Floor Haak – kiest zijn sterven
Floor Haak sterft met lichtheid en humor – kopt Trouw op 30 juli 2022
Donderdagavond zag ik een prachtige documentaire over Floor Haak die stierf door te stoppen met eten en drinken (AED). Zijn zoon Gijs had het gefilmd, en werd daarvoor in 2021 terecht genomineerd voor een Gouden Kalf. Alleen al het onderwerp was die nominatie waard. Als het op tv over de zelfgekozen dood gaat, komen meestal mensen in beeld die euthanasie willen. Zelden lieden die kiezen voor versterving, wat een meer natuurlijke weg is naar de dood.
auteur:Willem Pekelder
datum: 30 juli 2022
website: https://www.trouw.nl/cultuur-media/floor-haak-sterft-met-lichtheid-en-humor~b42e4e4b/
Inhoudelijk is Dertien dagen (BNNVara) een juweel. Floor Haak leert ons iets fundamenteels: de weg die we uiteindelijk allemaal zullen moeten gaan, hoeft niet per se vervelend of verdrietig te zijn. In tegendeel. Vol vrolijkheid en humor neemt de 86-jarige de laatste trein. Magere Hein niet als boze vijand maar als welkome vriend. Wanneer hij naakt in bed stapt, mompelt Haak: “Hier heb ik me op verheugd, en er straks nooit meer uit komen.”
We zien hem allerlei dingen voor het laatst doen: in bad gaan, herinneringen ophalen aan zijn vader, een laatste slok witte wijn (de dokter: “Als het goede wijn is, mag het.” Haak: “Van de Plus.”). Wat ervaart hij bij al die laatste dingen, vraag je je af? Wel, niets dan lichtheid. Op het moment dat Haak post krijgt waarin een naaste hem ‘heel veel rust’ toewenst, is zijn spottende reactie: “Tja, dan moet je niet van die lange brieven schrijven.”
Suggestie voor de rouwkaart: tevreden overleden
De dood als volkomen natuurlijk verschijnsel, onlosmakelijk verbonden met het leven. Tien jaar geleden al had Haak een nieuwe heup moeten hebben. Maar hij weigerde. Het lichaam is geen auto waarvan je af en toe een onderdeel vervangt, vindt de Zeeuw. Nu zijn zelfredzaamheid is verdwenen, en het verpleeghuis wacht, wenkt de versterving. “Tevreden overleden”, doet hij een suggestie voor zijn rouwkaart. Of zelfs: “Heel tevreden overleden.”
Ondanks die volledige aanvaarding van de dood, leeft Haak tot het laatste moment intensief. Met de kleinste alledaagse dingen. “Michiel”, zegt hij tegen zijn zoon, “haal even de kruimeldief voor die twee spinnewebben daar.” Liggend in zijn riante huis, geniet hij van het fraaie uitzicht. En vertelt over een boom met rode appels waarvan de vogels zo graag snoepen.
Het moet voor naasten zeer troostend zijn als een dierbare zo luchtig en dankbaar overlijdt. Dan kunnen ze daarna ook zelf weer makkelijker verder. Het sterven op zich zien we niet in beeld, waarvoor uit ethisch oogpunt veel is te zeggen. Wel horen we Haaks laatste ademstoten, waarna de tekst verschijnt: “Heel tevreden overleden.” Dus toch dat ‘heel’ er bij.
Eén punt van kritiek. Bij een auteursdocumentaire als Dertien dagen, waar maker Gijs Haak zo duidelijk zijn stempel op heeft gedrukt, was wat meer context geen overbodige luxe geweest. De kijker komt er niet of pas laat achter wie er allemaal in Haaks huis rondlopen. Ook het leven van de stervende blijft een raadsel. Waarom bijvoorbeeld zat zijn vader in de gevangenis? Om Floor Haak beter te leren kennen, raad ik aan op YouTube de documentaire Het laatste beeld (2017) te bekijken van zijn kleindochter Mila. Daaruit leren we onder meer dat Haaks ouders zijn omgekomen in het concentratiekamp.
De twee films tezamen geven een ontroerend beeld van een waardig leven en een waardig sterven.
Willem Pekelder vervangt Renate van der Bas en Maaike Bos als columnist over televisie.
Zijn kleindochter Mila maakt er al eerder (16 november 2020) een documentaire over:
Meer lezen over sterven op deze website? Kijk dan hier
