Docent Erik (32) schrijft brandbrief aan Rutte: ‘Leerlingen zitten er compleet doorheen’
‘Hoeveel lessen met depressieve tieners heeft u de afgelopen maanden gegeven? Heeft u enig idee wat het onderwijssysteem in de huidige vorm met onze jeugd doet?’ Docent Nederlands Erik Vloedgraven schreef een emotionele brandbrief aan premier Rutte, tot opluchting van zijn leerlingen en hun ouders.

auteur: Carmen Kuik 
datum: 18 maart 2021
website: https://www.ad.nl/gezond/docent-erik-32-schrijft-brandbrief-aan-rutte-leerlingen-zitten-er-compleet-doorheen~af7f6eaf/

,,Meneer, u ziet er niet zo vrolijk uit als anders’’, die constatering van een leerling trof docent Erik Vloedgraven (32) als een mokerslag. Hij zit niet lekker in zijn vel, maar hoe komt dat? Vloedgraven geeft Nederlands aan het Thomas a Kempis College in Zwolle en is mentor van een eindexamenklas.

,,Ik heb voor mezelf opgeschreven waar ik tegenaan loop en dat is uitgemond in een persoonlijke oproep aan de premier. Ons onderwijssysteem zit vast en dat moet anders.’’ De docent schreef op zijn linkedinpagina een brief aan premier Rutte, waar inmiddels tientallen reacties op zijn gekomen van leerlingen, ouders en andere docenten. 

‘Ik voorzie een hoop problemen, zowel voor leerlingen als voor docenten. Hiermee doel ik niet op slagingspercentages of zittenblijvers. Deze cijfers kunnen mij namelijk niets interesseren. Ik maak me zorgen om het welzijn van mijn leerlingen en mijn collega’s.’

Depressief
Vloedgraven merkt dat zijn leerlingen vastlopen. ,,Ze willen hun diploma halen, maar hebben geen idee hoe ze zich moeten voorbereiden, want ze krijgen het niet meer voor elkaar om hun sommen te maken. De puf ontbreekt.’’

‘Hoeveel lessen met depressieve of faalangstige tieners heeft u de afgelopen maanden gegeven of geobserveerd? Heeft u enig idee wat ons onderwijssysteem in de huidige vorm met onze jeugd doet? En nee, ik vraag dit niet voor een vriend, ik vraag dit voor mezelf en mijn leerlingen. Zij zitten er doorheen. Ik spreek deze tieners namelijk iedere dag.’

Volgens de docent moet het systeem radicaal op de schop en draait het te veel om resultaten. ,,Terwijl school ook gaat om het kunnen zien van je klasgenoten, geintjes maken met docenten. Het is fijn als ze veel leren, maar als je niet de ruimte krijgt om contact te maken, leer je niks.’’

‘Waar leerlingen er nu compleet doorheen zitten na een jaar van online-, fysiek en hybride onderwijs door elkaar, (…), raast het onderwijs gewoon door zoals het al jaren doet. Het nieuwe normaal is in het onderwijs niet doorgedrongen. We blijven alles doen zoals we het hebben gedaan en dat maakt deze situatie dramatisch.‘

Lesstof geschrapt
Zelf heeft hij een deel van zijn lesstof geschrapt om zo tijd te maken voor een gesprek met zijn leerlingen. ,,Dingen die niet essentieel zijn om het schoolexamen te halen, doe ik niet meer. We hebben nu tijd voor een praatje. Meteen die dag al kreeg ik berichtjes van opgeluchte ouders. Leerlingen voelen zich gesteund door het besluit dat ik heb genomen.’’

‘Beste meneer Rutte, geef de docenten en scholen zelf de vrijheid en verantwoordelijkheid om te bepalen of leerlingen klaar zijn voor een volgende stap. (…) Door nu zo rigide vast te houden aan het eindexamen en de angst voor achterstanden, houden docenten vast aan planners. Met alle gevolgen voor het welzijn van leerlingen én docenten.’

Vloedgraven hoopt met zijn brief een gesprek op gang te brengen over wat mensen verwachten van docenten en scholen. ,,Nu is het moment om goed te kijken naar waar het onderwijs voor bedoeld is. Dat hele coronaonderwijs toont aan dat we dingen anders moeten doen, want nu blijkt dat leerlingen iets heel anders nodig hebben.’’

---

Een persoonlijke oproep aan Mark Rutte

Als simpele docent Nederlands heb ik niet de illusie dat mijn ideeën de wereld gaan veranderen. Toch ben ik in de pen geklommen en heb ik een persoonlijke oproep geschreven, gericht aan Mark Rutte, om de nijpende situatie in onderwijsland vanuit mijn eigen blikveld te delen.

auteur: Erik Vloedgraven Docent Nederlands bij Thomas a Kempis College
datum: 10 maart 2021
website: https://www.linkedin.com/pulse/een-persoonlijke-oproep-aan-mark-rutte-erik-vloedgraven/?trackingId=Vj75XGFDQRys7EBiTT86DQ%3D%3D

Beste heer Rutte,
Ondanks dat ik niet de illusie heb dat deze brief voor u ook maar enig verschil maakt, moet mij als docent in deze rare tijd toch even iets van het hart. Ik merk namelijk dat het onderwijs in Nederland op dit moment op zijn laatste benen loopt en dan moeten de meest stressvolle maanden van het jaar, die rondom het eindexamen, nog komen. Ik voorzie voor deze periode een hoop problemen, zowel voor leerlingen als voor docenten. Hiermee doel ik niet op slagingspercentages of het aantal zittenblijvers. Deze cijfers kunnen mij namelijk niets interesseren (op dit moment). Ik maak me zorgen om het welzijn van mijn leerlingen en mijn collega’s. Het water staat velen van ons inmiddels aan de lippen..

Nu begrijp ik dat u zelf ook docent bent, slechts een enkel uurtje in de week, maar toch. Blijkbaar hebben we allebei een bepaalde affiniteit met het werk in het onderwijs en hebben we beiden de behoefte om leerlingen iets van en over onze wereld te leren. Helaas heeft u zelf verstek laten gaan in tijden van online-onderwijs. Ik snap dat u sinds maart vorig jaar een hoop aan uw hoofd heeft, maar volgens mij bent u daardoor wel de connectie met het onderwijsveld kwijtgeraakt. Het onderwijs is namelijk enorm veranderd de afgelopen twaalf maanden. Om u een beeld te schetsen zal ik hieronder aangeven wat het afgelopen jaar met mij, mijn collega’s, maar vooral ook mijn leerlingen heeft gedaan. Vervolgens zal ik u vragen om grondige herziening van het onderwijssysteem, waarbij het niet alleen draait om het afvinken van hokjes en het bijhouden van resultaten, maar om een onderwijswereld waarin de mens centraal komt te staan.

Perioden van online-onderwijs, fysiek onderwijs, weer online-onderwijs en nu hybride onderwijs hebben een behoorlijke wissel getrokken op zowel leerlingen als docenten. Ik heb de afgelopen twaalf maanden meer collega’s zien omvallen dan in de vijf voorgaande jaren bij elkaar. Er zullen heus ook onderliggende oorzaken zijn geweest waardoor deze docenten al op hun tenen liepen, maar de werkdruk van de verschillende onderwijsvormen door elkaar, is voor een aantal zeker het laatste zetje geweest.

De aankomende periode gaat voor veel anderen de druppel zijn die de toch al zo volle emmer zal doen overlopen. Drie verschillende vormen van onderwijs door elkaar verzorgen, is geen sinecure. U had dit geweten als u het volledige laatste jaar voor de klas had gestaan, ook al was het maar voor dat ene uurtje. Daarnaast zal een examenperiode van tweeëneenhalve maand die eindigt in de eerste week van de zomervakantie van regio Noord, er bij veel van mijn collega’s flink inhakken. Ja, heel fijn dat leerlingen extra herkansingen mogen maken en een extra tijdvak krijgen om hun examens af te ronden, maar wie gaat er voor al die extra uren werk opdraaien? De docenten waar we met z’n allen zo trots op zijn, maar die de afgelopen jaren alleen maar aan maatschappelijke status hebben moeten inboeten. Geen wonder dat er een nijpend tekort aan docenten is; het is inmiddels een onderbetaalde hondenbaan. Op deze manier zie ik dat tekort alleen maar toenemen, want voor velen is de lol van het onderwijs er na de afgelopen twaalf maanden wel volkomen vanaf.

Nog erger vind ik het feit wat het afgelopen jaar heeft gedaan met een hele generatie veertien- tot twintigjarigen (ik reken de eerstejaars hbo- en wo-studenten ook maar even mee in deze generatie; hun studententijd begint ook niet ideaal). Zij worden continu afgerekend op cijfers en resultaten en krijgen al een jaar te horen dat we alles uit de kast moeten trekken om ‘achterstanden’ te voorkomen. Achterstanden op wie? Achterstanden waarin? Wie bepaalt dat er sprake is van achterstanden? Het enige wat deze tieners niet hebben kunnen doen is leven. Ondertussen krijgen ze continu te horen dat ze niet op het gewenste niveau zitten of het risico lopen te falen.

Heeft u enig idee wat het met een puberbrein doet als het continu te horen krijgt dat het een achterstand heeft en dus eigenlijk niet goed genoeg is? Ik denk het eerlijk gezegd niet, anders hadden u en minister Slob het woord ‘achterstand’ in deze context nooit gebruikt.

Ik heb in mijn lokaal, zowel online als fysiek en met name in de bovenbouw havo, een heleboel leerlingen die van goede wil zijn, maar die het niet meer zien zitten. Zij willen dat havodiploma, zij willen naar het hbo. Sterker nog, ik weet zeker dat zij allemaal een havodiploma kunnen halen en met een hbo-diploma een schitterende bijdrage kunnen leveren in dit mooie land. Het zijn stuk voor stuk allemaal mooie mensen. Helaas missen zij door alles wat er om hen heen gebeurt en wat er van hen verwacht wordt de motivatie en de puf om eruit te halen wat ze er in een normale situatie wel hadden uitgehaald. Hoeveel lessen met depressieve of zeer faalangstige tieners heeft u de afgelopen maanden gegeven of geobserveerd? Heeft u enig idee wat ons onderwijssysteem in de huidige vorm met onze jeugd doet? En nee, ik vraag dit niet voor een vriend, ik vraag dit voor mezelf en mijn leerlingen. Zij zitten er echt doorheen. Ik spreek deze tieners namelijk iedere dag. Ik zie en ervaar elke dag wat een jaar coronaonderwijs, anderhalvemetersamenleving, mondkapjes dragen op de gang en alles wat er verder bij komt kijken met hen doet. En dan heb ik het dus nog niet eens over het effect van de opgelopen ‘achterstanden’. Geloof me, het gaat je niet in de koude kleren zitten. En dat bedoel ik niet vanuit mijn rol als docent, maar als mens. Ik werk namelijk niet met leerlingen, ik werk met mensen.

Wat schuurt er op dit moment het meest? De afrekencultuur die heerst in het onderwijs. Er is een meetlat waaraan alle leerlingen aan het eind worden afgemeten: het eindexamen. Scholen worden vervolgens afgerekend op hun resultaten: hoeveel leerlingen kunnen door het hoepeltje springen? Om ervoor te zorgen dat leerlingen dit sprongetje kunnen maken, worden zij er grondig op voorbereid. Dat gebeurt uiteraard op basis van toetsen die weer zijn vastgelegd in onderwijsprogramma’s en pta’s. Docenten willen namelijk niet dat hun leerlingen aan het eind falen. Zij worden daar namelijk persoonlijk op aangekeken. Oh wee als je een percentiel onder de 50 scoort. Je gemiddelde eindcijfer mag natuurlijk ook niet onder het gemiddelde zitten en zit je bij de laagste 25% dan word je als school op de vingers getikt door de inspectie. Maar dat is nou juist het vervelende: bij een gemiddelde zitten er altijd mensen onder en mensen boven.

Dit betekent in de praktijk het volgende: waar leerlingen er nu compleet doorheen zitten na een jaar van online-, fysiek en hybride onderwijs door elkaar, niet kunnen sporten, vrienden niet kunnen zien en een avondklok die de bewegingsvrijheid nog verder beperkt, raast het onderwijs gewoon door zoals het al jaren doet. Het nieuwe normaal is in het onderwijs niet doorgedrongen. We blijven alles doen zoals we het hebben gedaan en dat maakt deze situatie juist zo dramatisch: we blijven vasthouden aan onze planners, onderwijsprogramma’s, toetsen en pta’s. Straks scoren we namelijk niet goed genoeg. Volgens mij is nu de tijd gekomen om scholen, schoolleiders en docenten meer ruimte te geven om zelf te bepalen wat het beste is voor hun leerlingen. Wij zijn allemaal opgeleide professionals die echt wel verstand van zaken hebben.

Ik heb zelf mijn minieme bijdrage geleverd door een behoorlijk deel van mijn onderwijsprogramma in havo 4 te schrappen. Mijn leerlingen kunnen al een hoop en ik leer ze volgend jaar echt wel door het hoepeltje van het eindexamen te springen. Ik gebruik mijn lessen vooral om contact te maken met deze leerlingen. In deze onwerkelijke tijden is dat eigenlijk alles wat ze nodig hebben. Ik kan hiervan de resultaten niet meetbaar maken in cijfers; mijn excuses daarvoor. Mocht de inspectie of het ministerie hierover vragen hebben, stuur ze gerust door.

Helaas hebben niet al mijn collega’s deze luxe. Zij zijn terecht bang om afgerekend te worden op slechte resultaten over een jaar, of ze zijn gebonden aan een pta. Dat moet uiteraard gevolgd worden, anders krijgt de school de inspectie op zijn dak. Ik kan mijn collega’s in dezen dan ook niets kwalijk nemen. Zij werken zich ook het schompes voor onze leerlingen.

Kortom, leerlingen komen in de knoei doordat docenten rigide vasthouden aan wat ze gewend zijn. Deze kunnen vaak niet anders, omdat ze gebonden zijn aan regels. Scholen mogen namelijk niet zomaar van de norm afwijken, omdat de inspectie anders weer boos wordt. Al met al kan alleen een rigoureus besluit vanuit het ministerie, en dus de overheid, hierin verandering brengen. Er moet iets veranderen, want ook in onderwijsland is het inmiddels 5 voor 12. Laat onderwijs weer om mensen en niet om cijfers en resultaten draaien.

Beste meneer Rutte, geef de docenten en scholen zelf de vrijheid en verantwoordelijkheid om te bepalen of leerlingen klaar zijn voor een volgende stap, zij het over naar een volgend schooljaar dan wel het mbo, hbo of wo. Dit geldt niet alleen voor dit jaar, maar ook voor de komende jaren. We hebben inmiddels vijftien leerjaren (groep 1 basisschool tot en met eerstejaars studenten op de universiteit) met leerlingen met ‘achterstanden’. Door nu zo rigide vast te houden aan het eindexamen en de angst voor achterstanden, houden docenten vast aan planners, pta’s, toetsen en praktische opdrachten. Met alle gevolgen voor het welzijn van leerlingen én docenten.

Vorig jaar was het mogelijk om het eindexamen te schrappen en scholen zelf te laten bepalen of leerlingen een diploma verdienden. Dit jaar kan dat opeens niet meer. Wat is er in dat jaar veranderd dat goed opgeleide professionals ineens niet meer in staat zijn, zonder eindexamen, te bepalen of leerlingen toe zijn aan een vervolgstap? Of was het jaar 2020 een soort experiment en moeten we dat als niet geslaagd beschouwen? Dat is ook een fijn signaal voor de eindexamenleerlingen van toen: met terugwerkende kracht is dat diploma toch een stuk minder waard..

---

Wil je meer weten over dit onderwerp?
Kijk op: https://www.dinekevankooten.nl/tag/politiek/
Voor een overzicht kijk op: https://www.dinekevankooten.nl/archief/overzicht-great-reset-corona/