Berberine is Bloedsuiker Beheerser

In de nieuwsbrief van Juglen Zwaan van www.aHealthylife.nl ging op 14 juli 2024 over Berberine
Het is te lezen op: https://www.ahealthylife.nl/berberine-een-krachtig-supplement-met-veel-voordelen/

Regelmatig zie ik het supplement berberine voorbijkomen als ik aan het grasduinen ben in de medische literatuur. Ik sta elke keer versteld van de resultaten met dit supplement. Zo zou het kunnen helpen bij gewichtsverlies, het reguleren van de bloedsuikerspiegel en het verbeteren van de gezondheid van hart- en bloedvaten. Hoewel steeds meer studies op de positieve effecten van berberine op onze gezondheid wijzen, is het bij het grote publiek nog relatief onbekend. Daarom zoeken we in deze nieuwsbrief precies uit wat berberine is en wat het volgens de huidige stand van de wetenschap kan doen voor onze gezondheid.

Berberine is al duizenden jaren een belangrijk onderdeel van de traditionele Chinese en Ayurvedische geneeskunde (1). Net als veel andere supplementen is berberine afkomstig van planten. Het is een natuurlijke chemische verbinding die een alkaloïde wordt genoemd. Alkaloïden zijn actieve stoffen die planten aanmaken om insecten af te weren, maar in ons lichaam zeer krachtige effecten kunnen hebben op het zenuwstelsel en andere lichaamsfuncties. Bekende voorbeelden van alkaloïden zijn morfine, nicotine en cafeïne. Berberine komt voor in de wortels, bladeren, stengels en schors van planten, bijvoorbeeld de mahoniastruik (Berberis aquifolium) en zuurbes (Berberis vulgaris), goldenseal (Canadese geelwortel) en de Amur kurkboom (2).

Hoe werkt berberine?

Berberine biedt veel voordelen door belangrijke enzymen in ons lichaam te beïnvloeden die de energie en stofwisseling regelen. Het werkt op enzymen zoals AMPK, PKC en SIRT1, die betrokken zijn bij processen zoals stofwisseling, immuunsysteem en ontstekingen. De voornaamste en meest onderzochte werking van berberine is het effect op het AMPK, oftewel AMP-activated protein kinase (3, 4). AMPK speelt een belangrijke rol bij het reguleren van de stofwisseling en het energieniveau en wordt in cellen door het hele lichaam aangetroffen (5, 6). Berberine beïnvloedt ook andere moleculen in cellen en kan zelfs invloed hebben op welke genen worden aan- of uitgeschakeld (7, 8). Dit zou kunnen verklaren waarom berberine tegen veel chronische gezondheidsproblemen beschermt.

Wat zijn de gezondheidsvoordelen van berberine?

Wetenschappers bestuderen berberine al meer dan een eeuw; er zijn inmiddels meer dan 8000 gepubliceerde studies hierover te vinden. De meeste van deze studies hebben de afgelopen tien jaar plaatsgevonden. Hieronder vind je de opmerkelijkste ontdekkingen:

• Bloedsuikerspiegel: Uit veel onderzoeken blijkt dat berberine de bloedsuikerspiegel aanzienlijk kan verlagen bij mensen met diabetes type 2 (9). Het werkt via verschillende mechanismen en kan helpen bij het verminderen van insulineresistentie, het verhogen van de afbraak van suikers in cellen en het verlagen van de suikerproductie in de lever (10, 11). Ook vertraagt het de afbraak van koolhydraten in de darmen. In een studie zorgde 1 gram berberine per dag voor een daling van de nuchtere bloedsuikerspiegel met 20% en een verlaging van HbA1c met 12% (12). Berberine lijkt net zo effectief te zijn als bepaalde diabetesmedicijnen en heeft extra positieve effecten in combinatie met leefstijlveranderingen en andere medicatie (13, 14). Een drievoudig blind klinisch onderzoek toonde aan dat een lage dosis berberine de bloedsuikerspiegel verlaagde bij mensen met diabetes type 2, vergelijkbaar met metformine (15). Volgens onderzoekers is berberine ook voor prediabeten effectief in het verlagen van de bloedsuikerspiegel, het verbeteren van stofwisselingsparameters en het verminderen van lichaamsvet (16).

• Afvallen: Uit onderzoek blijkt dat berberine ook effectief kan zijn als supplement voor gewichtsverlies. Berberine lijkt op moleculair niveau de groei van vetcellen te remmen, wat gewichtsverlies kan bevorderen (17). In een 12 weken durende studie bij mensen met obesitas zorgde driemaal daags 500 mg berberine voor ruim 2 kilo gewichtsverlies en 3,6% verlies van lichaamsvet (18). Berberine blijkt bruin vetweefsel te activeren, wat de verbranding bevordert (19). Uit een overzicht van 12 onderzoeken bleek dat berberinesupplementen niet alleen de ontstekingsmarkers lieten dalen, maar ook leidden tot afname van het lichaamsgewicht, de BMI en buikvet (20).

•  Cholesterol: Uit een overzicht van 16 onderzoeken blijkt dat berberine kan helpen bij het verlagen van het totale cholesterol, het ‘slechte’ LDL-cholesterol, apolipoproteïne B en triglyceriden in het bloed (21, 22, 23). Het verhoogt ook het ‘goede’ HDL-cholesterol. Berberine lijkt te werken door remming van het enzym PCSK9, wat ervoor zorgt dat meer LDL-cholesterol uit de bloedbaan wordt verwijderd (24). Sommige onderzoekers zijn van mening dat de werking van berberine vergelijkbaar kan zijn met cholesterolverlagende medicijnen, maar het grote voordeel is dat berberine niet de bijwerkingen geeft die deze medicijnen vaak wel hebben (25, 26, 27).

• PCOS: Onderzoek geeft aan dat het de insulinegevoeligheid, het lichaamsgewicht en het cholesterolgehalte gunstig kan beïnvloeden bij vrouwen met het polycysteus ovariumsyndroom, meestal afgekort tot PCOS (28, 29, 30, 31, 32). Bij vrouwen met PCOS zijn de mannelijke hormonen verhoogd. PCOS geeft dus hormonale en daarmee metabole disbalans die onvruchtbaarheid en andere problemen kan veroorzaken. PCOS gaat vaak samen met insulineresistentie, diabetes, hoge bloeddruk, hoog cholesterol en overgewicht. Artsen schrijven soms het diabetesmedicijn metformine voor bij PCOS. Omdat berberine vergelijkbare effecten heeft als het diabetesmedicijn metformine, zou het een optie kunnen zijn bij PCOS.

• Nieren: Recent onderzoek uit 2023 toont aan dat berberine een gunstig effect kan hebben bij mensen met nierproblemen (33). Het werkt via twee mechanismen. Ten eerste verandert het de samenstelling van de darmbacteriën in positieve zin. Ten tweede remt het de productie van schadelijke stoffen in de darmen die nieraandoeningen kunnen verergeren.

• Aften: Uit een placebo-gecontroleerde studie bleek dat een berberine-gel, lokaal viermaal per dag aangebracht, zorgde voor afname van pijn, grootte, roodheid en vochtafscheiding bij kleine terugkerende aftjes in de mond (34). De onderzoekers concludeerden dat berberine-gel een veilige en effectieve behandeling kan zijn tegen aften.

• Neuroprotectie: Onderzoek wijst op neuroprotectieve eigenschappen van berberine (35). Zo zijn er aanwijzingen dat berberine een positief effect kan hebben bij de ziekte van Alzheimer, hersenischemie (verminderde bloedtoevoer naar de hersenen) en experimentele auto-immuun encefalomyelitis (een diermodel voor multiple sclerose).

Naast de bovengenoemde effecten met relatief sterk bewijs, suggereert voorlopig onderzoek dat berberine mogelijk nog andere gezondheidsvoordelen heeft. Zo zijn er aanwijzingen dat het middel symptomen van depressie (36, 37), de groei van kankercellen en infecties door bacteriën, virussen en schimmels kan verminderen (38, 39, 40, 41, 42, 43). Ook zou het vetophoping in de lever en hartfalen gunstig kunnen beïnvloeden (44, 45). Uit onderzoek is verder gebleken dat suppletie met berberine een licht bloeddrukverlagend effect heeft (46, 47, 48, 49, 50). Daarnaast heeft het een sterke ontstekingsremmende en antioxidantwerking (51, 52, 53, 54). Berberine lijkt deze gunstige effecten te hebben doordat het de darmmicrobiota gunstig beïnvloedt (55). Muizen zouden door het toedienen van berberine 80% ouder worden (56). Er is echter nog meer onderzoek nodig om deze vermeende positieve effecten op andere gezondheidsproblemen definitief aan te tonen.

Berberine versus metformine

Berberine en metformine hebben vergelijkbare eigenschappen en kunnen beide helpen bij de behandeling van diabetes type 2 (57). Maar wie metformine voorgeschreven krijgt van de arts, moet berberine niet zonder overleg tezamen of als alternatief gaan gebruiken. De arts bepaalt de juiste hoeveelheid metformine op basis van onderzoek, terwijl de equivalente hoeveelheid bij een supplement niet bekend is. Bovendien kan berberine de werking van metformine verminderen en de bloedsuikerspiegel moeilijker reguleerbaar maken (58).

Dosering en bijwerkingen

Veel onderzoeken gebruiken een dosering tussen 500-1500 mg per dag. Het is gebruikelijk om drie keer per dag 500 mg in te nemen vlak voor of tijdens de maaltijd, zodat het de piek in bloedglucose en lipiden ten tijde van de maaltijd kan verminderen. Berberine kan ook een wisselwerking hebben met sommige medicijnen zoals cyclosporine, diabetesmedicijnen, bloeddrukverlagers, bloedverdunners en sedativa (59). Overleg in geval van medicatie uiteraard altijd met een arts vanwege mogelijke wisselwerkingen. Hoewel berberine over het algemeen veilig is, zijn de belangrijkste bijwerkingen maagdarmklachten zoals diarree, obstipatie en een opgeblazen gevoel (60, 61). Uit onderzoek uit 2018 bleek dat er grote variatie bestaat in de inhoud van verschillende berberinecapsules (62). Dit kan verwarring veroorzaken rondom veiligheid en doseringen. Volgens de onderzoekers duidt een hogere prijs niet automatisch op een product van betere kwaliteit. De kwaliteit van berberinesupplementen is dus inconsistent. Het is daarom heel belangrijk om te kiezen voor een bekend en betrouwbaar merk dat laat testen op zuiverheid en werkzame stoffen.

Slotwoord

Berberine kan zeker positieve effecten hebben op onze gezondheid. Vooral voor diabetespatiënten lijken de gunstige effecten op de bloedsuikerspiegel overtuigend aangetoond: berberine verlaagt de bloedsuikerspiegel en gaat insulineresistentie tegen. Ook bij PCOS-patiënten, die vaak verhoogde bloedsuikers hebben, lijkt berberine effectief. Dit maakt het een interessant natuurlijk supplement bij diabetes type 2 en gerelateerde aandoeningen. Berberine is geen wondermiddel, het vervangt gezonde voeding en leefstijl zeker niet. Zie het daarom meer als krachtige ondersteuning bij gezondheidsuitdagingen en combineer het met andere bewezen strategieën voor een betere gezondheid.

Met gezonde groet,
Juglen Zwaan