Coachen – de kracht van niet weten

Coaching is een veelzijdig en complex proces, waar de kracht van het stellen van de juiste vragen vaak onderschat wordt. Als coach (sinds 2004) heb ik de overtuiging dat juist de open, nieuwsgierige en oordeelloze benadering een diepere laag blootlegt dan de klassieke methoden van oplossingsgericht werken. Mijn dynamiek — het ‘niets willen’ en het ‘niet weten’ — is geen zwakte, maar dat blijkt een cruciale kracht te zijn die mij in staat stelt om samen met mijn cliënten bij de kern te komen, zonder forceren of voorspellen. In dit artikel wil ik taal geven aan hoe deze werkwijze werkt en wat er gebeurt wanneer een coach deze benadering met volledige openheid en zonder agenda toepast.

De waarde van nieuwsgierigheid en open vragen
De meeste coaches en therapeuten worden vaak aangetrokken door het verlangen om hun cliënt te helpen, wat begrijpelijk is. Dit verlangen om te helpen leidt soms tot een probleemgerichte benadering, waarbij de coach zich richt op het oplossen van een probleem. Waarbij de coach ook soms makkelijk denk het te weten. Echter, de kracht ligt juist in het open, nieuwsgierige vragen stellen. Door dit te doen, creëer je een ruimte waarin de cliënt zichzelf kan ontdekken, zonder de druk van ‘moeten oplossen’ of ‘moeten veranderen’.

In mijn coachingstijl begin ik altijd met een stukje levenslijn — de opleidingen, het werk, de relaties, en het gezin van herkomst. Dit is niet zomaar een oppervlakkige exercitie, maar een manier om patronen en wetmatigheden te ontdekken die onbewust een rol spelen in het leven van de cliënt. Wie zijn ze geworden in relatie tot hun ouders, broers, zussen? Wat zijn de onuitgesproken regels die van generatie op generatie zijn doorgegeven? Door deze achtergrond in kaart te brengen, ontrafel je vaak sneller de onderliggende dynamieken die niet altijd zichtbaar zijn voor de cliënt zelf.

Ik stel niet alleen vragen over gebeurtenissen, maar zoek ook naar wetmatigheden en onderliggende principes. Dit kan bijvoorbeeld het vinden van de balans tussen geven en nemen zijn, het erkennen van wat er is, of de juiste plek innemen in relaties en mag alles erbij horen in het leven van de client of worden dingen uitgelicht of onderbelicht. Het is precies deze aanpak die zorgt voor een diepere verbinding met mijn cliënt en hen in staat stelt om dingen te zien die ze zelf vaak niet kunnen benoemen.

Het belang van het niet weten en niets willen
Een van de grootste krachtbronnen die ik in mijn werk benut, is het ‘niet weten’. Dit klinkt misschien paradoxaal, want hoe kan je effectief zijn als je niet weet wat er gaat gebeuren of wat de oplossing is? Juist deze onwetendheid maakt mij als coach uiterst flexibel en ontvankelijk. Ik geeft mijzelf de ruimte en de tijd om alles te laten ontstaan, zonder vooropgezette verwachtingen of conclusies. Ik hoef niet te weten wat de cliënt nodig heeft, ik vertrouw erop dat het proces vanzelf zal leiden naar inzichten, zolang ik maar een open ruimte biedt.

Dit ‘niets willen’ zorgt ervoor dat ik niet in de valkuil trap van de fixer-mentaliteit die veel coaches en therapeuten bezig lijkt te houden. Ik verwonder mij er heel vaak over als ik mijn collega’s spreek of in coaching krijgen. Veel coaches voelen de druk om een oplossing te bieden, om de cliënt snel vooruit te helpen, of om het proces te versnellen. Daarmee stappen ze in de Reddersrol van de Dramadriehoek. Ik kies ervoor om in het moment te blijven, zonder de druk van een einddoel. Dit maakt het voor mijn cliënt mogelijk om echt tot de kern van hun situatie te komen, zonder dat ze zich gedwongen voelen om een bepaald resultaat te behalen.

De kracht van dit ‘niet weten’ komt ook tot uiting in de ruimte die ik creëert voor mijn cliënt. Wanneer je geen eigen agenda hebt, kunnen ze de ruimte ervaren als veilig en open. Dit stelt hen in staat om hun eigen waarheid te ontdekken, wat hen vaak diepere inzichten oplevert dan wanneer een coach hen in een bepaalde richting duwt. Ik volg daarin de taalroute. Het kernwoord van de laatste uitgesproken zin, geeft eigenlijk de richting van het denken van mijn client aan en daar stel ik weer een vraag over.

Het belang van taal, lichaamstaal en energie
Taal is een krachtig instrument, maar wat er tussen de woorden gebeurt, is vaak net zo belangrijk. Versprekingen, zuchten, het wegkijken, een verandering in lichaamshouding — het zijn allemaal signalen die niet alleen betekenis hebben, maar ook de emoties en gedachten van de cliënt reflecteren. Ik heb het vermogen om deze signalen op te merken, zonder ze te interpreteren maar door ze direct te benoemen. Dat kan ik doordat ik niet bezig ben met de volgende vraag die ik ‘moet’ stellen, noch met het bereiken van het doel waar ik de client wil hebben. Daarom heb ik alle tijd om met deze gevoeligheid voor zowel verbaal als non-verbaal gedrag bezig te zijn en dat maakt mijn coaching zo effectief.

Het observeren van lichaamstaal en energie is een kunst op zich. Ik kijk hoe de cliënt van positie verandert, een zucht slaakt, of door de haren strijkt, wat allemaal subtiele aanwijzingen zijn dat er iets onder de oppervlakte , vaak het onbewuste speelt. Deze lichamelijke bewegingen, samen met veranderingen in energie bij de client en in de ruimte, kunnen belangrijke inzichten bieden over waar blokkades of onbewuste overtuigingen zich bevinden. Ik benoem wat ik zie of wat ik ervaar waar de client vaak zijn eigen lichaam en zieleroerselen ontdekt en creëer ik ruimte voor hen om zelf deze signalen te verkennen. Dit zorgt voor een dieper bewustzijn en meer zelfinzicht.

Daarnaast is het gevoel van energie in de ruimte belangrijk. Soms kun je letterlijk de spanning of het ongemak voelen wanneer een bepaald onderwerp ter sprake komt.Maar ik voel ook de energiewisseling in de client zelf, dat vaak ook zichtbaar wordt in de kleurwisseling van de huid of het kleiner of groter worden van de ogen. Ik koppel dan op een natuurlijke, nieuwsgierige en niet-dwingende manier terug naar de cliënt, wat hen uitnodigt om deze gevoelens verder te onderzoeken.

De valkuil van de fixer-mentaliteit
Een veelvoorkomende valkuil voor coaches is de drang om ‘iets te doen’ of ‘iets te fixen’. Veel coaches voelen de druk om een oplossing te bieden voor de problemen van hun cliënten. Deze mindset van het fixen kan echter de diepere processen in de weg staan die de cliënt nodig heeft om werkelijk inzicht te krijgen. Ze zijn bovendien storend in het oordeelloos aanwezig zijn voor de client. Want wanneer de focus ligt op het oplossen van een probleem, kan het de cliënt afleiden van wat er werkelijk speelt: de onderliggende dynamieken die vaak al jaren onbewust aanwezig zijn.

Door mijzelf als coach niet te positioneren als de ‘fixer’, geef ik de cliënt de mogelijkheid om zelf de antwoorden te vinden. Dit versterkt hun gevoel van eigenwaarde en zelfstandigheid, terwijl ik hen in hun eigen tempo begeleidt. Dit alles gebeurt zonder oordeel, zonder druk, en zonder een specifieke oplossing te forceren.

Conclusie: De kracht van de aanwezige coach
Mijn kracht als coach ligt in de combinatie van nieuwsgierigheid, openheid en het vermogen om niets te weten. In plaats van een oplossingsgerichte aanpak, stel ik mijzelf op als een begeleider, een vroedvrouw in het proces van zelfontdekking. Door te luisteren naar zowel de woorden als de niet-verbale signalen van mijn cliënt, creëer ik een veilige ruimte waar de cliënt zijn of haar diepste waarheden kan ontdekken. Ik hoeft niets te fixen, ik hoef niets te weten, ik hoef alleen maar aanwezig te zijn en ruimte te bieden voor het proces.

De dynamiek is een krachtige manier om diepgaande veranderingen teweeg te brengen zonder de cliënt te overrompelen of te forceren. In de rust en de stilte van het ‘niets weten’ ontstaat ruimte voor de cliënt om zichzelf te vinden. En dat maakt mijn werk als coach zo bijzonder en effectief en ben elke keer weer verrast over wat mijn client mij zélf laat zien. Het is mooi om te zien hoe een client in het eerste gesprek al bij een laag komt waar de client nog niet eerder geweest is.

Wil je dit ook leren kunnen? Lees dan hier verder…

Wil je weten wat – naast de bijbel – mijn inspiratiebronnen zijn? Lees dan hier verder…