Hoogbegaafd – doe maar gewoon

Onze samenleving lijkt inderdaad weinig oog te hebben voor hoogbegaafde mensen, vooral in vergelijking met hoe we omgaan met andere talenten, zoals sport of muziek. De maatschappij is vaak gericht op het voldoen aan de “gemiddelde norm”, en als iemand boven deze norm uitsteekt, kan dat moeilijk te begrijpen of te accepteren zijn. Dit geldt zeker voor hoogbegaafdheid, omdat het vaak niet zichtbaar of makkelijk te kwantificeren is zoals sport- of muzikaal talent. De cultuur waarin we leven benadrukt vaak conformiteit, en als iemand zich niet gemakkelijk in die norm kan schikken, kan dat leiden tot misverstanden, misdiagnoses en zelfs het negeren van specifieke behoeften.

De Maatschappelijke Norm en Hoogbegaafdheid
In veel culturen wordt er weinig waarde gehecht aan de mentale en emotionele capaciteiten van kinderen, tenzij deze op een zichtbare manier tot uiting komen. Als kinderen uitzonderlijk goed presteren in bijvoorbeeld sport, wordt dat vaak erkend en gekoesterd, met speciale programma’s of klassen die hen verder helpen om hun talenten te ontwikkelen. Een jong kind dat uitblinkt in voetbal of dans kan al snel in de spotlights staan, en krijgt vaak professionele coaching en begeleiding, terwijl zijn of haar emoties en andere ontwikkelingsbehoeften misschien secundair worden behandeld.

Dit geldt ook voor muzikaal talent: een kind dat blijk geeft van een uitzonderlijke muzikale gave kan vanaf jonge leeftijd naar een conservatorium worden gestuurd, waar het zijn vaardigheden verder kan ontwikkelen. Hier worden de talenten van het kind gekoesterd en ontwikkeld, vaak met veel steun en begeleiding. In deze gevallen worden kinderen niet alleen voor hun prestaties gezien, maar ook als mensen met specifieke behoeften die erkenning en begeleiding verdienen.

Maar wanneer een kind hoogbegaafd is, maar dit niet altijd op de manier naar voren komt die maatschappelijk gewaardeerd wordt, komt er vaak geen vergelijkbare ondersteuning. Hoogbegaafdheid wordt vaak alleen op cognitief niveau gezien en is daarmee moeilijker te onderkennen dan sport- of muzikaal talent. Hoogbegaafde kinderen zijn vaak in staat om snel complexe problemen op te lossen, maar dat betekent niet dat ze altijd emotioneel of sociaal goed functioneren. In plaats van zich in hun eigen tempo te ontwikkelen en hun intellectuele capaciteiten te benutten, kunnen ze geconfronteerd worden met onbegrip, omdat hun capaciteiten niet altijd duidelijk aansluiten bij de verwachtingen van het onderwijs of de maatschappij.

Het “Doe maar gewoon” Principe
Het idee van “doe maar gewoon, dan doe je gek genoeg” is diep geworteld in veel westerse samenlevingen. Het vraagt niet om bijzonderheid of uitzonderlijkheid; het vraagt om aanpassing en integratie binnen de bestaande systemen. In plaats van ruimte te maken voor diversiteit in denken en doen, worden mensen vaak geacht zich aan te passen aan de normen van de maatschappij. Dit kan vooral schadelijk zijn voor hoogbegaafde kinderen, die zich misschien niet kunnen of willen aanpassen aan de standaardverwachtingen van het onderwijs en de samenleving.

Hoogbegaafde kinderen kunnen zich bijvoorbeeld enorm vervelen in traditionele klaslokalen die weinig ruimte bieden voor creatieve of intellectuele uitdagingen. Het gebrek aan uitdaging kan leiden tot gevoelens van frustratie, onzekerheid en zelfs depressie. In sommige gevallen kunnen ze zelfs als “probleemkinderen” worden bestempeld, wat hun mentale en emotionele welzijn verder schaadt.

De Onzichtbaarheid van Hoogbegaafdheid
Een ander aspect van de maatschappelijke onzichtbaarheid van hoogbegaafde mensen is dat hoogbegaafdheid niet altijd direct zichtbaar is. Iemand kan buitengewoon intelligent zijn en tegelijkertijd problemen hebben met sociale interacties of met het vinden van aansluiting bij leeftijdsgenoten. De uitdagingen waarmee hoogbegaafden te maken hebben, kunnen juist voortkomen uit hun hoogbegaafdheid zelf – zoals overprikkeling, existentiële vragen of een sterk ontwikkeld rechtvaardigheidsgevoel – die vaak niet direct erkend worden als gerelateerd aan hun uitzonderlijke capaciteiten.

In plaats van deze kenmerken te begrijpen als onderdeel van hun ontwikkeling, wordt er vaak gekeken naar het gedrag en de symptomen, die dan vaak verkeerd geïnterpreteerd worden. Dit kan leiden tot misdiagnoses zoals ADHD, autisme, depressie of angststoornissen, omdat het moeilijk is om te zien hoe deze symptomen verband houden met het unieke innerlijke leven van een hoogbegaafde persoon. En omdat hoogbegaafdheid geen officiële status heeft in het DSM, hebben therapeuten niet altijd de kennis om deze symptomen juist te duiden en te begrijpen als een onderdeel van een natuurlijk ontwikkelingsproces.

De Noodzaak van Bewustzijn en Ondersteuning
Het is belangrijk dat er meer aandacht komt voor hoogbegaafdheid binnen het onderwijs en de geestelijke gezondheidszorg, vooral op het gebied van erkenning en begeleiding. Hoogbegaafde kinderen en volwassenen verdienen niet alleen intellectuele uitdaging, maar ook emotionele ondersteuning. Het is essentieel om ruimte te creëren voor mensen die niet passen binnen de maatschappelijke normen, maar die juist door hun anders-zijn, een verrijking kunnen zijn voor de samenleving.

De samenleving zou zich meer moeten richten op het erkennen van diversiteit in talenten en capaciteiten en het aanpassen van systemen zodat iedereen – ongeacht of het om sport, muziek of intellect gaat – de ruimte krijgt om zich te ontwikkelen in zijn of haar eigen tempo en manier. Hoogbegaafdheid is een waardevolle eigenschap, maar het moet niet langer verborgen blijven onder de verwachting van conformiteit. In plaats van het te verbergen of verkeerd te begrijpen, zouden we hoogbegaafden moeten ondersteunen om hun talenten volledig tot bloei te laten komen, op hun eigen voorwaarden en met een breder begrip van hun unieke behoeften.

Conclusie
Onze maatschappij heeft moeite met het erkennen van hoogbegaafdheid, omdat we vaak geen plaats hebben voor mensen die zich buiten de norm bewegen, tenzij het gaat om talenten die direct zichtbaar zijn, zoals in sport of muziek. Het gebrek aan erkenning van hoogbegaafdheid in zowel het onderwijs als de geestelijke gezondheidszorg leidt tot misverstanden en misdiagnoses, en verhoogt de druk op hoogbegaafde mensen om zich aan te passen aan een wereld die hen niet altijd begrijpt. We moeten de waarde van hoogbegaafdheid erkennen en zorgen voor meer bewustzijn en ondersteuning, zodat mensen hun volledige potentieel kunnen ontwikkelen, zonder dat ze zich hoeven te schikken naar een maatschappelijke norm die hen niet begrijpt.

Lees verder:
* hoogbegaafd-misdiagnoses/
* hoogbegaafd-en-misdiagnoses/
* hoogbegaafd-doe-maar-gewoon/
* hoogbegaafdheid-en-autisme/
* hoogbegaafdheid-en-odd/
* hoogbegaafdheid-en-persoonlijkheidsstoornissen/
* hoogbegaafdheid-en-adhd/
* zwakbegaafd-werd-hoogbegaafd/
* hoogbegaafdheid-en-slecht-slapen/
* hoogbegaafdheid-en-misdiagnoses-waarom/
* maatschappelijke-kostenpost-hoogbegaafdheid/