Het gevaar van groepsdenken
Het gevaar van groepsdenken: herken jij de 8 symptomen?
Hoe vaak zet jij jouw tegengestelde overtuigingen en meningen opzij in een vergadering of een team call omdat je de harmonie in de groep niet wilt verstoren? Of denk je juist: laat maar zitten, blijkbaar ben ik de enige die er zo over denkt?
auteur: Bureau Zuidema
datum: 07 oktober 2020
website: https://www.zuidema.nl/blog/het-gevaar-van-groepsdenken-herken-jij-de-8-symptomen
Het fenomeen dat het verlangen naar eensgezindheid zwaarder weegt dan een kritische overweging van de feiten heet groepsdenken. De ‘groupthink’ theorie is in de jaren 70 ontwikkeld door de Amerikaanse psycholoog Irving Janis. Maar hoe herken je groepsdenken?
‘Groepsdenken is een denkvorm waarbij de neiging om het overhaast eens te worden, het vermogen van de leden aantast om alternatieven een reële kans te geven”.- Psycholoog Irving Janis
Groepsdenken ontstaat vooral door een te grote afhankelijkheid van hiërarchie, een instinct om afwijkende meningen te voorkomen en een verlangen om de harmonie te bewaren.
Het risico hiervan is dat er in een beslissingsproces geen ruimte meer is voor een ander standpunt, kritiek of feiten. De groep is dan overtuigd van haar eigen gelijk, ongeacht de feiten. ‘’Zijn we het hier allemaal over eens?’’. Dit zijn de 8 symptomen:
1 Illusie van onkwetsbaarheid
Groepsleden negeren duidelijke gevaren, nemen extreme risico’s en zijn overdreven optimistisch. “Dat zal ons nooit overkomen, wij zijn veel beter voorbereid dan dat zij dat waren”
2 Collectieve rationalisatie
Gegronde bezwaren van groepsleden worden weg gerationaliseerd of gebagatelliseerd. De gedeelde opvatting van de groep weegt zwaarder dan de bezwaren van een individu.
3 Illusie van moraliteit
Groepsleden geloven dat hun beslissingen moreel correct zijn en negeren de ethische consequenties van hun beslissingen. “Nu even door de zure appel bijten, later wordt het beter”.
4 Overmatige stereotypering
De groep construeert negatieve stereotypen van rivalen buiten de groep. Zoals externe deskundigen. ”Dit is voor hen te ingewikkeld” ‘’Zij kennen onze branche niet zo goed als wij die kennen’’
5 Druk voor conformiteit
Groepsleden zetten iedereen in de groep onder druk die tegen de richting van de groep in gaat. Bijvoorbeeld door argumenten tegen de stereotypen, illusies of toezeggingen van de groep te geven.
6 Zelfcensuur
Groepsleden houden hun afwijkende standpunten en tegenargumenten voor zich. ”Laat maar, ze willen het toch niet horen”
7 Illusie van unanimiteit
Groepsleden hebben ten onrechte het idee dat iedereen het eens is met de beslissing van de groep; stilte wordt gezien als instemming. “Iedereen is het hier toch mee eens!” “wie zwijgt, stemt toe”
8 Mindguards
Sommige leden nemen de rol aan om de groep te beschermen tegen ongunstige informatie, die het gevoel van groepsveiligheid en consensus zou kunnen bedreigen. ”Op deze manier maak je het alleen maar ingewikkelder, je zorgt voor vertraging”
Bron: het boek Group Think van auteur Irving Janis, Wikipedia
Meer uitleg hierover door Karen Hamaker-Zondag:
