CDA gedogen Pieter Omtzigt
Fluistercampagne van partijtop tegen ‘labiele’ Omtzigt bedreigt stabiliteit CDA
De partijtop van het CDA heeft het populaire Kamerlid Pieter Omtzigt bewust zoveel mogelijk buiten de verkiezingscampagne gehouden. Dit bevestigen ingewijden aan HP/De Tijd, die spreken van een situatie waarin de ‘nummer twee’ van het CDA al langere tijd wordt ‘gedoogd’ binnen de partij. Omtzigt zit inmiddels ‘diep in het rood’ thuis en voelt zich de steek gelaten. Leden van de partijtop maken zich zelfs schuldig aan een fluistercampagne tegen Omtzigt en schilderen hem bewust af als ‘labiel’. Dit vormt volgens Ton F. van Dijk een bedreiging voor de stabiliteit van het CDA.
auteur:Ton F. van Dijk
datum: 23 maart 2021
website: https://www.hpdetijd.nl/2021-03-23/fluistercampagne-van-partijtop-tegen-labiele-omtzigt-bedreigt-stabiliteit-cda/
Omtzigt, razend populair onder kiezers, kreeg bij de verkiezingen vorige week vele honderdduizenden voorkeurstemmen. Een beloning voor zijn ongekende vasthoudendheid in de Toeslagenaffaire, waar hij het als een parlementaire pitbull opnam voor de slachtoffers en hij niet bezweek voor de druk van het kabinet om in deze affaire gas terug te nemen en zo de coalitiebelangen te dienen.
Daarbij werd Omtzigt óók dwars gezeten door ministers van het CDA, die met collega’s binnen het kabinet spraken over hoe om te gaan met het kritische Kamerlid uit Twente.
Zo werd volgens NRC-analist Tom Jan Meeus zelfs in de Trêveszaal gesproken over het ‘probleem’ Omtzigt en stemden CDA ministers Hugo de Jonge en Wopke Hoekstra tegen openbaarmaking van de notulen van de ministerraad uit angst dat bekend zou worden dat zij hadden meegedaan aan een gesprek over het ‘temperen’ van partijgenoot Omtzigt.
Meeus schrijft daarover: “Door openbaarmaking kon bekend worden dat, volgens bronnen met kennis van de notulen, het partijkopstukken als Hugo de Jonge en Wopke Hoekstra waren die zomer 2019 zouden hebben meegepraat over het temperen van Omtzigt.”
In een recent interview in de Leeuwarder Courant formuleerde Omtzigt het zelf als volgt: “Ik ben vier jaar voorgelogen door het kabinet dat ik heb gesteund. Ja hallo. Dat is me niet in de koude kleren gaan zitten. Er is iets in mij geknapt dat nog niet is hersteld.” Het CDA-Kamerlid gaf daarbij aan ‘diep in het rood’ te zijn beland.
Daags na de voor het CDA desastreus verlopen verkiezingen – de partij eindigde als vierde met 15 zetels – liet Omtzigt via zijn Twitter-account weten het voorlopig rustig aan te zullen doen: “Het herstel kost mij langer en ik heb in de afgelopen weken toch nog net te veel campagne proberen te voeren, soms tegen beter weten in.”
De nummer twee van het CDA was tijdens de campagne tamelijk ‘onzichtbaar’ als running mate van lijsttrekker Wopke Hoekstra. Omtzigt deed weliswaar een bescheiden tour langs de boekhandels om zijn nieuwe boek te promoten, maar werd niet aan de zijde van de lijsttrekker gezien.
Waar Hoekstra struikelde over een schaatspartij en zijn plan om de WW-duur te verkorten naar één jaar, pleitte Omtzigt voor een groter verhaal: Nederland heeft behoefte aan een nieuw sociaal contract, waarin afspraken worden gemaakt over hoe burgers en overheid zich fundamenteel tot elkaar verhouden. Partijleider Hoekstra liet echter veelzeggend weten het boek ‘niet van kaft tot kaft’ te hebben gelezen.
Omtzigt wees er tijdens de signeersessies op dat de verkiezingen zijn verworden tot een ‘spelshow’ waarbij het niet langer gaat over de vraag welke visie écht nodig is voor Nederland. Daarbij maakte hij ogenschijnlijk geen uitzondering voor de aanpak van zijn eigen partij, hetgeen kwaad bloed zette bij de partijleiding.
De situatie is zo uit de hand gelopen dat de tweede man van het CDA zich bewust niet liet zien tijdens de eerste fractievergadering van de nieuwgekozen Tweede Kamerfractie van zijn partij.
Inmiddels wordt in kringen van het partijbestuur een beeld gecreëerd van Omtzigt als iemand die ‘labiel’ is en niet in staat is een rol te spelen in het leiderschap van het CDA. De aanval van de partijtop op Omtzigt werd maandag ondermeer zichtbaar in een column van Wouter de Winther van De Telegraaf.
De Winther: “Wanneer de overwerkte Omtzigt terugkeert is onduidelijk. Het CDA zegt dat dit aan het Kamerlid zelf is. Op hoog niveau wordt rekening gehouden met maanden, gezien ervaringen met huilbuien, door de kamer vliegende projectielen en onbehoorlijke gesprekken waar zowel ambtenaren als bewindspersonen de afgelopen maanden mee te maken kregen.”
Het beeld dat ontstaat is dat van een ‘labiel’ politicus. Het directe gevolg van een ‘fluistercampagne’ van de CDA-top richting Omtzigt, zo bevestigt een bron met kennis van de situatie. Immers de informatie waarop De Telegraaf zich baseert kan alleen afkomstig zijn uit de boezem van het CDA en is volgens een andere bron ‘zwaar aangezet’ om Omtzigt zo te beschadigen.
Het CDA neemt daarbij grote risico’s. Los van het feit dat iedere burger snapt waarom Omtzigt na een ongekende politieke strijd – waarbij hij door zijn eigen bewindspersonen in het kabinet werd dwars gezeten – ‘overwerkt’ is, zal de strategie om de immens populaire politicus persoonlijk aan te vallen mogelijk als een boomerang terug keren in het gezicht van het partijbestuur en CDA-leider Wopke Hoekstra.
Met alle politieke en persoonlijke gevolgen van dien. De kwestie vormt in potentie een bedreiging voor de stabiliteit van het CDA en daarmee voor iedere coalitie waaraan de partij deel zal nemen. Partijleider Hoekstra doet er dan ook goed aan in te grijpen en te zorgen dat de aanvallen op Omtzigt als ‘labiel’ politicus ophouden.
Dat Omtzigt ‘diep in het rood’ zit, is niet meer dan begrijpelijk en mag nooit tegen hem worden gebruikt door zijn eigen CDA.
Het verborgen venijn in de laatstevergaderingen van de ministerraad
Deze week: discussies over gevoelige kabinetsnotulen, VVD-ergernis over de ‘Rutte-doctrine’, de verwijdering tussen Rutte en Hoekstra.
Ofwel: het verborgen venijn in de laatste ‘missionaire’ vergaderingen van Rutte III.
Je hoorde deze week veelzeggende details over de val van Rutte III: de versie, vorige week vrijdag, van een rationele en respectvolle ontslagaanvraag was nogal incompleet.
Er zat verborgen venijn in de laatste vergaderingen van de ‘missionaire’ ministerraad.
Een van de beslispunten was dinsdag en vrijdag of de notulen van eerdere kabinetsvergaderingen over de Toeslagenaffaire openbaar werden zoals Mark Rutte wilde.
Begin januari opperde hij dit in het Catshuis voor het eerst, ogenschijnlijk in een oprisping. Hij reageerde op pleidooien van talrijke bewindslieden, ook Wopke Hoekstra, die meer openheid bepleitten nadat een Kamercommissie geleid door Chris van Dam (CDA) in december de informatievoorziening onder Rutte aan de kaak stelde.
Sinds dit rapport werd de premier doelwit van aanvallen door CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt, die de gesloten bestuursstijl van Rutte aanwees als oorzaak van de Toeslagenaffaire. Zelf noemde ik het op deze pagina ooit zijn gewoonte om openheid te veinzen en beslotenheid te eisen.
Maar nu nam Rutte dus een enorme draai, en hij hield vol: vorige week dinsdagavond stond openbaarmaking van de ministerraadsnotulen nog steeds, als beslispunt 4, op de agenda. Maar ministers die eerder meer openheid bepleitten, waren nu beducht. Dit waren staatsgeheime stukken – de precedentwerking zou enorm zijn. En: om welke notulen ging het precies?
Hierna stuurde Algemene Zaken de data van de betreffende kabinetsvergaderingen rond, zodat ministers zagen dat het ook om vergaderingen van zomer 2019 ging, zoals 12 juli. Het illustreerde het venijn tussen VVD en CDA: volgens aanwezigen zouden CDA-bewindslieden die dag hebben meegepraat over het temperen van Omtzigt.
Dat er van weerskanten hoog spel werd gespeeld had een verklaring. Omtzigt verzette zich jarenlang tegen de aanname dat zijn inspanningen met Renske Leijten (SP) in de Toeslagenzaak politiek gemotiveerd waren. Het ging ze om de ouders.
Maar na de publicatie van de Kamercommissie geleid door Chris van Dam (CDA) opereerden ze evengoed zéér politiek. Leijten vroeg in Buitenhof bijna meteen het aftreden van onder meer PvdA-lijsttrekker Lodewijk Asscher. Asscher vertrok.
Omtzigt attaqueerde vooral de premier met de zogenoemde ‘Rutte-doctrine’. Zijn derde kabinet viel.
Alleen: wat wás de Rutte-doctrine?
Omtzigt had er grote Haagse invloed op. In Op1 zei hij 17 december dat het ging om „achtergehouden informatie” aan de Kamer en de rechter. Hij postte een beeldfragment met zijn uitspraken op Facebook: ‘Waarom de Rutte-doctrine moet verdwijnen’. In Buitenhof zei hij 20 december: „Dat is de doctrine dat de regering bepaalt welke informatie wij nodig hebben.” Tegen de VPRO, 30 december: „De Rutte-doctrine is dat de regering niet precies vastlegt wie het besluit neemt en zélf bepaalt welke informatie ze verschaft aan de Kamer.”
Het bevreemdende was alleen: in het rapport-Van Dam stond dit zo niet. Het begrip kwam er slechts éénmaal in voor.
Dit rapport werd allerwegen ‘snoeihard’ genoemd – maar die hele doctrine bleek boterzacht. In het verhoor van Rutte passeerde een sms van een ambtenaar die het begrip gebruikte. Het leidde in het commissieverslag tot een passage over geweigerde openbaarmaking van stukken, waarbij terloops werd opgemerkt dat dit „bijvoorbeeld” gebeurde „onder het mom van persoonlijke beleidsopvattingen, in overeenstemming met de zogenoemde Rutte-doctrine”.
Dit was alles: een definitie van de doctrine ontbrak.
Nu kent elke journalist het begrip ‘persoonlijke beleidsopvattingen’. Dat gaat om de bijdragen van ambtenaren aan interne beleidsdiscussies, die de overheid ingevolge de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) niet vrij hoeft te geven. Toen Rutte door de commissie naar de doctrine werd gevraagd, noemde hij dit principe als verklaring.
Alleen: dat principe heeft weinig met Rutte te maken. Die weigeringsgrond staat al in de Wob sinds 1980, toen Omtzigts partijgenoot Dries van Agt premier was. Een stokoude praktijk. Je kon er ook Van Agt-doctrine van maken, Lubbers-doctrine, Kok-doctrine, Balkenende-doctrine.
En tóch hanteerden bijna alle fractievoorzitters dinsdag, in het debat over de val van het kabinet, de Rutte-doctrine als staand begrip. Het liet vooral zien hoe enorm Omtzigts Haagse invloed nu is, en hoe groot de VVD-irritatie daarover: door het boterzachte begrip te definiëren, zette hij de hele Haagse fabriek naar zijn hand.
In het debat kwam Omtzigt deze week niet terug op zijn eerdere definities van de Rutte-doctrine. Wel introduceerde hij ‘de nieuwe Rutte-doctrine’. De aanleiding: zestien Kamervragen over de Toeslagenzaak die allemaal waren beantwoord met: ‘zie het antwoord op vraag 8’. „Dus mijn vraag aan de premier is: neemt hij afstand van de Rutte-doctrine?”
Dit deed Rutte niet, en dit hoefde niemand te verrassen: het waren antwoorden van staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Financiën, D66) waarvoor niet de premier maar Wopke Hoekstra staatsrechtelijk verantwoordelijk is – we hebben geen presidentieel stelsel. Toch vroeg niemand of Omtzigt de Hoekstra- of Van Huffelen-doctrine bedoelde.
Nu verbond Omtzigt het debat over informatievoorziening en persoonlijke beleidsopvattingen eerder al met een andere discussie, over artikel 68 van de Grondwet, dat elk individueel Kamerlid recht op regeringsinformatie toekent. Hij sprak dinsdag de premier ook aan op de onwil van het kabinet om aan Artikel 68 te voldoen.
Nu vond vorig jaar februari al een bepalend debat hierover plaats, waarin de Kamer Omtzigt unaniem steunde. Maar hierbij botste de Kamer niet zozeer met Rutte, maar met toenmalig interim-minister Raymond Knops (Binnenlandse Zaken), die Omtzigts motie ontraadde. Knops is partijgenoot van Omtzigt, sterker: hij is de campagneleider van het CDA bij de komende verkiezingen.
Ziehier de verklaring voor de venijnige discussies, vorige week in het kabinet, over de vrijgave van kabinetsnotulen inzake het Toeslagenschandaal. Het was, zoals een betrokkene zei, een „reactie” van Rutte op de geslaagde wijze waarop Omtzigt de premier zaken in de schoenen schoof waarvoor CDA-ministers formeel verantwoordelijk zijn of waren.
Ruttes voorstel over de notulen stelde (CDA-)bewindslieden ook voor een ongemakkelijke keuze. Door openbaarmaking kon bekend worden dat, volgens bronnen met kennis van de notulen, het partijkopstukken als Hugo de Jonge en Wopke Hoekstra waren die zomer 2019 zouden hebben meegepraat over het temperen van Omtzigt. Niet-openbaarmaking kon de kritiek van toch weer toedekken opleveren.
Uiteindelijk koos het kabinet vrijdag, met steun van de CDA-ministers, tegen openbaarmaking, op vooral staatsrechtelijke gronden.
Zo draaide de val van het kabinet, en het Kamerdebat deze week, in feite om drie werkelijkheden.
Rutte werd afgerekend op de gesloten cultuur die hij erfde van zijn voorgangers en die onder hem werd voortgezet, zo niet uitgebreid.
Leijten en Omtzigt lieten zien dat die beslotenheid waarschijnlijk heeft bijgedragen aan het trage tempo waarmee het kwaad van de Toeslagenaffaire aan het licht kwam.
En Omtzigt liet zien hoe je van zo’n affaire een campagne-instrument kunt maken, waarbij hij verwijten aan Rutte uitvergrootte en van een etiket voorzag (‘doctrine’), terwijl hij de verantwoordelijkheid van partijgenoten publiekelijk minimaliseerde.
Ik weet alleen niet of dit laatste voldoende in beeld is gekomen.
Pieter Omtzigt krijgt mes na mes in zijn rug gestoken
PlusTheodor Holman
24 MAART 2021
Het CDA wordt woedender en woedender op Pieter Omtzigt.
Hij wordt ‘gedoogd,’ de top liet hem zo veel mogelijk buiten beeld tijdens de verkiezingscampagne, men lekt over hem dat hij ‘labiel’ is. Hij zou huilbuien hebben gehad, hij zou met dingen hebben gesmeten. Blijkbaar vindt men het geen bezwaar om dat onder de hoed aan de pers te vertellen. Ik schreef het al eens: Pieter Omtzigt krijgt mes na mes in zijn rug gestoken.
auteur: Theodor Holman
datum: 24 maart 2021
website: https://www.parool.nl/columns-opinie/pieter-omtzigt-krijgt-mes-na-mes-in-zijn-rug-gestoken~b1b56b591/
Waarom is men woedend op Omtzigt?
Omtzigt, daar is vriend en vijand het over eens, is het beste Kamerlid van het CDA. Hij deed het werk dat andere CDA-Kamerleden niet deden. Die andere Kamerleden werden dus opeens geconfronteerd met hun overbodigheid. Misschien moet ik wel luiheid schrijven. Je kunt namelijk gekozen worden in de Tweede Kamer en niets doen. Zeker als er fractiediscipline heerst. Maar als iemand als Pieter Omtzigt, alleen al door zijn eigen werklust, aantoont dat jij met je reet slechts het pluche zit te slijten, dan wordt hij een gevaar en moet hij weg.
Een andere reden is het conflict dat Pieter zag ontstaan met de CDA-ministers. Pieter kaartte dat aan. Rutte heeft toen in de ministerraad gevraagd aan Wopke, Hugo en Mona of die Pieter niet konden ‘temmen.’ Natuurlijk liet Pieter zich niet temmen, maar duidelijk werd wel dat men van Pieter af wilde. Bij het CDA heeft men toen gedacht: ‘Laten we hem regeringsmacht geven, dan zingt hij wel een toontje lager.’ Maar Pieter, hoewel hij vermoedelijk elke ministerspost mocht bezetten die hij wilde, was toch het liefst Kamerlid, nadat hij, op een vreemde manier, de strijd om het lijsttrekkerschap had verloren en Wopke de aanvoerder van het CDA werd – de minister die Pieter in feite bestreed.
Toen vervolgens ook nog het CDA een gevoelig verlies leed, werd Pieter de zondebok – die niet zo mocht worden genoemd, want hij was zo nobel en in de ogen van de pers zo goed. En dus werd er over hem gelekt.
De grote boodschap van de lekkages: Pieter is een labiele hystericus. Subtekst: hij moet eigenlijk worden opgenomen, hij is gestoord. Onderbouwing: “Dat hij overspannen is, is begrijpelijk, want hij heeft zo hard gewerkt voor onze partij.”
Pieter, ik zeg het weer: wacht nog even tot het kabinet is gevormd, weiger elke post, blijf Kamerlid en pleeg dan zetelroof. Lijst Omtzigt. Denk aan Erasmus, Pieter, en wijk voor niemand: cedo nulli!
Theodor Holman (1953) is columnist, schrijver, televisie- en radiomaker. Elke dag, uitgezonderd zondag, lees je hier zijn column. Lees al zijn columns terug in het archief.
Reageren? [email protected].
Volgens Pieter Omtzigt (nummer 2 van het CDA) draait de campagne niet meer om de inhoud: ‘We zijn een circus aan het houden’
auteur: Saskia van Westhreenen
datum: 13 maart 2021
website: https://www.lc.nl/extra/Geknapte-Omtzigt-campagne-is-spelshow-geworden-26651337.html
Wil je meer weten over dit onderwerp?
Kijk op: https://www.dinekevankooten.nl/tag/politiek/
Voor een overzicht kijk op: https://www.dinekevankooten.nl/archief/overzicht-great-reset-corona/
