Executieve functies en hoogbegaafdheid

Executieve functies zijn een groep cognitieve vaardigheden die helpen bij het plannen, organiseren, problemen oplossen, zelfbeheersing, flexibel denken en het bijhouden van informatie. Deze functies zijn nodig voor het reguleren en controleren van het gedrag om doelen te bereiken en taken efficiënt uit te voeren. Executieve functies zijn belangrijk voor het dagelijks functioneren en spelen een rol bij verschillende aspecten van het leven, zoals leren, werken en sociale interacties.

Juf Joanne heeft fantastisch tekenplaten, zoals deze over executieve functies. Voor mij als beelddenker erg fijn en herkenbaar.

Executieve functies zijn voor de meeste hoogbegaafden lastig, omdat ze
– NIET kunnen automatiseren
– Beelddenkers zijn.
– eerst het overzicht nodig hebben voordat ze aan een detail beginnen.
– een compleet plaatje maken, waardoor het nauwelijks uitvoerbaar is.
– beginnen er niet aan omdat ze weten dat ze het complete plaatje niet waar kunnen maken
– geen juiste tijd kunnen inschatten omdat ze van dat complete plaatje uitgaan. Meestal blijkt de tijd achteraf mee te vallen.

Nog andere argumenten waarom hoogbegaafden executieve functies lastig vinden, is dat hoogbegaafden:
– vaak een snellere manier van denken hebben en kunnen daardoor moeite hebben met het plannen en organiseren van taken op een gestructureerde manier.
– zich snel vervelen kunnen en daardoor moeite hebben met het volhouden van langdurige taken die een beroep doen op doorzettingsvermogen.
– vaak veel verschillende interesses hebben, kunnen ze moeite hebben met het stellen van prioriteiten en het focussen op één taak tegelijk.
– perfectionistisch kunnen zijn en daardoor moeite hebben met het loslaten van fouten of het accepteren van minder goede resultaten.
– hun emoties en impulsen intenser beleven, waardoor ze bijvoorbeeld snel gefrustreerd raken of moeite hebben met het nemen van beslissingen.
– moeite kunnen hebben met het inschatten van de consequenties van hun gedrag, doordat ze met hun creatieve brein heel andere consequenties bedenken dan de gemiddelde mens.
– vaak snel begrijpen hoe dingen werken, kunnen ze de neiging hebben om te snel conclusies te trekken en daardoor minder goed zijn in het nemen van overwogen beslissingen, omdat ze ook makkelijker stappen overslaan.
– moeite kunnen hebben met het opdelen van taken in kleinere stappen. Dit ook omdat ze makkelijker stappen overslaan.
– moeite kunnen hebben met het onthouden van deadlines en afspraken, doordat ze vaak veel verschillende dingen tegelijkertijd aan het doen zijn.
– zich soms anders kunnen voelen dan hun omgeving, waardoor ze moeite hebben met het samenwerken met anderen en het communiceren van hun gedachten en ideeën.

Nog even terugkomend op dat beelddenken. Op LinkedIn kwam ik in 2015 een eenvoudige weergave van een Beelddenker tegen bij Saskia Smet

Ze gaf in dat artikel 10 kenmerken van beelddenkers weer:
1) Een persoon die vooral met beelden en/of metaforen zijn/haar verhaal vertelt.
2) In gesprekken bruist deze persoon van energie. Je krijgt het gevoel dat er een niet te stoppen stroom van ideeën en informatie naar je toekomt.
3) Ze zien het dikwijls groot omdat ze er vanuit hun kijk op het geheel, allerlei zaken lijken bij te halen. Ze springen van de hak op de tak. Hierdoor lijkt hun verhaal chaotisch en onoverzichtelijk voor personen die graag stap voor stap werken.
4) Ideeën daadwerkelijk uitwerken of een project tot een goed einde brengen, is lastig omdat er steeds weer nieuwe ideeën in hun hoofd opduiken. Waardoor alles constant in verandering is. Het lijkt alsof deze persoon in totale chaos werkt.
5) Iemand die het lastig heeft om te functioneren in organisaties met strikte processen, procedures en een strakke hiërarchische structuur die strikt gevolgd dienen te worden. Dit geeft hen extra stress. Hij/zij haakt totaal af als deze processen, structuren en hiërarchie achterhaald zijn en iedereen achterpoortjes gebruikt om ze te omzeilen.
6) Het is de medewerker die onmiddellijk in processen ziet of aanvoelt waar de dingen fout gaan. Zelden zijn ze in staat om kort en bondig uit te leggen waarom dit zo is.
7) Iemand die dikwijls totaal opgaat in zijn activiteiten en op deze manier alle gevoel van tijd uit het oog verliest.
8) Ze komen dikwijls te laat en/of hebben alle tijd voor afspraken.
9) Je collega die alles continu in vraag stelt en in elke situatie naar verbanden zoekt. Deze persoon lijkt te leren door alles in zijn/haar omgeving met elkaar te verbinden eerder dan onderwerp per onderwerp (of vak per vak) te studeren.
10) Een persoon die vaak persoonlijk heel sterk emotioneel geraakt kan worden door de dingen die in zijn/haar omgeving gebeuren ook als is hij/zij zelf geen betrokken partij.