Complimenten geven misleidend
Ik zeg je dat je ogen stralen, echt, zo fel,
Maar diep van binnen hoop ik dat je iets terug zegt,
Want als jij mij ook zegt dat ik straal,
Dan zou ik even denken dat ik iets van waarde heb.
Ik zeg dat je het goed doet, het lijkt wel magie,
Maar eigenlijk hoop ik op een beetje van jouw energie,
Dat jij ook ziet wat ik niet altijd kan zien,
Dus zeg me alsjeblief dat ik het ook goed doe
Ik zeg dat je briljant bent, zo scherp en snel,
Maar stiekem wacht ik op een compliment voor mezelf,
Want als jij zegt dat ik het ook slim ben,
Dan voel ik me even minder eenzaam.
Ik geef je mijn lach, een compliment,
Maar mijn ziel hoopt op iets dat mijn hart verlicht,
Want achter dit compliment schuilt een verlangen zo onnoemelijk groot:
Ik hoop dat jij mij zou zeggen: “Jij mag er zijn.”
Ik vertel je dat je talent hebt, dat zie ik echt
Maar ik hoop stilletjes dat jij mijn talent ook roemt,
Dat jij me ziet, dat je me herkent,
En dat jij voor even mijn waarde kent.
Ik zeg het jou
Omdat ik het mezelf niet durf te zeggen
En hoop op de dag
Dat iemand het mij durft te zeggen
In de hoop dat ik het dan eindelijk geloof
En dat het de leegte in mijn hart vult,
Maar eigenlijk is dit wel de omgekeerde wereld
Want apas ls ik weet dat ik oké ben
Dan is mijn compliment pas echt gemeend
Want pas als ik weet dat het oké wat ik doe
Dan kan ik pas echt zien wat jij doet
Want pas als ik mijn eigen gaven weet te omarmen
Evengoed als wat ik niet bezit,
Dan pas is mijn compliment van waarde
Anders is het leeg en manipulatief!
Je zou verwachten dat complimenten geven altijd een liefdevol gebaar is, maar de werkelijkheid laat zien dat complimenten geven niet altijd onvoorwaardelijk is.
Complimenten geven kán een overlevingsmechanisme zijn, zowel voor de gever als voor de ontvangen. Terwijl complimenten vaak worden gezien als een positieve manier om waardering en erkenning te tonen voor iemand anders. Ze kunnen de ander verheugen, motiveren en het gevoel geven dat ze gezien worden. En toch ….
Complimenten kunnen onzekerheid versterken bij de ontvanger
Hoewel complimenten vaak bedoeld zijn om het zelfvertrouwen van de ontvanger te vergroten, kan het geven van complimenten ook het tegenovergestelde effect hebben, namelijk het versterken van onzekerheid. Dit gebeurt vooral wanneer de complimenten niet in lijn zijn met de eigen ervaring of het zelfbeeld van de ontvanger.
Een voorbeeld hiervan is wanneer iemand een compliment ontvangt over zijn uiterlijk, maar deze persoon diep van binnen onzeker is over hoe ze eruitzien. Het compliment kan dan niet alleen onoprecht overkomen, maar het kan ook de angst versterken dat anderen hen alleen op basis van hun uiterlijk beoordelen. Dit kan vooral problematisch zijn voor mensen die worstelen met zelfbeeldproblemen of die zich niet op hun gemak voelen bij het idee van externe erkenning.
Daarnaast kunnen complimenten die als overdreven of niet authentiek worden ervaren, de ontvanger het gevoel geven dat ze niet echt gezien worden. Dit kan de onzekerheid zelfs vergroten, omdat de persoon zich mogelijk gaat afvragen of het compliment oprecht is, of dat het gewoon een manier is om sociale verwachtingen te vervullen.
Complimenten kunnen sociale afhankelijkheid creëren
In sociale omgevingen, zoals op de werkvloer of binnen vriendschappen, kunnen complimenten een vorm van sociale afhankelijkheid creëren. Als complimenten worden gegeven met de verwachting van een bepaalde reactie of als een manier om sociale doelen te bereiken, kan dit de ontvanger in een ongemakkelijke situatie brengen.
In sommige gevallen kunnen complimenten een manipulatieve functie hebben, waarbij de gever iets terugwil van de ontvanger (bijvoorbeeld een gunst, een betere samenwerking of een teken van loyaliteit). Dit kan leiden tot een gevoel van verplichting bij de ontvanger, die zich gedwongen kan voelen om positief te reageren, ook al is het compliment ongewenst of ongemakkelijk.
Complimenten kunnen bijdragen aan de genderkloof
De manier waarop complimenten worden gegeven, is vaak afhankelijk van maatschappelijke normen en genderrollen. In veel culturen ontvangen vrouwen bijvoorbeeld vaak complimenten over hun uiterlijk, terwijl mannen vaker complimenten krijgen over hun prestaties of vaardigheden. Dit kan bijdragen aan genderstereotypen en ongelijkheid, waarbij vrouwen vooral op hun uiterlijke verschijning worden beoordeeld, terwijl mannen vaak gewaardeerd worden om hun capaciteiten.
Dergelijke complimenten kunnen het idee versterken dat het uiterlijk van een vrouw belangrijker is dan haar vaardigheden of prestaties, wat kan bijdragen aan het versterken van de objectivering van vrouwen. Bovendien kunnen vrouwen die vaak complimenten ontvangen over hun uiterlijk het gevoel krijgen dat ze alleen gewaardeerd worden om hun fysieke eigenschappen, wat hun zelfbeeld kan schaden. Voor mannen kan het gebrek aan complimenten over hun uiterlijk bijdragen aan een vertekend zelfbeeld en zorgen over hun fysieke verschijning.
Complimenten kunnen als leeg of oppervlakkig worden ervaren
Niet alle complimenten worden als waardevol ervaren. Wanneer complimenten generiek, leeg of oppervlakkig zijn, kunnen ze de ontvanger het gevoel geven dat ze niet echt gezien of gewaardeerd worden voor wie ze werkelijk zijn. In plaats van het gevoel van verbondenheid te versterken, kan een oppervlakkig compliment juist leiden tot een gevoel van isolatie.
Een voorbeeld hiervan is het geven van een compliment zoals “Je ziet er altijd geweldig uit!” tegen iemand die bijvoorbeeld worstelt met haar zelfbeeld of die zich onzeker voelt over haar uiterlijk. Dit compliment kan als ongepast of zelfs insensitief overkomen, omdat het geen rekening houdt met de onderliggende gevoelens van de ontvanger en mogelijk zelfs een breuk in de communicatie veroorzaakt.
Complimenten kunnen het gevoel van schuld oproepen
Sommige mensen voelen zich ongemakkelijk of zelfs schuldig wanneer ze complimenten ontvangen, vooral als ze het gevoel hebben dat ze niet “verdienen” te worden geprezen. Dit kan voortkomen uit een gevoel van onwaardigheid, perfectionisme of uit de gedachte dat anderen het moeilijker hebben. In deze gevallen kan het ontvangen van een compliment leiden tot een verhoogd gevoel van ongemak of schuld, in plaats van een gevoel van vreugde.
Voor mensen met een laag zelfbeeld of met de neiging tot perfectionisme kan het ontvangen van complimenten zelfs contraproductief zijn. Ze kunnen het als een vorm van druk ervaren om aan bepaalde verwachtingen te voldoen, wat hun angst of stress kan verhogen. Bovendien kunnen ze het compliment afwijzen omdat ze geloven dat het onterecht is of dat ze niet genoeg hebben gepresteerd om het te verdienen.
Complimenten kunnen de authenticiteit ondermijnen
Wanneer complimenten mechanisch of routinematig worden gegeven, kan de ontvanger het gevoel krijgen dat ze geen authentieke waardering ontvangen, maar eerder een sociale verplichting. Complimenten zouden idealiter een manier moeten zijn om oprechte gevoelens van waardering en respect te uiten, maar wanneer ze te vaak of zonder oprechtheid worden gegeven, kunnen ze hun betekenis verliezen.
Complimenten heeft niet alleen een psychologische implicaties voor de ontvangen, maar ook voor de gever. Complimenten geven is vaak een sociaal ritueel, maar het kan in sommige gevallen ook negatief zijn voor de gever zelf, zowel op persoonlijk als op sociaal niveau.
Het kan de behoefte aan sociale goedkeuring versterken
De gever van een compliment is vaak op zoek naar sociale bevestiging. Dit kan zich uiten in de wens om aardig gevonden te worden, om indruk te maken of om zich sociaal te positioneren. Complimenten geven kan in dit geval een manier zijn om goedkeuring te krijgen van anderen. Als iemand bijvoorbeeld regelmatig complimenten geeft, kan dit voortkomen uit een diepgewortelde behoefte om geaccepteerd of gewaardeerd te worden.
Deze behoefte kan leiden tot een situatie waarin de gever van complimenten niet meer authentiek handelt, maar het compliment geeft uit eigenbelang: bijvoorbeeld om zelf beter over zichzelf te voelen of om een bepaalde reactie van de ontvanger te verkrijgen. Wanneer deze behoefte aan sociale goedkeuring te sterk aanwezig is, kan het leiden tot een oppervlakkige manier van communiceren, die niet bevorderlijk is voor gezonde, oprechte relaties.
Het kan het gevoel van controle of macht versterken
In sommige gevallen kan het geven van complimenten een manier zijn voor de gever om een gevoel van controle of macht uit te oefenen, al is dit vaak onbewust. Complimenten kunnen subtiel worden gebruikt als een manier om invloed uit te oefenen op anderen. Dit gebeurt vooral in situaties waarin de gever iets van de ontvanger wil, zoals op het werk of in persoonlijke relaties.
Een compliment zoals “Je hebt dit geweldig gedaan, je bent echt de beste in je vak!” kan bijvoorbeeld de ontvanger stimuleren om zich te bewijzen of om te voldoen aan de verwachtingen van de gever. Terwijl het op het eerste gezicht een positieve uiting lijkt, kan het op langere termijn de dynamiek van afhankelijkheid creëren, waarbij de ontvanger zich constant onder druk voelt om de goedkeuring van de gever te behouden. De gever kan op zijn beurt het gevoel van invloed of macht over de ontvanger ervaren, wat de sociale balans in de relatie verstoort.
Het kan zelfperceptie en zelfwaardering beïnvloeden
Hoewel complimenten geven vaak als iets positiefs wordt gezien, kan het ook een negatief effect hebben op de gever zelf. Het kan bijvoorbeeld de gever doen twijfelen aan zijn eigen waarde als ze vaak complimenten moeten geven om zichzelf goed te voelen. Als iemand bijvoorbeeld gewend is om constant complimenten te geven om zich geaccepteerd of gewaardeerd te voelen, kan het betekenen dat de gever zelf niet in staat is om zich positief te voelen zonder externe bevestiging. Dit kan wijzen op een diepere onzekerheid en een gebrek aan zelfvertrouwen.
In dit geval kan de gever zich afhankelijk maken van de reactie van anderen. Dit kan zich uiten in een patroon van voortdurend “geven” zonder dat de gever zelf voldoende feedback of erkenning ontvangt, wat kan leiden tot gevoelens van uitputting of zelfs misbruik. De gever kan het gevoel krijgen dat ze “moeten” blijven complimenteren om in sociale situaties succesvol te zijn, wat hun eigenwaarde op lange termijn kan ondermijnen.
Het kan leiden tot oppervlakkige relaties
Als complimenten te veel of te snel worden gegeven, kan dit de diepte en echtheid van een relatie aantasten. Complimenten die geen substantiële inhoud hebben, zoals het simpelweg zeggen “je ziet er goed uit” of “je hebt geweldig werk geleverd”, kunnen een oppervlakkige indruk geven van de relatie. De gever kan, zonder het te realiseren, in een patroon vervallen waarbij ze complimenten geven om zichzelf op sociaal vlak te positioneren, zonder de werkelijke kwaliteiten of prestaties van de ander te waarderen.
Dit kan leiden tot een vicieuze cirkel van oppervlakkige interacties, waarbij de gever zich niet echt met de ander verbindt of dieper ingaat op hun eigenschappen en werkelijke gevoelens. Dit kan zowel voor de gever als de ontvanger frustrerend zijn, omdat het de kans om op authentieke wijze met elkaar te communiceren belemmert.
Het kan emotionele manipulatietechnieken verbergen
Complimenten kunnen soms een masker zijn voor emotionele manipulatie. In relaties waar machtsdynamieken spelen, zoals in romantische relaties, vriendschappen of werkomgevingen, kunnen complimenten worden ingezet om de ontvanger op subtiele wijze in een bepaalde richting te sturen. Een compliment kan dan niet bedoeld zijn om oprecht waardering te tonen, maar eerder om een reactie te verkrijgen die ten voordele van de gever werkt.
Bijvoorbeeld, iemand kan zeggen “Je hebt zo’n talent voor het organiseren van evenementen, waarom neem je die extra taak niet op je?” Dit klinkt als een positief compliment, maar het kan in werkelijkheid de intentie hebben om de ontvanger te overtuigen om meer werk te doen, soms zelfs zonder rekening te houden met de werkdruk van de ander. Het kan dus een vorm van emotionele manipulatie zijn, waarbij de gever hun compliment gebruikt om de ontvanger te beïnvloeden in plaats van hen oprecht te waarderen.
Het kan ongemakkelijke sociale druk veroorzaken
Soms kan het geven van complimenten de gever zelf in een ongemakkelijke situatie brengen, vooral wanneer ze het gevoel hebben dat het compliment niet oprecht wordt ontvangen of verkeerd wordt geïnterpreteerd. Dit kan leiden tot sociale spanning of zelfs gevoelens van schaamte. Als een compliment niet goed valt bij de ontvanger, kan de gever zich schuldig of ongemakkelijk voelen. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer een compliment als seksistisch, ongepast of te persoonlijk wordt ervaren.
Daarnaast kan het geven van complimenten in bepaalde contexten (zoals een werkrelatie) de indruk wekken dat er persoonlijke voorkeuren of verborgen bedoelingen zijn, wat kan leiden tot ongemakkelijke sociale druk. De gever kan zich in zo’n geval gedwongen voelen om verdere complimentsituaties te vermijden, omdat ze zich zorgen maken over de reactie van de ontvanger of over mogelijke misverstanden.
Het kan een manier zijn om negatieve gevoelens te maskeren
In sommige gevallen kunnen mensen complimenten geven om hun eigen negatieve gevoelens te verbergen, zoals angst, onzekerheid of frustratie. Door complimenten te geven, proberen ze hun ware emoties te maskeren en een façade van vriendelijkheid en positiviteit op te zetten. Dit kan voortkomen uit de wens om een goede indruk te maken of om conflicten te vermijden.
Deze tactiek kan echter op de lange termijn schadelijk zijn, omdat de gever zich nooit volledig uitspreekt over hun gevoelens, wat kan leiden tot een gevoel van innerlijke onrust of zelfs tot uitputting. Het creëren van een beeld van constante positiviteit, terwijl er onderliggende negatieve emoties spelen, kan leiden tot emotionele stress en een verminderd gevoel van authenticiteit in de relatie.
Kortom: complimenten geven lijkt eenvoudig en te zorgen voor een makkelijke positief effect, maar in de onderlaag ontstaan er heel andere dynamieken dan in de werkelijkheid zichtbaar zijn, zowel voor de gever als de ontvanger.
Complimenten hebben de neiging om positieve emoties te versterken en relaties te bevorderen op een oppervlakkig.
Hoe waardevol is het om in plaats van een (algemeen) compliment te geven, te zeggen wat iets met je doet, zoals “Dit verrast van…”, “Dit gun ik je…”, “Dit raakt me…” of “Dit mis ik…”, of “Dit herken ik, omdat…”. Het brengt vaak diepere en kwetsbaardere gesprekken op gang.
Complimenten wordenn vaak ingezet als een snelle manier om soms oppervlakkige verbondenheid te tonen zonder risico’s van ongemakkelijke of confronterende gesprekken.
Complimenten kunnen onbedoeld een overlevingsmechanisme zijn, zoals hierboven in het gedicht beschreven.
Want waarom nemen we niet even de tijd om onze echte gevoelens te delen, omdat het de mogelijkheid biedt voor een meer authentieke verbinding en te zeggen waarom die ander je echt blij maakt, of wat je echt waardeert, in plaats van te zeggen: ‘Zo, dat doe je goed!’?
Natuurlijk is het belangrijk om ook hier een balans te vinden tussen de wens om goed over te komen en de wens om diepere, betekenisvollere gesprekken te voeren.
Er is nog een kant aan complimenten geven, zoals het in het gedicht hierboven weergegeven wordt en zoals Harry Jekkers eigenlijk zingt:
“Want houden van een ander,
dat heb jij alleen maar nodig
omdat je niet genoeg kan houden van jezelf
Hou van jou joh, maak de ander overbodig,
want ware liefde, geloof me, begint áltijd
bij jezelf”
Wanneer we complimenten geven, kan er een onbewuste verwachting zijn dat we iets terugkrijgen – niet per se omdat we dat verwachten, maar omdat het een natuurlijke manier is om onze eigen waarde en sociale verbinding te versterken.
Dit verschijnsel heeft te maken met psychologische behoeften. Veel mensen ervaren een verlangen naar erkenning en goedkeuring van anderen, omdat ze die zichzelf niet durven geven. Complimenten kunnen een manier zijn om die behoefte op een subtiele manier in te vullen. Bijvoorbeeld:
* Wederkerigheid:
Mensen geven vaak complimenten met de impliciete hoop dat het gedrag wordt gespiegeld. Het is een manier van sociaal ‘geven en nemen’, waarbij het geven van een compliment een soort uitnodiging is voor de ander om hetzelfde te doen. In een gespreklijkt het dan voor een balans tussen geven en ontvangen. Maar ten diepste is het vaak het ongemak dat het compliment van de ander verzorgt. Ik weet niet of ik dat compliment wel kan aannemen.
* Bevestiging van zelfbeeld:
Wanneer we complimenten geven, hopen we soms dat onze eigen kwaliteiten en prestaties ook erkend worden. Dit kan helpen ons zelfbeeld en zelfvertrouwen te versterken. Maar is vaak een manipulatieve manier. Want we kunnen ook aan de ander feedback vragen: wat vond je er van dat ik dat deed? Of: heb je een tip voor mij hoe ik dat kan verbeteren?
* Verbondenheid:
Complimenten zijn een manier om positief en vriendelijk te zijn, maar het kan ook een manier zijn om een sociale band te bewerkstelligen: als ik maar veel complimentjes geef dan vindt die ander mij aardig.. Door iemand anders te prijzen, geef je indirect eigenlijk aan dat je hen waardeert en dat je hoopt dat zij hetzelfde voor jou voelen.
Dit is een menselijke neiging die voortkomt uit onze behoefte aan sociale verbondenheid en wederzijds respect. Tegelijkertijd is het interessant om te bedenken dat complimenten ook echt kunnen komen uit een puur verlangen om de ander oprecht te waarderen, zonder de verwachting van iets terug. Het is aan jou om dat bij je zelf te ontdekken.
Wat gebeurt er in je als de ander je geen compliment terug geeft?
Heb je het compliment dat je aan de ander geeft, wel eens aan je zelf gegeven?
