Hoogbegaafd en uitstelgedrag
5 redenen waarom een hoogbegaafden uitstelgedrag vertonen:
Je kent dat ongetwijfeld wel: je moet ergens aan beginnen, maar je stelt het maar uit. Ineens zijn andere dingen veel belangrijker: het huis moet opgeruimd; die boodschap moet nog gedaan; dat telefoontje moet nog worden gepleegd, maar je weet: ik ben aan het uitstellen. Eigenlijk zou ik mijzelf een schop onder de kont moeten geven en dat gaan doen waar ik tegenop zie.
Daar zijn een aantal redenen waarom je dit gedrag vertoont:
1) te saai
De klus kan te saai zijn. Het is iets repeterends en dat is niet inspirerend voor het brein. Het is een uitdaging om iets saais toch interessant te maken. Misschien kun je gelijk een podcasts luisteren. Of kun je jezelf een beloning voorhouden:
2) niet weten wat verwacht wordt
Een andere reden waarom je uitstelgedrag vertoont kan zijn, dat je niet weet wat er van je verwacht wordt. Bijvoorbeeld bij het schrijven van een essay voor je studie of een beleidsplan voor je werk. Wat voor anderen gelijk duidelijk is, is voor een hoogbegaafde chaos. Dat komt door je associatieve brein:
Je brein kan bij 1 onderwerp tal van aspecten bedenken en het blijft maar doorgaan.
Het is goed om de docent of de werkgever middels uit te vragen: wil je er dit in hebben of wil je er dat in hebben? Hoe gedetailleerd moet het zijn? Hoe alles omvattend? Dat lijkt even alsof je dom bent dat je dit soort vragen moet stellen alsof je er zelf niet op kunt komen, maar het is de noodzakelijke beperking die een hoogbegaafde hierdoor juist aanbrengt. Want voor je het weet, ligt er een dissertatie, terwijl dat niet de bedoeling is.
Het lastige is dat er zelf ook een beeld bij hebt: als dit van je gevraagd wordt, dan moet het wel zoveel inspanning voor jou opleveren, anders heb je het niet goed gedaan. Maar zo werkt het niet.
Hier geldt ook weer: wat voor een hoogbegaafde makkelijk is, is voor een gemiddeld iemand moeilijk en wat voor een gemiddeld iemand makkelijk is, dat is voor een hoogbegaafde echt moeilijk.
Daarbij komt dat jouw inspanning niet in verhouding staat tot de inspanning van een gemiddeld iemand.
3) geen overzicht / geen plaatje kan maken
Een andere reden waarom uitgesteld wordt, is omdat men er geen plaatje van kan maken, het overzicht niet heeft.
Voor een hoogbegaafde is het belangrijk om een overzicht te hebben, zodat je weet en van daaruit kunt gaan werken.
Ook nu geldt dat een gesprek met je leidinggevende of opdrachtgever, met je scriptiebegeleider belangrijk is. Het is dan voor vervolggesprekken belangrijk om een mindmap te maken. Die kun je steeds weer aanvullen en er dingen uit weg halen.
Technisch gezien is een mindmap een diagram opgebouwd uit begrippen, teksten, relaties en/of plaatjes, die zijn geordend in de vorm van een boomstructuur rond een centraal thema.
4) geen inschatting van tijdsduur
Ik merk bij mijzelf dat ik vaak uitstel omdat ik denk dat het veel meer tijd kost dan het in werkelijkheid kost en dan komt het eingelijk nooit uit. Ik pak mijzelf dan bij de leurven en verplicht me om er regelmatig een half uurtje aan te zitten. Maar dan ontdek ik al snel dat ik dacht dat het een hele dag zou duren, het in werkelijkheid misschien een uur duurt.
Soms verplicht ik mezelf om onmiddellijk mails te beantwoorden, omdat het beantwoorden naar een ander tijdstip verplaatsen, voor mij voor een berg denkwerk zorgt. Want in mijn brein blijft het op de achtergrond meedraaien en ben ik allerlei antwoorden aan het bedenken. Waardoor – als ik al die punten zou meenemen – het beantwoorden veel te veel tijd zou in beslagnemen, omdat het dan veel te gedetailleerd wordt. Als ik weet dat iemand Whatsapp of een andere mobiele app voor instant messaging heeft, dan spreek ik het antwoord vaak in als ik in de auto zit. Dat scheelt mij bergen met tijd.
Ken dus je eigen valkuilen, wees je er bewust van en leer strategieen aan om die valkuilen te ondervangen.
5) geen duidelijkheid wat verwacht kan worden
Dit punt lijkt hetzelfde als de anderen, maar is voor mij net wat anders. Dit gaat voor mij vooral als ik ergens naar toe moet gaan, wat ik nog niet eerder heb gedaan. Dat kan ik ook eindeloos uistellen. De hele eenvoudige zijn een onbekende winkel: Waar staat het? Welke keuze moet ik maken? Wat als ik het niet vind?
Maar ik heb het ook als ik bij iemand langs moet gaan of als er een receptie of een verjaardag is. Ik heb dan 1000 onzekerheden, die ik eigenlijk uit de weg wil gaan. Dat zijn aspecten van het leven waar ik nog geen oplossing voor heb gevonden, behalve dan met iemand anders afspreken om samen te gaan. (Maar ja, wat als het niet leuk is en die persoon wil langer blijven?) Het enige wat helpt is met mezelf een afspraak maken: vandaag om zo laat ben ik er geweest! (Maar ja, zodra ik een telefoontje krijg of iemand die mij nodig blijkt te hebben, gaat dat voor…)
Maar 9 van de 10 keer was het erg leuk en heb ik er spijt van dat ik niet eerder ben gegaan.
Wil je meer lezen over hoogbegaafdheid?
Kijk op: Artikelen hoogbegaafd en op Compendum hoogbegaafd
