Bindingsangst en Verlatingsangst

Bindingsangst en Verlatingsangst: Twee Gezichten van Relatieonzekerheid

Relaties kunnen zowel vervullend als ingewikkeld zijn, vooral wanneer er sprake is van bindingsangst of verlatingsangst. Deze twee psychologische fenomenen beïnvloeden hoe mensen zich verhouden tot anderen, vaak op een manier die hen belemmerd in het ontwikkelen van gezonde, stabiele relaties. Bindingsangst en verlatingsangst zijn twee kanten van dezelfde medaille van onzekerheid, maar ze manifesteren zich op verschillende manieren en kunnen verschillende uitdagingen met zich meebrengen in romantische relaties, vriendschappen en zelfs familiale banden.

Wat is Bindingsangst?

Bindingsangst is de angst voor intimiteit en het aangaan van een diepe emotionele verbinding. Iemand met bindingsangst ervaart een intense innerlijke spanning wanneer er de mogelijkheid bestaat om zich te binden aan een ander persoon, bijvoorbeeld in een romantische relatie. Deze angst is vaak geworteld in eerdere ervaringen, zoals verwaarlozing, afwijzing, of onbetrouwbare hechting tijdens de jeugd. De persoon kan bang zijn om zichzelf volledig open te stellen, uit angst voor kwetsbaarheid, afwijzing of verlies van controle.

Kenmerken van Bindingsangst:

Vermijden van Emotionele Diepgang: Mensen met bindingsangst kunnen oppervlakkige relaties onderhouden of emotionele afstand bewaren, zelfs wanneer ze zich fysiek aangetrokken voelen tot iemand. Ze kunnen proberen te ontsnappen aan situaties waarin diepe emotionele verbondenheid vereist is.
Angst voor Verlies van Onafhankelijkheid: Er is vaak een grote behoefte aan persoonlijke vrijheid en ruimte. De gedachte om afhankelijk te worden van een ander persoon wordt ervaren als benauwend of verstikkend.
Angst voor Afwijzing: De angst dat, wanneer ze zich binden, hun partner hen zal afwijzen of hen niet waarderen zoals ze zijn. Deze angst kan hen doen twijfelen aan de relatie, zelfs wanneer deze objectief gezond is.
Onbewust Gedrag dat Binding Vermijdt: Vaak is er sprake van sabotagegedrag, zoals het creëren van conflict of het kiezen van partners die emotioneel onbereikbaar zijn, om te voorkomen dat ze daadwerkelijk verbonden raken.

Oorzaken van Bindingsangst:

Jeugdtrauma’s: Een verstoorde hechting met de primaire verzorgers, zoals inconsistentie in zorg, verwaarlozing of emotionele afwezigheid, kan leiden tot bindingsangst. Dit creëert een onveilig hechtingspatroon waarbij het kind leert dat emotionele nabijheid gevaarlijk kan zijn.
Vorige Relatie-ervaringen: Misbruik of verraad in vorige relaties kan ervoor zorgen dat iemand zich afzijdig houdt van nieuwe verbindingen, omdat de angst voor herhaling van de pijn te groot is.
Onveilige hechtingstypes: Mensen die een onveilige hechting hebben ontwikkeld, zoals vermijdende hechting, kunnen moeite hebben met het aangaan van diepe relaties. Dit kan leiden tot een patroon van emotionele afstandelijkheid.

Wat is Verlatingsangst?

Verlatingsangst is de tegenovergestelde kant van bindingsangst: het is de angst om verlaten te worden, vooral door een emotioneel belangrijke ander. Mensen met verlatingsangst hebben vaak een diepgewortelde vrees dat ze in de steek gelaten zullen worden of dat ze niet genoeg zijn voor hun partner. Dit kan leiden tot overmatige afhankelijkheid, clingy gedrag, en het zoeken naar bevestiging binnen relaties.

Kenmerken van Verlatingsangst:

Overmatige Behoefte aan Zekerheid: Mensen met verlatingsangst hebben constant bevestiging nodig van hun partner dat ze gewaardeerd en geliefd zijn. Ze kunnen voortdurend vragen om bevestiging of in paniek raken als ze niet meteen reageren op berichten.
Overgevoeligheid voor Veranderingen in Gedrag van de Partner: Kleine veranderingen in het gedrag van de partner, zoals een vertraging in het reageren op berichten of een verandering in de toon van communicatie, kunnen als signalen van afwijzing of verlaten worden ervaren.
Angst voor Verlaten Worden: Er is een constante angst dat de partner hen zal verlaten, wat kan leiden tot dramatisch gedrag om de relatie te behouden. Deze angst kan zo intens zijn dat het leidt tot emotionele afhankelijkheid.
Moeite met Grenzen Stellen: Omdat verlatingsangst gepaard gaat met de wens om verbonden te blijven, hebben mensen met deze angst vaak moeite om gezonde grenzen te stellen. Dit kan hen kwetsbaar maken voor emotionele manipulatie of zelfs misbruik.

Oorzaken van Verlatingsangst:

Verlieservaringen in de Kindertijd: Ervaringen van verwaarlozing, scheiding of verlies van een ouder kunnen een basis leggen voor verlatingsangst. Deze gebeurtenissen kunnen ervoor zorgen dat een kind een diepgewortelde angst ontwikkelt voor afwijzing of verlies.
Inconsistentie in Zorg: Als een ouder of verzorger inconsistent was in hun zorg (bijvoorbeeld afwisselend afstandelijk en te betrokken), kan dit leiden tot onzekerheid en angst over het verlies van verbondenheid.
Onveilige hechtingstypes: Mensen met een angstige hechtingsstijl kunnen zich intens gehecht voelen aan hun partner en constant bang zijn voor verlies. Dit kan een vicieuze cirkel van onzekerheid en angst creëren in relaties.

De Dynamiek tussen Bindingsangst en Verlatingsangst

Hoewel bindingsangst en verlatingsangst tegenovergesteld lijken, komen ze vaak samen voor in relaties. Dit kan een vicieuze cirkel creëren waarbij de ene partner, die lijdt aan bindingsangst, zich terugtrekt of afstand neemt, terwijl de andere partner, met verlatingsangst, zich overmatig afhankelijk maakt of vecht om de verbinding vast te houden.

Bijvoorbeeld:

De persoon met bindingsangst kan zich terugtrekken wanneer de partner emotioneel te dichtbij komt, wat de partner met verlatingsangst in paniek brengt.
De partner met verlatingsangst kan proberen de ander te veel te binden, wat de partner met bindingsangst nog meer doet terugtrekken.

Deze dynamiek kan leiden tot misverstanden, conflicten en uiteindelijk een verstoorde relatie. Het is belangrijk om te erkennen dat deze angsten diepgeworteld zijn en dat beide partners vaak onbewust handelen uit bescherming tegen pijn of verlies.

Hoe Omgaan met Bindingsangst en Verlatingsangst?

Het is mogelijk om beide angsten te overwinnen, maar het vereist tijd, zelfbewustzijn, en vaak professionele ondersteuning. Hier zijn enkele stappen die kunnen helpen:

Zelfbewustzijn: Het begrijpen van je eigen angst is de eerste stap. Door inzicht te krijgen in de oorsprong van je angsten kun je beginnen te werken aan het veranderen van je gedragingen en gedachten.
Communicatie: Open communicatie met je partner is cruciaal. Het bespreken van je angsten en behoeften kan helpen om misverstanden te voorkomen en meer begrip te creëren.
Therapie: Therapie, zoals cognitieve gedragstherapie (CGT) of hechtingstherapie, kan helpen bij het verwerken van onderliggende trauma’s en het ontwikkelen van gezonde hechtingspatronen.
Gezonde Grenzen Stellen: Het ontwikkelen van gezonde grenzen is essentieel. Dit betekent dat je zowel de ruimte hebt om jezelf te zijn als de mogelijkheid om je emotioneel te verbinden zonder je overweldigd of verstikt te voelen.
Veiligheid en Vertrouwen Opbouwen: In relaties is het belangrijk om geleidelijk vertrouwen op te bouwen en een gevoel van veiligheid te creëren. Dit kan door middel van consistent gedrag en het stellen van wederzijds respectvolle verwachtingen.

Conclusie

Bindingsangst en verlatingsangst zijn veelvoorkomende en vaak belemmerende psychologische verschijnselen die de manier waarop mensen relaties aangaan en onderhouden kunnen beïnvloeden. Hoewel ze schijnbaar tegengesteld zijn, kunnen ze elkaar versterken en leiden tot complexe dynamieken in romantische relaties. Door bewustwording, open communicatie en professionele ondersteuning kunnen mensen echter werken aan het overwinnen van deze angsten en het opbouwen van gezondere, meer stabiele verbindingen met anderen. Het proces van helen is niet eenvoudig, maar met geduld en zelfzorg kunnen mensen leren hun angsten te beheren en uiteindelijk diepere, vervullende relaties te ervaren.

Hannah Cuppen is een Nederlandse relatietherapeut, schrijver van het boek ‘LIEFDESBANG Overwin verlatingsangst en bindingsangst‘ en spreker die bekend staat om haar werk over hechtingsstijlen en de dynamieken die ontstaan tussen mensen met verschillende hechtingsbehoeften in relaties. Ze heeft vooral aandacht voor de impact van bindingsangst en verlatingsangst, en biedt inzichten over hoe deze angsten kunnen leiden tot ongezonde patronen in relaties. In haar werk gaat ze dieper in op de onderliggende oorzaken van deze angsten en biedt ze praktische handvatten om ermee om te gaan.

Hannah Cuppen over Bindingsangst en Verlatingsangst

Cuppen legt uit dat bindingsangst en verlatingsangst vaak te maken hebben met diepgewortelde hechtingspatronen die zich al in de kindertijd ontwikkelen. Ze benadrukt dat veel mensen met bindingsangst of verlatingsangst onbewust door hun verleden beïnvloed worden. Cuppen stelt dat hechtingsstijlen gevormd worden in de vroege jaren van ons leven, en de manier waarop we zorg en liefde ervaren hebben van onze ouders of verzorgers, kan bepalend zijn voor hoe we ons later in relaties gedragen.

Verlatingsangst en Bindingsangst in Relaties

Volgens Cuppen komt het vaak voor dat iemand met bindingsangst in een relatie een partner aantrekt die verlatingsangst heeft, of andersom. Dit creëert een dynamiek waarin de bindingsangstige persoon zich terugtrekt wanneer de partner te veel nabijheid zoekt, terwijl de verlatingsangstige partner zich juist steeds meer vastklampt uit angst voor afwijzing of verlies.

Hannah Cuppen wijst erop dat deze dynamiek niet alleen schadelijk is voor het individu, maar ook voor de relatie zelf, omdat het kan leiden tot wederzijdse frustratie, miscommunicatie en een vicieuze cirkel van angst en onzekerheid. De persoon met verlatingsangst kan het gevoel hebben dat de ander hen niet genoeg toelaat, terwijl de persoon met bindingsangst zich verstikt voelt en zich steeds verder terugtrekt.

Oorzaken van Bindings- en Verlatingsangst

Cuppen legt uit dat bindingsangst vaak voortkomt uit ervaringen van emotionele verwaarlozing of onvoorspelbaarheid in de vroege jeugd, waardoor het vertrouwen in anderen wordt aangetast. Iemand met bindingsangst kan bijvoorbeeld het gevoel hebben dat ze hun onafhankelijkheid moeten behouden om niet gekwetst te worden. Bij verlatingsangst is het tegenovergestelde het geval: deze angst komt vaak voort uit onveilige hechtingservaringen waarbij de persoon als kind emotioneel niet goed verzorgd werd of zich niet gesteund voelde, wat later leidt tot een diepgeworteld gevoel van onzekerheid en het constant zoeken naar bevestiging in relaties.

De Belangrijke Rol van Hechtingsstijlen

In haar werk maakt Cuppen veel gebruik van het concept van hechtingsstijlen. Deze worden verdeeld in vier hoofdtypes:

Veilige hechting: Mensen met een veilige hechtingsstijl voelen zich over het algemeen comfortabel in relaties. Ze hebben het vermogen om zowel intimiteit te ervaren als persoonlijke grenzen te respecteren. Ze hebben vertrouwen in anderen en kunnen gezonde, stabiele relaties onderhouden.
Angstige hechting (verlatingsangst): Mensen met een angstige hechtingsstijl hebben vaak een grote behoefte aan bevestiging en liefde van hun partner. Ze zijn bang dat hun partner hen zal verlaten en kunnen zich vaak onzeker en afhankelijk voelen in een relatie. Dit leidt vaak tot overmatig zoeken naar bevestiging, wat in sommige gevallen als clingy of jaloers kan overkomen.
Vermijdende hechting (bindingsangst): Mensen met een vermijdende hechtingsstijl vinden het moeilijk om zich emotioneel te verbinden met anderen. Ze hebben vaak de neiging om afstand te creëren wanneer een relatie te dichtbij komt. Deze personen kunnen als koud of afstandelijk worden ervaren, hoewel hun gedrag vaak voortkomt uit een angst om kwetsbaar te zijn en het verlies van onafhankelijkheid te ervaren.
Gedesorganiseerde hechting: Dit is een minder gangbare hechtingsstijl die ontstaat uit chaotische of traumatische ervaringen in de kindertijd. Mensen met een gedesorganiseerde hechting kunnen zowel vermijdend als angstig gedrag vertonen, wat leidt tot verwarring en inconsistente patronen in hun relaties.

Cuppen legt uit dat het belangrijk is om je eigen hechtingsstijl te begrijpen om te kunnen werken aan je relatiepatronen. Ze benadrukt dat het veranderingsproces vaak begint met zelfreflectie en bewustwording van de eigen behoeften en angsten.

Hoe te Omgaan met Bindings- en Verlatingsangst?

Hannah Cuppen geeft praktische adviezen voor het omgaan met bindingsangst en verlatingsangst, zowel individueel als binnen relaties:

Herkennen van je eigen hechtingsstijl: Het identificeren van je eigen hechtingsstijl is essentieel. Wanneer je begrijpt waarom je je op bepaalde manieren gedraagt in relaties (bijvoorbeeld waarom je je terugtrekt als de relatie te dichtbij komt of waarom je overmatige bevestiging zoekt), kun je beginnen met het veranderen van deze patronen.
Open en eerlijke communicatie: Volgens Cuppen is het belangrijk om open te communiceren met je partner over je angsten en onzekerheden. Het delen van je gevoelens kan de ander helpen begrijpen waarom je je op een bepaalde manier gedraagt en kan ruimte creëren voor meer empathie en wederzijds respect.
Gezonde grenzen stellen: Het ontwikkelen van gezonde grenzen is cruciaal. Dit betekent dat je zowel de behoefte aan nabijheid als de behoefte aan onafhankelijkheid kunt respecteren, zonder dat dit ten koste gaat van de relatie. Cuppen benadrukt dat het belangrijk is om jezelf niet op te offeren voor de ander, maar ook niet te veel afstand te nemen.
Therapie en coaching: Voor veel mensen is het werken met een relatietherapeut of coach een waardevolle manier om onderliggende trauma’s of onverwerkte emoties aan te pakken. Therapie kan helpen bij het verwerken van oude wonden en het ontwikkelen van nieuwe, gezondere hechtingsstijlen.
Zelfzorg en geduld: Cuppen benadrukt dat het proces van veranderen tijd kost. Het is belangrijk om geduldig met jezelf en met je partner te zijn en tegelijkertijd actief te werken aan je eigen emotionele gezondheid. Zelfzorg en het ontwikkelen van zelfcompassie zijn belangrijke componenten in dit proces.

Conclusie

Hannah Cuppen biedt waardevolle inzichten in de werking van bindingsangst en verlatingsangst, en legt uit hoe deze angsten voortkomen uit hechtingspatronen die gevormd worden in de kindertijd. Ze benadrukt het belang van zelfbewustzijn, open communicatie en het ontwikkelen van gezonde grenzen om deze angsten te overwinnen en gezonde, stabiele relaties op te bouwen. Door te werken aan de onderliggende angsten en met een gezonde dosis geduld en zelfzorg kunnen mensen de vicieuze cirkels van bindings- en verlatingsangst doorbreken en diepere, vervullende verbindingen aangaan.