Hoelang kan de hele samenleving nog stil liggen?

Lockdown Vier intensivisten vragen zich af of het middel van de lockdown niet schadelijker is dan de kwaal. Andere artsen zijn opgelucht dat dit gezegd mag worden.

Hoe lang kan van gezonde mensen worden gevraagd offers te brengen voor ongezonde mensen? Wanneer wordt het middel (een lockdown) erger dan de kwaal?

Vier intensivisten, die dagelijks Covid-19-patiënten behandelen op de intensive care, vroegen zich maandag in NRC af of de gevolgen van de lockdown nog opwegen tegen de levens van de coronapatiënten die zij ‘redden’. Kinderen lopen leerachterstanden op, zzp’ers en ondernemers gaan failliet, toekomstige generaties zullen de schulden moeten aflossen die de overheid nu opbouwt, en kanker- en hartpatiënten sterven nu soms doordat hun zorg wordt uitgesteld.

Dat terwijl, zo schrijven de intensivisten, „minder dan de helft van de 75-plussers met Covid-19 het verblijf op de IC overleeft. Volledig herstel is vaak onhaalbaar doordat veel van onze Covid-19-patiënten ernstige co-morbiditeit hebben, zoals overgewicht, hoge bloeddruk en suikerziekte. De helft van onze ex-IC-patiënten heeft belangrijke restklachten na opname.”

auteur: Frederiek Weeda
datum: 1 februari 2021
website: https://www.nrc.nl/nieuws/2021/02/01/hoelang-kan-de-hele-samenleving-nog-stil-liggen-a4030103

Het opiniestuk van de vier leidde tot veel reacties op sociale media. Velen, ook andere artsen, zijn opgelucht dat ‘mensen uit de zorg’ dit durven te zeggen. Anderen zijn boos. Als de maatregelen worden versoepeld voordat iedereen is gevaccineerd, zeggen zij, dan moeten een paar miljoen 65-plussers en chronische patiënten zelf maar zorgen dat ze niet besmet raken met het coronavirus. Want als ze besmet raken en heel ziek worden, worden ze volgens deze redenering niet per se gered. Harry Koene, internist in het St. Antonius Ziekenhuis in de regio Utrecht , zegt op Twitter: „Kunnen de intensivisten ook uitleggen wat de huisarts met al die patiënten moet doen? Gewoon thuis laten overlijden?”

„Het dilemma”, schreven de intensivisten: „Of we houden de strenge maatregelen en beschermen de ‘gehele’ bevolking tegen het virus – met alle maatschappelijke gevolgen van dien – óf we laten nu een deel van de maatregelen los en accepteren dat er op de korte termijn meer mensen aan Covid-19 gaan overlijden.”

Zij, huisartsen en andere artsen zouden dan moeten selecteren wíe van de coronapatiënten nog baat kan hebben bij een ziekenhuisopname. Dat gebeurt nu al, maar zou nog selectiever kunnen. Er zouden dan meer mensen aan Covid-19 kunnen sterven dan nu.

Twijfel proportionaliteit groeit
Anderen gingen hen voor, al waren dat geen medici. In de zomer stelde columniste Marianne Zwagerman dat je niet de hele samenleving kunt stilleggen om ongezonde en heel oude mensen wat langer in leven te houden. Ze sprak in een column over „dor hout”.

Maar dat gevoel werd niet breed gedeeld – er zat nog rek in de solidariteit. De zogenoemde ‘intelligente lockdown’ had twee maanden geduurd, voortaan zou de overheid het virus in toom houden met sneltesten en het traceren van de bronnen van besmetting. Het nieuwe normaal zou weer plaats maken voor de oude gezelligheid. Maar dat lukte slecht, dus kwam in het najaar een tweede, zwaardere, lockdown.

Al in mei had de Raad voor de Volksgezondheid en Samenleving, onder voorzitterschap van oud-minister Jet Bussemaker, geschreven dat lockdowns te veel sociale en psychische schade aanrichten. In een advies wees de raad erop dat de sociale nadelen van elke maatregel moeten worden meegewogen.

Half december roerden bekende economen zich: de lockdown veroorzaakt grote economische schade en is disproportioneel, vinden zij. Onlangs zei voormalig arts en filosoof Marli Huijer tegen NRC: stop de lockdown. Kinderen moeten zich kunnen ontwikkelen en dat kan nu niet, zonder school, sport en hobby’s. Ouderen moeten zich niet blind staren op een zo lang mogelijk leven. Het gaat volgens Huijer om zoveel mogelijk mensen een leven met ‘kwaliteit’ te geven.

Vier dagen later schreef ziekenhuisdirecteur Maurice van den Bosch van het OLVG in Amsterdam op LinkedIn: „Avondklok wordt nu serieus gebracht vanwege „oprukken” van de Britse variant, maar wat is daarvan precies bekend? Eens met oproepen om bij besluiten meer te kijken naar impact van de crisis op andere sectoren. Jongeren, ouderen, ondernemers, cultuursector.”

Geneeskunde is altijd kiezen, zeggen intensivisten: weegt de schade van een ingreep op tegen de baten? „Nu de crisis zo lang aanhoudt vragen wij ons hardop af of alle negatieve gevolgen van de maatregelen nog wel in verhouding staan tot de beoogde gezondheidswinst”, schrijven zij. Maar dan voor de maatschappij als geheel.