werken aan het versterken van de nieuwe overtuigingen die je wilt cultiveren.
6. Externe invloeden en de kracht van omgeving
Een vaak onderschatte factor in het veranderen van overtuigingen is de invloed van de omgeving. De mensen met wie je omgaat, de situaties waarin je je bevindt, en de media die je consumeert, spelen een cruciale rol in het ondersteunen of saboteren van je pogingen om oude overtuigingen los te laten. Als je bijvoorbeeld voortdurend wordt geconfronteerd met mensen die negatieve of beperkende overtuigingen delen, kan dit het proces van verandering vertragen of zelfs in de weg staan. Het is daarom belangrijk om jezelf bewust te omringen met mensen die je ondersteunen en inspireren om je nieuwe overtuigingen te omarmen.
Het kan ook helpen om je omgeving fysiek en emotioneel te veranderen. Dit kan betekenen dat je nieuwe gewoonten opbouwt, zoals mediteren in een rustige ruimte, of jezelf blootstelt aan nieuwe ervaringen die je uitdagen om je grenzen te verleggen. Het creëren van een ondersteunende omgeving kan je helpen om consistent te blijven in je proces van verandering.
7. De kracht van gemeenschap en sociale steun
Het is niet altijd gemakkelijk om dit proces alleen te doorlopen. De kracht van gemeenschap en sociale steun kan een enorme rol spelen in het versterken van je intenties en overtuigingen. Of het nu gaat om een therapiegroep, een mentor, een coach, of zelfs een vriend die hetzelfde pad bewandelt, het delen van je ervaringen met anderen kan het proces versnellen en verlichten. Sociale steun biedt niet alleen praktische hulp, maar helpt ook bij het versterken van je nieuwe overtuigingen door positieve feedback en het delen van successen en mislukkingen. Vraag dus aan je partner, aan vrienden en collega’s of ze willen opletten als je iets negatiefs over je zelf vertelt! Een pot met 50 eurocenten helpt en stimuleert het proces letterlijk. Daarna kun je er van met elkaar iets leuks of lekkers van kopen.
Ondersteuning van anderen helpt je om verantwoordelijkheid te nemen voor je persoonlijke groei, en het biedt een gevoel van verbondenheid, wat essentieel is om oude overtuigingen van isolatie en zelftwijfel te overwinnen.
8. Zelfreflectie en de rol van mindfulness (bewustzijn)
Bewustzijn en zelfreflectie spelen een cruciale rol in het proces van het loslaten van oude overtuigingen. Het dagelijks beoefenen van vriendelijk voor je zelf zijn, dat helpt om je bewust te worden van je gedachten en emoties, zodat je oude overtuigingen sneller kunt herkennen wanneer ze zich weer aandienen. Door mindful te zijn, kun je afstand nemen van de automatische gedachten en ze beter beoordelen. Dit geeft je de ruimte om te kiezen hoe je wilt reageren, in plaats van automatisch vast te zitten in oude patronen van denken.
Zelfreflectie biedt je de mogelijkheid om je voortgang te evalueren en nieuwe inzichten te verkrijgen over je overtuigingen en gedragingen. Door je ervaringen regelmatig te onderzoeken, kun je beter begrijpen waar je obstakels liggen en waar je vooruitgang boekt. Voel hoe alle energie weglekt als je negatief over jezelf denkt en voel hoe veerkrachtig je wordt als je gaat geloven dat je een mooi mens bent! Dit inzicht stelt je in staat om je strategieën aan te passen en verder te groeien.
9. Van kennis naar toepassing: actie ondernemen
Hoewel inzicht in de neurologische en psychologische processen van overtuigingen belangrijk is, is het uiteindelijk de toepassing van deze kennis die het verschil maakt. Het nemen van concrete stappen om nieuwe overtuigingen te integreren, zoals het stellen van doelen, het dagelijks doen van gerichte oefeningen, of het in praktijk brengen van positieve affirmaties, is essentieel. Overtuigingen veranderen niet zomaar door erover na te denken; ze moeten ook in het dagelijkse leven worden toegepast.
Actie kan zo simpel zijn als het dagelijks herhalen van positieve uitspraken, het aanpakken van taken die je zelfvertrouwen vergroten, of het bewust kiezen voor situaties die je nieuwe overtuigingen ondersteunen. De verandering komt pas echt wanneer je begint te handelen vanuit je nieuwe mindset, wat op zijn beurt weer de neurale paden versterkt die je wilt ontwikkelen.
10. Het belang van volharding en veerkracht
Tot slot is volharding een onmiskenbare factor in dit proces van verandering. Er zullen onvermijdelijk momenten zijn waarop je terugvalt in oude overtuigingen of twijfels ervaart over je vooruitgang. Het is in deze momenten dat veerkracht van cruciaal belang is. Veerkracht betekent niet dat je nooit struikelt, maar dat je telkens weer opstaat en doorgaat! Vergeet de struikelmomenten, want die zijn zo logisch. Beloon de succesvolle momenten, want die zijn vooruitgang! Het is een kunst die je ontwikkelt door jezelf te blijven herinneren aan je doelen en door te blijven oefenen, zelfs wanneer de vooruitgang niet onmiddellijk zichtbaar is.
Het hebben van een langetermijnvisie is essentieel bij het doorbreken van oude overtuigingen. Je nieuwe overtuigingen zullen zich uiteindelijk verdiepen en sterker worden naarmate je volhardender wordt in je intenties en acties. Sla geen keer over om een negatieve gedachte of uitspraak consequent hardop te veranderen!
Conclusie Het proces van het loslaten van beperkende overtuigingen is een krachtig en transformerend proces dat zowel neurologisch als psychologisch kan worden ondersteund. Het is niet een kwestie van simpelweg positief denken, maar een actieve keuze om oude, belemmerende overtuigingen te vervangen door nieuwe, positieve gedachten die je persoonlijke groei en welzijn bevorderen. Het begint met het nemen van een besluit om deze overtuigingen los te laten, en gaat verder door middel van herhaling, zelfreflectie, mindfulness, sociale steun, en actie. Hoewel het proces tijd en geduld vergt, is de beloning de creatie van een meer authentieke, krachtige versie van jezelf, die in staat is om te handelen vanuit een gezonde en positieve mindset.
Er zijn verschillende oefeningen die je kunt gebruiken om oude overtuigingen los te laten en nieuwe, positieve overtuigingen te integreren. Deze oefeningen zijn ontworpen om je bewustzijn te vergroten, je brein te trainen en je mindset te veranderen. Hier zijn enkele effectieve oefeningen die je kunt proberen:
1. Dagelijkse Bekrachtigen
Krachtige positieve uitspraken (one-liners als het kan) die je overtuigingen over jezelf kunnen veranderen. Het idee is om elke dag positieve uitspraken te herhalen die tegengesteld zijn aan je beperkende overtuigingen. Dit helpt om je brein opnieuw te programmeren.
Oefening:
– Schrijf 3 tot 5 positieve uitspraken op die tegen de oude overtuigingen ingaan. Bijvoorbeeld: in plaats van “ik ben het niet waard,” kun je zeggen “ik ben waardevol.”
– Herhaal deze uitspraken elke ochtend en avond, naast de momenten dat je het onmiddelijk doet na een negatieve gedachte. Het helpt als je ze hardop zegt, terwijl je diep ademhaalt en je volledig richt op de betekenis van de woorden.
– Voel de woorden in je lichaam en stel je voor hoe ze je dagelijks leven beïnvloeden.
2. Gedachten Dagboek
Een gedachtedagboek helpt je om je oude overtuigingen te identificeren en deze te vervangen door meer realistische en positieve gedachten.
Oefening:
– Neem elke dag 10 minuten de tijd om je gedachten op te schrijven. Begin met het noteren van negatieve gedachten die je hebt, zoals “ik ben niet goed genoeg” of “ik kan dit niet.”
– Schrijf daarna een realistischere, positievere versie van die gedachte. Bijvoorbeeld, “ik ben goed genoeg zoals ik ben” of “ik kan dit leren en verbeteren.”
– Herhaal deze oefening dagelijks, zodat je bewust wordt van je automatische negatieve gedachten en ze actief kunt vervangen door positieve, ondersteunende overtuigingen.
3. Visualisatie-oefening
Visualisatie is een techniek waarbij je je voorstelt dat je je gewenste situatie of mindset al hebt bereikt. Dit helpt om je hersenen te trainen en nieuwe neurale verbindingen te creëren.
Oefening:
– Zoek een rustige plek en sluit je ogen.
– Stel je voor dat je leeft volgens je nieuwe overtuigingen. Visualiseer jezelf als een persoon die zichzelf waardeert, zijn eigen grenzen respecteert en positieve keuzes maakt.
– Zie jezelf in verschillende situaties waarin je je nieuwe overtuigingen toepast, bijvoorbeeld op het werk, in je relaties of in sociale situaties.
– Laat de gevoelens die hierbij komen vrij stromen en stel je voor hoe het voelt om deze nieuwe overtuigingen te omarmen.
– Doe deze oefening dagelijks voor 5-10 minuten om je brein te trainen in het creëren van nieuwe, positieve gewoonten.
4. Cognitieve Herstructurering
Cognitieve herstructurering is een techniek waarbij je negatieve of onrealistische gedachten onderzoekt en vervangt door realistischere, positieve gedachten.
Oefening:
– Schrijf een negatieve overtuiging op die je hebt over jezelf (bijvoorbeeld, “ik ben niet goed genoeg”).
– Onderzoek deze gedachte: wat is het bewijs voor en tegen deze overtuiging? Is het een feit, of een negatieve interpretatie?
– Vervang de negatieve overtuiging door een positievere en realistischere gedachte. Bijvoorbeeld: “Ik ben waardevol en ik ben in staat om te leren en te groeien.”
– Herhaal deze oefening elke keer dat je merkt dat je negatieve gedachten hebt. Het helpt om deze gedachten ook hardop te zeggen om ze kracht bij te zetten.
5. De W’s: Vragen om je overtuigingen uit te dagen
Deze oefening is een manier om de kracht van je oude overtuigingen te onderzoeken en te doorbreken. Het helpt je om ruimte te creëren voor een nieuw perspectief.
Oefening:
– Kies een beperkende overtuiging, zoals “ik ben het niet waard” of “ik pas me altijd aan.”
– Beantwoord de volgende vragen om de overtuiging te onderzoeken:
1. Wanneer heb ik deze gedachte ooit opgedaan?
2. Wat is het bewijs voor deze overtuiging?
3. Wat is het bewijs tegen deze overtuiging?
4. Wie zou ik zijn zonder deze overtuiging?
5. Wat zou er gebeuren als ik deze overtuiging loslaat?
6. Wat zou ik mezelf vertellen als een vriend deze overtuiging had?
– Deze oefening helpt je om meer bewust te worden van de onrealistische aspecten van je overtuigingen en nieuwe, gezondere perspectieven te creëren.
6. Mindfulness en Zelfcompassie
Mindfulness helpt je om bewust te zijn van je gedachten en emoties zonder oordeel! Zelfcompassie houdt in dat je vriendelijker en geduldiger bent met jezelf, vooral wanneer je terugvalt in oude overtuigingen.
Oefening:
– Begin elke dag met een paar minuten ademhalingsoefeningen om je geest te kalmeren.
– Breng je aandacht naar je gedachten en wees je bewust van negatieve of beperkende overtuigingen die opkomen. Wees nieuwsgierig en oordeel niet over deze gedachten.
– Wanneer je een beperkende overtuiging opmerkt, herinner jezelf eraan dat deze gedachten slechts tijdelijke mentalisaties zijn en geen absolute waarheid.
– Breng daarna zelfcompassie in je gedachten door jezelf liefdevol te herinneren dat het normaal is om terug te vallen, maar dat je elke keer weer kunt kiezen om vriendelijker en geduldiger met jezelf om te gaan.
7. Actiegerichte Kracht
Een belangrijke manier om nieuwe overtuigingen te integreren, is door kleine acties te ondernemen die je nieuwe overtuigingen ondersteunen. Dit helpt niet alleen je brein te trainen, maar versterkt ook je zelfvertrouwen.
Oefening:
– Kies een kleine, haalbare actie die je kunt ondernemen die je nieuwe overtuiging ondersteunt. Bijvoorbeeld, als je gelooft dat je het waard bent om jezelf voorop te stellen, zou je kunnen beginnen met het stellen van een gezonde grens in een relatie.
– Neem dagelijks een actie die in lijn is met je nieuwe overtuigingen, ook al is het maar een kleine stap en schrijf deze ook op en deel deze actie met je partner of je vriend(in)
– Hoe meer je deze acties onderneemt, hoe sterker je nieuwe overtuigingen zullen worden.
8. Zelfliefde en Zelfzorg Oefeningen
Het versterken van je zelfwaardering kan helpen om oude overtuigingen te doorbreken die je tegenhouden. Zelfzorg en zelfliefde zijn essentieel voor het creëren van positieve veranderingen.
Oefening:
– Neem elke dag een moment om iets voor jezelf te doen dat je plezier en voldoening geeft, zoals een ontspannend bad nemen, een wandeling maken of iets creatiefs doen.
– Schrijf elke dag 3 dingen op die je over jezelf waardeert, zelfs als ze klein lijken. Dit helpt om je zelfwaardering te verhogen en oude overtuigingen van onwaardigheid te vervangen.
– Oefen regelmatig zelfcompassie door jezelf te herinneren dat het oké is om imperfect te zijn en dat je waardevol bent, ongeacht je fouten of tekortkomingen.
Kortom: Het doorbreken van oude overtuigingen en het integreren van nieuwe, positieve overtuigingen is een proces dat tijd, geduld en consistentie vereist. Door deze oefeningen regelmatig te doen, kun je je brein herprogrammeren en je zelfbeeld verbeteren. Het is belangrijk om te onthouden dat verandering niet van de ene op de andere dag gebeurt, maar dat elke stap die je zet richting je nieuwe overtuigingen een belangrijke stap is naar persoonlijke groei en een gezonder zelfbeeld.
