Democratie
Voor onze democratie zijn twee hoeraatjes al genoeg
Als de tot het christendom bekeerde Ayaan Hirsi Ali naar Nederland zou terugkeren, zou ze zich dan weer aansluiten bij de VVD of actief worden voor het CDA of de SGP?
Het eerste lijkt onwaarschijnlijk nu VVD-aanvoerster Yesilgöz meent dat het geloof zich ‘in de basis moet aanpassen aan onze vrije samenleving’. Ze gunt iedereen de vrijheid om te geloven, maar het praktiseren moet wel achter de voordeur blijven. ‘Religie hoort in een seculiere samenleving als Nederland geen controlerende invloed te hebben en zeker geen druk uit te oefenen op de maatschappij’.
auteur: Hans Goslinga
datum: 30 november 2024
website: https://www.trouw.nl/opinie/voor-onze-democratie-zijn-twee-hoeraatjes-al-genoeg~baaca935/
Je mag dus wel religieus zijn, maar het niet laten zien of horen. Volgens Yesilgöz gaat het mis met de vrije samenleving als geloven een georganiseerd of zelfs politiek karakter krijgt. Dat is nu precies wat Hirsi Ali voorstaat. Ze heeft zich bekeerd tot het christendom, maakte ze vorig jaar bekend, omdat ze hierin een macht ziet om de westerse beschaving te beschermen tegen de ‘formidabele krachten die haar bedreigen’.
Een politiek christendom
Ze rekent daartoe de autocratische regimes in Rusland en China, het islamisme en, van binnenuit, de verspreiding van de woke-ideologie. Alleen een activistisch en mobiliserend christendom is volgens haar tegen deze bedreigingen opgewassen. Een politiek christendom dus, dat haaks staat op de visie van Yesilgöz.
Het zit er helemaal niet in dat Hirsi Ali, die begin deze eeuw als VVD-Kamerlid met haar anti-islamagenda Nederland op z’n kop zette, Amerika zal verlaten voor ons land. Ik voer haar op om te laten zien hoe gemakkelijk liberalen in deze tijd de democratische rechtsstaat in de steek laten. Als er een overeenkomst is in de visies van Hirsi Ali en Yesilgöz, is het dat beiden de verscheidenheid als basis van onze democratie ten diepste verwerpen.
Hirsi Ali streeft naar een christelijk Westen, Yesilgöz naar een seculiere natie, waarin je alleen in je eigen huis ‘in waarheid mag leven’, zoals de Tsjechische dissident Havel onder het communisme. Hirsi Ali bekende vorig jaar openlijk dat ze niet meer gelooft in de ‘liberale internationale orde’, waarin de democratie is gekoppeld aan rechten en vrijheden van burgers. Voor haar mogen kerk en staat weer samenvallen. Yesilgöz beroept zich in haar ‘vrijheidsagenda’ juist op de scheiding tussen kerk en staat om het geloof uit de openbare ruimte te bannen.
In politieke zin zou Hirsi Ali hier vermoedelijk bij de SGP uitkomen, die nog altijd een natie op christelijke grondslag nastreeft. De denkrichting van Yesilgöz voert haar in de richting van het communisme, dat seculier was en godsdienst beschouwde als ‘opium van het volk’. Aan het eind van de weg die zij nu betreden, ligt althans een totalitaire staatsvorm met een kleurloze publieke ruimte.
Hirsi Ali was VVD-Kamerlid van 2003 tot 2006. Ze riep samen met haar toenmalige fractiegenoot Wilders op tot een ‘liberale jihad’, vanuit haar overtuiging dat islam en democratie niet zijn te verzoenen. Dit denken vond ook toen al gemakkelijk ingang bij de VVD. In 2005 trok de liberale minister Remkes de subsidie aan de orthodox-protestantse SGP in om deze partij te dwingen ook vrouwen voor publieke ambten te kandideren. De ‘dwang om van groter dwang’ te bevrijden heeft er bij de liberalen altijd in gezeten. Yesilgöz is geen kat in een vreemd pakhuis, net zomin als Hirsi Ali dat was. De kernvraag is wat de vrijheid die zij nastreven eigenlijk behelst.
Verwaten en radicale geesten
De Nederlandse traditie om de verscheidenheid aan religies en levensovertuigingen in de openbaarheid tot uitdrukking te brengen, is nooit een rustig bezit geweest. Nu misschien wel meer dan ooit is zij doelwit van verwaten en radicale geesten, die niet de tolerantie willen opbrengen die hoort bij wat de sociaal-democraat De Kadt ‘de kunst van het samenleven’ noemde.
Dat kan soms niet zonder tandenknarsen over groepsdruk en botte machtsuitoefening. Dat blijft een lastig punt, dat veel van de politieke dynamiek in de afgelopen decennia verklaart. Hier komt het aan op vertrouwen in de integrerende werking van onze democratie, die van socialisten, confessionelen en zelfs van SGP’ers democraten heeft gemaakt, die hebben geleerd elkaar in het parlement uit te dagen en te bestrijden. Die weg is te verkiezen boven welk alternatief met totalitaire trekken ook.
De Britse schrijver E.M. Forster had kort na de Tweede Wereldoorlog twee hoeraatjes over voor de democratie. Een voor de vrijheid om kritiek op de regering te leveren, en een voor de ruimte voor verscheidenheid. ‘Twee hoeraatjes, geen drie’, schreef hij. Het was niet veel, maar na de ellende die totalitaire systemen hadden veroorzaakt meer dan genoeg.
De VVD staat voor de vraag of zij onze democratie trouw blijft of de Rubicon zal oversteken en zich met Yesilgöz in het kamp van de onverdraagzamen zal voegen.
