Binnen als buiten, boven als onder

Jezus zei tot hen:
Als ge van twee één zult maken
en het binnenste als het buitenste
en het buitenste als het binnenste
en het bovenste als het onderste
om het mannelijke en het vrouwelijke
tot één te maken
opdat het mannelijke niet mannelijk blijve
en het vrouwelijke niet vrouwelijk,
als ge ogen zult maken in plaats van een oog
en een hand in plaats van een hand
en een voet in plaats van een voet
een beeld in plaats van een beeld,
dan zult gij het Rijk binnengaan.

Bruid en Bruidegom,
familie, vrienden en genodigden,
dit is een prachtig stukje uit het Evangelie van Thomas, één van de apocriefe evangeliën.
Het Thomas-evangelie werd in 1945 door broers gevonden op een oude begraafplaats in Midden-Egypte bij Nag Hammadi in een kruik, tezamen met andere geschriften gebonden in leer.
Het Evangelie van Thomas bestaat uit 114 losse uitspraken van Jezus en is daarom geen doorlopend verhaal zoals de canonieke evangeliën.
Het teruggevonden manuscript is gedateerd in de 4e eeuw en is waarschijnlijk een vertaling van een Griekse tekst.

Een van de verklaarders geeft Het Evangelie van Thomas de ondertitel ‘het weten van een ongelovige’ mee. Dat betekent voor mij: een gelovig niet-weten. Dat niet-wéten gaat over het weten van het hart. Het lijkt vaak op het eerste gezicht niet logisch voor ons denken. Want als we de tekst hardop lezen, dan klinkt het mythisch.
Maar als we er theologisch, psychologisch en fysiologisch naar kijken, dan geeft het ons nieuwe inzichten. Een weten vanuit het hart.

Het weten met het hoofd geeft ons veelal een wereld vol dualiteiten: groot – klein, rijk – arm, dun – dik, mooi – lelijk, vriend – vijand, hemel – aarde.
Een wereld waar we elkaar leren en voorhouden wat hoort en wat niet hoort, wat goed is en wat fout.
Een wereld waar alles een waardeoordeel krijgt.
Dat leren over ‘zo hoort het en zo moet het’ is noodzakelijk voor kinderen om te groeien, om binnen kaders de wereld te ontdekken. Dat geeft rust en duidelijkheid. Daardoor is de wereld voor een opgroeiend kind veilig en beschermt tegen het kwaad.

Als het goed is, verbreekt een puber die regels en neemt het oordeel van een vader of moeder voor lief, om te kunnen onderzoeken wat voor hem of haar waarde heeft en van waarde is. De puber rebelleert tegen waardeoordelen, omdat die hem in deze levensfase vastzetten en zijn zoektocht belemmeren.
Veel volwassen mensen zijn daar (nog) niet aan toe gekomen, omdat ze dat waardeoordeel, die veiligheid en bescherming van toen, vast willen blijven houden en bang zijn om veroordeeld te worden.
Maar dat is schijnzekerheid, schijnveiligheid …
Dat waardeoordeel zorgt er voor dat precies op dát punt tussen goed en fout, tussen binnenkant en buitenkant een spanningsveld ontstaat.
Door de ene helft van de werkelijkheid te minachten en de andere helft te verheerlijken, raak je het zicht op de heelheid van de realiteit kwijt, ook op de heelheid van jezelf. Dat klopt, want hoe verscheurd kunnen we in onszelf zijn, omdat we bijvoorbeeld iets willen, maar niet durven?
Dat spanningsveld creëert dus precies op dát snijpunt van goed en fout emoties van woede, angst, frustratie en verdriet.
Op dat snijpunt ontstaan gevoelens van afwijzing, ontkenning of een gevoel van falen (ik ben minderwaard).

Dit Evangelie van Thomas nodigt ons uit tot een andere manier van kijken. Het zegt: als je de gehechtheid aan dat waardeoordeel over de werkelijkheid zou loslaten, dan valt er een sluier weg. De sluier die door de aannames en opvattingen, het waardeoordeel, de realiteit aan het zicht onttrekt. Als de sluier wegvalt, dan word jij ook zelf in je oorspronkelijke zijn herstelt.
Eigenlijk nodigt dit tekstgedeelte ons uit om alle onechtheid en alle oneerlijkheid los te laten en de schone schijn van de kleren van de keizer te onthullen.
Dan komt de ware, unieke mens tevoorschijn. Dan wordt je essentie wakker geroepen.

Eigenlijk nodigt het ons uit om ons aangeleerd gedrag op te geven, om te stoppen met ons toneelspel en ons masker af te zetten.
Weet je wat er dan gebeurt?
Ja, dan worden wij geconfronteerd, ik met mijn en jij met jouw existentiële angsten voor dood en noodlot, voor leegte en zinloosheid, betekenisloosheid.
Maar als ik en jij door die angsten heengaan, weet je wat er dan gebeurt?
Dan is het alsof je nu pas alles voor het eerst ziet. Want zoals je van binnen bent zo mag je ook van buiten zijn. Jij mag anders zijn! En ik mag dat ook!
Sterker: de verscheidenheid van jou en mij doet ons verwonderen, verbazen en lachen.
Dan wordt je hand een hand die weet wat voor jou kloppend is om aan te raken en wat niet.
Dan wordt je voet, een voet die jou jouw weg wijst.
Dan komt de zegen.
Dan ontvouwt zich ons eigen beeld, ons realistische zelfbeeld, vanuit ons hart. Dat beeld dat al door God bedacht is voor de grondlegging van de wereld!
Wat een rijkdom zal het leven dan laten zien!

---

Maar ja, twee mensen die vandaag zichtbaar maken dat zij samen verder willen en de verantwoordelijkheid voor elkaar en voor zichzelf beloven te nemen.
Twee verschillende mensen, twee paar verschillende voeten, twee paar verschillende handen, twee verschillende harten.
En dan praten we nog niet eens over de daarbij behorende twee verschillende kinderensoorten, twee verschillende families.
Je zou zeggen: dat is meer dan genoeg voer voor grote problemen. Hoe voeg je dat samen? Hoe pas je je aan elkaar aan?

Precies dat is het! Twee die verlangen naar: zo boven, zo beneden, zo binnen, zo buiten, passen zich niet aan, geven hun identiteit niet voor elkaar op.
Maar deze twee willen die ander welkom heten! De ander is welkom met zijn hart, welkom met zijn andere handen, welkom met zijn andere voeten, welkom met zijn andere geschiedenis, welkom met alles wat hem beweegt, welkom in alle omstandigheden.
Welkom omdat juist die verschillen een bron zijn van creativiteit, iets nieuws bieden en tot iets nieuws uitnodigen.
Maar ook, zoals de alchemisten zeggen: juist in dat samen-zijn maakt de schuring de pijn in het eigen hart zichtbaar en de kwetsbaarheid van de eigen naaktheid van het anders-zijn voelbaar.
Juist dat samen-zijn vraagt de maskers te laten vallen, aangeleerd gedrag op te geven en samen op zoek te gaan naar wat werkelijk gehoord, wat werkelijk gezien, wat werkelijk geleefd wil worden. Daar het samen uithouden en de ander en jezelf welkom blijven heten, daar vindt heelheid plaats. Daar komt eenheid tot stand.


Dan zijn hier een man en een vrouw. In dat samen-zijn ontdekt de man zijn anima zegt de psycholoog Carl Gustav Jung en de vrouw ontdekt haar animus.
Het vrouwelijke wordt dan geëerd in elkaar en uitgenodigd door elkaar, zoals het mannelijke wordt geëerd in de ander en wordt uitgenodigd door de ander.
Dan kan zij ten volle vrouw zijn en hij ten volle man.
Dan kan haar animus door zijn man-zijn de ruimte krijgen en zijn anima door haar vrouw-zijn.
Ja, dat vraagt schuren. Veel schuren om te groeien. Dat vraagt persoonlijke ontwikkeling. Dat vraagt transformatie. En juist dát is de kwaliteit van de hemel, van het Koninkrijk! Tegengestelden lossen niet op, maar worden tot eenheid in verscheidenheid getransformeerd. Uitersten komen tot rust en in harmonie. Dualiteiten komen tot hun gelijkwaardige bestemming. Want dan is er wederzijdse overgave en zorg, omdat het een nieuwe manier van kijken oplevert voor mijzelf en voor de ander.

Je zult begrijpen en weten dat dat geen weg is van: en ze leefden nog lang en gelukkig.
Het is een weg van vallen en opstaan, van afstand en nabijheid, van samen en alleen, van verdwalen en vinden, van moedeloosheid en hoop.
En elke keer weer baant het pad zich bij de volgende stap.

Weet je wat zo indrukwekkend in en aan de schepping is?
Je kunt dat ontdekken, inoefenen en beleven in de seksualiteit.
Het is een prachtig instrument.
Als je zo leert vrijen, dan ontstaat het Heilige Huwelijk, ook wel het Hemelse Huwelijk genoemd, waarover Salomo zingt in het Hooglied en zoals de Katharen leren.
Daar komen lichaam, ziel en geest ten volle bij elkaar.

Daar wordt het binnenste als het buitenste,
en het buitenste als het binnenste,
en het bovenste als het onderste,
daar wordt het mannelijke en het vrouwelijke tot één.
Op dat punt valt alles samen.
Daar voel je je gezien, bemind en geliefd!
Zo wordt water wijn!
Zo is alles nieuw en ten volle liefde.
Dan ga je het Rijk binnen.
Hallelujah

uitgesproken bij het huwelijk van mijn lieve vriendin en haar bruidegom te Schipluiden op 25 september 2021