Grote zorgen over burgers die zich willen losmaken van de overheid. ‘Door desinformatie misleid’

Instanties worden overspoeld met brieven van mensen die zich ‘autonoom’ of ‘soeverein’ verklaren. Dit moet stoppen, vindt de president van de Hoge Raad. Burgers weigeren rekeningen te betalen en verdrinken in schulden.

auteur: Bart Zuidervaart
datum:1 december 2023
website: https://www.trouw.nl/binnenland/grote-zorgen-over-burgers-die-zich-willen-losmaken-van-de-overheid-door-desinformatie-misleid~b2761669/

President Dineke de Groot van de Hoge Raad slaat alarm over het groeiend aantal burgers dat zich ‘autonoom’ of ‘soeverein’ verklaart. Deze mensen willen zich loskoppelen van de overheid en weigeren nog langer belasting en boetes te betalen. Bij de hoogste rechter van Nederland zijn inmiddels duizenden brieven binnengekomen van burgers die zich op deze manier denken te kunnen uitschrijven bij de Nederlandse staat.

In een interview met Trouw zegt De Groot dat ‘we moeten proberen te begrijpen waarom deze mensen dit doen’. Het is uitzonderlijk dat zij op deze manier naar buiten treedt. De Hoge Raad laat zich in beginsel alleen uit over specifieke rechtszaken, niet over maatschappelijke problemen.

‘Het eindigt met deurwaarders’

De Groot vindt het nodig zich nu publiekelijk te roeren. Ze hoopt dat er meer aandacht komt voor het onderliggende probleem, hoe het kan dat mensen in zo’n penibele situatie belanden waardoor ze zich willen losmaken van de overheid.

“Deze mensen zijn door desinformatie volledig op het verkeerde been gezet”, zegt De Groot. “Ze denken dat ze op deze manier geen rekeningen meer hoeven te betalen. Maar het eindigt met deurwaarders.” Uiteindelijk kunnen mensen uit huis worden gezet.

De instanties worstelen al langer met burgers die zich autonoom of soeverein verklaren. Ze sturen niet alleen brieven naar de Hoge Raad, maar ook naar gemeenten, de Belastingdienst, en zelfs naar het Kabinet van de Koning. Deze burgers claimen dat de Grondwet geen waarde heeft en dat Nederland niet bestaat.

Anti-institutioneel extremisme

Het fenomeen bestaat al veel langer, voornamelijk in de Verenigde Staten, en kreeg in Nederland tijdens de coronacrisis nieuwe zuurstof. Burgers hekelden de vrijheidsbeperkende maatregelen van de overheid, zoals de invoering van het coronatoegangsbewijs en de sluiting van scholen, en besloten zich ‘vrij’ te maken.

Ook de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) maakt zich zorgen over de autonomen. De groep bestaat uit minstens tienduizend burgers, mogelijk veel meer. Volgens de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) maken de autonomen deel uit van een bredere beweging, die zich schuldig maakt aan ‘anti-institutioneel extremisme’. In die kringen bestaat het wereldbeeld dat een ‘kwaadaardige elite’ aan de macht is die burgers wil onderdrukken.

Eind oktober belegde de NCTV een speciale bijeenkomst in het midden van het land met instanties die worden geconfronteerd met het fenomeen. Daar waren onder andere de Belastingdienst, het Openbaar Ministerie, enkele ministeries en gemeenten, de beroepsorganisatie van gerechtsdeurwaarders, het Kabinet van de Koning en het meldpunt voor kindermishandeling Veilig Thuis vertegenwoordigd.

Autonomen een halt toeroepen

Geen van deze instanties heeft een pasklaar antwoord op de vraag hoe om te gaan met deze afgehaakte burgers. De NCTV is bang dat sommige autonomen overgaan tot het plegen van geweld, omdat ze ‘deel uitmaken van het bredere anti-institutionele milieu’, wat zorgt voor ondermijning van de democratische rechtsorde.

De Belastingdienst heeft genoeg van alle post vol juridische wartaal, ook omdat het medewerkers handenvol werk kost deze af te handelen. De fiscus heeft dit jaar met succes een zaak aangespannen tegen een adviseur van autonomen. De man bestiert een juridisch kantoor en helpt deze mensen om, tegen betaling, brieven naar de Belastingdienst en andere instanties te sturen.


De rechtbank heeft hem nu verboden om ‘overduidelijk onjuiste’ informatie te verspreiden, zoals de bewering dat medewerkers van de fiscus corrupt zijn en fraude plegen. Voor de overheid is een dit een eerste poging om de autonomen een halt toe te roepen. De veroordeelde man gaat wel in hoger beroep.