Een wild idee

Het huwelijk is een behoorlijk bizar concept. Het moet wel een idee van G’d geweest zijn. Wie anders zou zo’n vreemd plan bedenken om twee tegengestelde mensen bij elkaar te en ze onder één dak het leven te laten delen? En wie anders kon een instelling verzinnen zo prachtig en krachtig als het huwelijk? Het is vreemd – maar het werkt. Juist door de absurdheid ervan wordt het huwelijk een ervaring die niet gemist mag worden.

auteur: Rabbi Aron Moss
datum: maandag 18 april 2005
vertaald door Jona
website: https://jodendom-online.nl/articles.php?view=article&id=55

Een van de spannendste aspecten van het huwelijk is de ontdekking van de wezenlijke verschillen tussen mannen en vrouwen, en het leerproces hoe deze elkaar aanvullen. Deze verschillen zijn niet alleen biologisch. Op vrijwel elk vlak van ons zijn -intellectueel, emotioneel, psychologisch en spiritueel – lijken mannen en vrouwen van verschillende planeten afkomstig te zijn. Je hoeft niet getrouwd te zijn om dat te beseffen. We zien het bij onze ouders, onze familieleden en onze vrienden. Maar enkel in het huwelijk leer je deze verschillen te waarderen en ervan te genieten. Waar je je zusje om uitlacht is wat je waardeert in je vrouw; en de dingen die van je broer een verwend joch maken kunnen die aspecten zijn waarom je van je man houdt.We moeten ons echter afvragen: wat maakt ons zo verschillend? Is het enkel sociale conditionering wat van een man een man maakt, en van een vrouw een vrouw, of zijn we zo geboren? Is mannelijkheid een hormoon, een gevoel of is het mannen aangeleerd? Worden vrouwen getraind om vrouwelijk te zijn of is het aangeboren kennis?

Er zijn veel theorieën over de geslachten. In de werken van de Joodse mystiek, of Kabbalah, wordt deze kwestie uitgebreid aan de orde gebracht. De kabbalistische benadering is zowel uniek als revolutionair. Deze zegt namelijk dat de bron van de mannelijke/vrouwelijke identiteit verder gaat dan natuur en opvoeding. Het is onze ziel. De zielen van mannen en vrouwen zijn totaal anders geworteld, en dat is de reden dat ze verschillend zijn.In kabbalistische bewoordingen komen mannelijke zielen uit de wereld van goddelijk transcendentie; vrouwelijke zielen komen uit de wereld van goddelijke immanentie. Transcendentie is de goddelijk kwaliteit van het overtreffen; immanentie is de goddelijk kwaliteit van het zijn. Dat zijn de mannelijke en vrouwelijke eigenschappen van het G’ddelijke, en deze worden weerspiegeld in respectievelijk mannen en vrouwen hier beneden in de menselijke wereld.Alhoewel elk individu uniek is en we niet allemaal passen in overdreven vereenvoudigde definities, is er in algemene zin een duidelijk onderscheid tussen de geestelijke houding van mannen en vrouwen. Hun verschillende zielsbronnen resulteren in twee heel verschillende personalia. Misschien kan het als volgt worden uitgedrukt: Mannen zijn meer de afstandelijke zielen; ze zijn uitgerust om de richting in de relatie aan te geven, vrouwen zijn meer de betrokken zielen; ze hebben de capaciteit het huwelijk meer inhoud te geven. Dit wordt duidelijk als we de verschillende naturen van mannen en vrouwen gaan onderzoeken en de verschillen duidelijk maken. Er zijn bepaalde situaties waar dit contrast zichtbaar en duidelijker wordt. Een paar voorbeelden:

In de aanloop naar hun huwelijk klaagt Joanne dat Eddie er niet zo enthousiast over is. Als het gaat om het bepalen van het menu zegt Eddie dat Joanne het zelf mag beslissen – het maakt hem niet uit of de sla met een Italiaanse of een Franse dressing wordt klaargemaakt. Het kleurenschema is helemaal Joannes keuze, hij gaat mee met haar keuze, zelfs als de kleur mauve wordt (hij weet niet zeker wat ‘mauve’ is). Joanne maakt zich druk over hoe de kaarten eruit zullen gaan zien, Eddie doet niet eens de moeite om ernaar te kijken. Als ze de kaarten laat zien, valt hem niet eens het watermerk op, wat hun namen in gekalligrafeerd schrift laat zien. Als de bruiloft wordt genoemd, wordt ze meteen opgewonden; hij heeft nog niet eens een kostuum gekocht.
Eddie kan er niets aan doen. Het is niet eens dat hij niet enthousiast is -op zijn manier is hij dat wel. Maar Eddie is een man. Hij vindt het geweldig dat hij gaat trouwen, maar het huwelijk heeft wat hem betreft niks te maken met menukaarten of uitnodigingen. Het is een gebeurtenis – de details zijn niet interessant. Voor Joanne zijn het juist de details, die de gebeurtenis maken tot wat hij is. Elk detail is een stempel van haar identiteit. Zij is betrokken, hij neemt afstand.Een ander voorbeeld: Adam en Lisa hebben juist een zelf-hulp lezing bijgewoond. De spreker heeft anderhalf uur niets anders gedaan dan suggesties geven over het verbeteren van je leven. Lisa is geïnspireerd, opgewonden, klaar om grote veranderingen in haar leven door te voeren. Adam vraagt zich nog steeds of hoeveel de spreker betaald krijgt per lezing. Als ze hem vragen wat hij van het verhaal vond zegt hij algemene dingen zoals “interessant”, “goed gepresenteerd”, “boeiend” – afstandelijke en onpersoonlijke opmerkingen. Lisa zal haar leven wel of niet veranderen: ze heeft er in elk geval goed over nagedacht. Voor Adam waren de ideeën goed, maar het zal moeite en inspanning kosten om het besef te krijgen dat die ideeën ook op hem betrekking kunnen hebben. Hij neemt afstand, zij is betrokken.Raymond en Tammy lezen samen dit artikel. Op het gezicht van Tammy is af te lezen wat er in haar omgaat. Ze is razend. De generalisaties en algemene opmerkingen om over mannen en vrouwen, ik pas niet in zulke stereotypen! Na drie paragrafen gaat ze weg. “Zulke onzin lees ik niet”, zegt ze. Raymond, die niet eens doorheeft wat ze zegt of dat ze weggaat, leest verder. Zijn gezicht is emotieloos, het enige wat aan hem is te zien is een lichte beweging met zijn wenkbrauwen. Hij leest het hele artikel, maar heeft niet in de gaten dat deze paragraaf over hem gaat, en kijkt vervolgens naar de advertenties op de volgende bladzijde. Het zou kunnen dat hij het eens is met het artikel, of niet. Je moet het hem vragen om het te weten te komen. Hij neemt afstand, Tammy is betrokken.

En Tammy heeft gelijk: we passen niet allemaal in de hierboven geschetste mallen. In de praktijk hebben we allemaal eigenschappen van de verschillende geslachten – onze mannelijke en vrouwelijke kanten. Maar op een algemene manier is er toch een mannelijke en een vrouwelijke manier van doen. De man is meer afstandelijker en gereserveerder, de vrouw is aanwezig en betrokken.Er is niets mis met deze houdingen. Elk heeft zijn voor- en nadelen. Soms is het goed gereserveerd te zijn. Als je dingen in de context wil zien, en daar beslissingen over moet nemen, zijn objectiviteit en afstandelijkheid essentieel. Je kunt alleen zien hoe de dingen werkelijk zijn, als je er buiten staat; zodra je erbij betrokken bent kun je het hele plaatje niet meer zien. Dat is de kracht van de mannelijke ziel – afstand die objectiviteit mogelijk maakt.

Maar er zit ook een andere kant aan de medaille van objectiviteit. Je komt nergens als je aan de zijlijn van het leven blijft staan, een toeschouwer blijft. Om echt en levend te zijn moet je betrokken zijn, en daarvoor moet je uit de wereld van theorie komen en jezelf mengen in het moment. En hier komt het vrouwelijke element om de hoek kijken. Het is haar gevoel voor betrokkenheid en aanwezig zijn wat het leven kleur en persoonlijkheid geeft. Het is de vrouw die het leven echt en levendig maakt, die de dingen uit de analyse haalt en in de ervaring stopt, die van de theorie praktijk maakt.Het huwelijk is de ultieme samenwerking tussen de twee werelden van immanentie en transcendentie. Doordat elk van de twee partners leert om zijn of haar unieke perspectief te delen, en waardering op te brengen voor het perspectief van de ander worden man en vrouw de perfecte balans tussen tegengestelde universums. De man gidst de vrouw, de vrouw leidt de man. Mannen geven perspectief, vrouwen geven ervaring. Het één zonder het andere geeft een onvolledig beeld. Maar samen vormen ze een eenheid die het beste van beide werelden heeft.Met deze definities van het mannelijke en vrouwelijke krijgen we begrip voor twee oude Joodse tradities. In de dagen van voor het huwelijk is het de gewoonte dat de bruidegom wordt opgeroepen naar de Torah in de synagoge, en de bruid om zich onder te dompelen in de Mikvah. Oppervlakkig gezien betreft het twee heel verschillende activiteiten. Zegeningen uitspreken boven een bijbelse rol en baden in een ritueel bad lijken met de beste wil van de wereld niet op elkaar? Waarom zulke verschillende handelingen voor de man en de vrouw?Misschien ligt het antwoord erin dat dit een manier is voor bruid en bruidegom om aansluiting te krijgen met hun respectievelijke spirituele bronnen, om de unieke bijdrage die elke partij in het huwelijk zal geven te benadrukken en te versterken. De man zal richting en stabiliteit moeten geven aan het huwelijk, dus vindt hij richting en stabiliteit in de ultieme bron ervan – de Torah. De vrouw geeft vitaliteit en ervaring aan de eenheid, dus dompelt ze zich onder in het leven-gevende water. Hij leest – theorie. Zij baadt – deelnemen aan. Hij heeft contract gemaakt met de bron van transcendentie, zij met de fontein van immantie.Het is geen kleinigheid om een eenheid te maken van man en vrouw – twee tegengestelden zo verschillend als hemel en aarde, hart en verstand, theorie en praktijk. We bereiden onszelf door eerst te putten uit onze respectievelijke spirituele bronnen – de heilige werelden van de Torah en de heilige wateren van de Mikvah. Bij de Koeppah is het een kaleidoscoop van goddelijk licht wat onze zielen samensmelt tot één ziel. En dan, na de bruiloft krijgen we een levenlang de tijd om te leren hoe we samen moeten werken en mogen we wonderlijke en prachtige ontdekkingen doen van twee werelden die één worden.

Een behoorlijk wild idee. Een behoorlijk goed idee ook, trouwens.Bron: Works by rabbi Aron Moss Chabad.org