Hoe ziet de antroposofische kerstboom eruit?

De eerste keer dat ik, wonend in een antroposofische gemeenschap, Kerst vierde was een behoorlijke schok. Waar is de Kerstboom? En toen die er was: Waar zijn de ballen? O jee, hoe verhoud ik mij hier nu weer toe?!

auteur: Martijn Bakker
datum: 10 december 2015
website: https://www.antroposofischleven.nl/

Symboliek
De antroposofische kerstboom staat vooral bol van de symboliek. De christelijke en de voor-christelijke symboliek gaan daarbij hand in hand. In onze boom hingen appels, koperen planetensymbolen, rozen en prachtige bijenwaskaarsen. Ga je voor puur, dan houd je het hier bij, of eigenlijk, mik je de appels er ook nog uit! Maar na wat verdieping is het leuk om eens te kijken welke symbolen je zelf in de boom zou willen toevoegen.

De ingrediënten voor je boom
Rozen: 30 rode rozen, en 3 witte. De dertig rode staan voor de jaren dat Christus op aarde was, vóór zijn doop in de Jordaan. De drie witte voor de jaren na zijn doop, tot aan zijn dood. De witte rozen worden bovenin de boom gezet. Eigenlijk moeten het echte rozen zijn, maar ik denk dat Rudolf Steiner zich toen nog niet bewust was van de effecten van kasteelt op het milieu. Van vloeipapier of zijde zijn prachtige rozen te maken die jaren meegaan.

Kaarsen: wij hielden het op 30 ‘gewone bijenwaskaarsjes’ en drie rode, waarbij de voorgaande symboliek overeen komt. Ben je bekend met kaarsen in de boom, dan weet je twee dingen:
1) bijenwaskaarsen kosten veel geld (ze een dag in de vriezer leggen schijnt de brandduur te verlengen) en
2) Je krijgt nooit 33 kaarsen veilig in een kleine kerstboom. Bij ons waren de 33 kaarsen dus voorbehouden aan de grote, centrale boom. Nu, in ons eigen huis, gebruik ik gewone kerstboomkaarsen uit een typisch Nederlandse keten of van een tuincentrum. Een stuk of tien, plus drie rode bovenin past prima. Een andere invulling is 12 kaarsen voor twaalf dierenriemtekens.

Geen ervaring met kaarsen? Wees gerust: het is echt niet gevaarlijk, zolang je bewust bij de boom bent en ze nooit laat branden wanneer je er niet bij bent. Er zijn erg leuke houdertjes te koop.

Appels: een typisch ‘heidens’ verschijnsel, wat in principe los staat van de antroposofie. Vruchten werden als offer bij een boom gelegd, en waarschijnlijk op een gegeven moment erin gehangen, als symbool voor een vruchtbaar jaar.

Symbolen: Rudolf Steiner introduceerde zeven tekens om in de boom te hangen. Ze alle toe te lichten maakt dit artikel erg lang, vandaar twee hyperlinks onder dit artikel. Kort gezegd zijn het symbolen voor het viervoudig- en het drievoudig mensbeeld, van Egyptische en Taoïstische  symbolen en symbolen van het alomvattende: van begin tot eind, van Alpha tot Omega.

Planeettekens: Naast deze zeven symbolen kunnen er nog zeven planeettekens opgehangen worden, symboliek voor zeven ontwikkelingsfasen van aarde en mensheid. In de link vind je hoe deze symbolen in de boom gehangen zouden moeten worden, want dat is geen kwestie van lukraak erin stoppen! In de gemeenschap waarin ik woonde hadden we prachtige symbolen van koper. Ze maken van goudkleurig karton, of uitzagen en verven is een prima alternatief.

Anders dan anders
Dat is wel wat anders hè, zo’n boom. Vergeleken met een boom vol knipperende lampjes, engelenhaar en paarse ballen. Ik moest er aan wennen, ik zal eerlijk zijn, en vind het geen boom die per se veel gezelligheid uitstraalt. Wel is het een boom om samen met je kinderen, heel bewust bij te zitten: de kaarsen aandoen, vertellen over een of meerdere symbolen, een verhaal lezen… Kortom: een boom vol verhalen, een boom voor verwondering en verdieping. Precies waar Kerst zich uitermate goed voor leent.

Wanneer zet je de antroposofische kerstboom op?
En dan nu het toetje: de kerstboom wordt in deze traditie pas opgezet op Kerstavond, 24 december, en met Driekoningen, 6 januari, weer afgetuigd… (maar ik zal een oogje dichtknijpen wat betreft de opzetdag hoor).

Veel plezier met het optuigen van je eigen boom!

Links: https://www.zonnejaar.nl/index.php?item=185&r=1&s=1&a=&b=&t=
Voordracht over de kerstboom door Rudolf Steiner: http://wn.rsarchive.org/Lectures/19061217p02.html