Alleen voor jezelf zorgen

aIn onze programma’s – ACHSA | programma voor Vrouwen en GIDEON | programma voor Mannen, maar ook HOOGLIED | Programma voor Relaties – zeggen we vaak bij de eerste keer: Je zit hier alleen voor jezelf en je mag NIET zorgen voor de ander. Dus elke reactie op de ander gaat over jou zelf, door te zeggen: ‘dankjewel dat je dit deelt, want dit raakt me, omdat…’ of ‘dit verrast me, omdat…’ of ‘dit gun ik je, omdat ik …’
Je reageert alléén met een wedervraag, als de ander zijn verhaal met een concrete vraag eindigt, door open vragen te stellen of met jouw eravring door iets over jezelf te vertellen en waarom jij het verhaal of de vraag herkent.

Dat blijkt zo ontzettend lastig te zijn. Lees hierover:
* slachtofferschap-of-eigenaarschap
* complimenten-geven-misleidend
* geweldloze communicatie

Kleine ezelsbruggtjes zijn:
‘Laat OMA thuis’ (Oordelen, Meningen, Adviezen).
‘Maak je niet DIK’ (Denk In Kwaliteiten)
‘Smeer NIVEA’ (Niet Invullen Voor Een Ander)
‘Wees een OEN’ (Open Eerlijk Nieuwsgierig)

Het Belang van de Ik-Boodschap in Volwassen Communicatie
In communicatie met anderen, zowel in persoonlijke gesprekken als in berichten via WhatsApp of e-mail, is het belangrijk om je eigen perspectief en gevoelens duidelijk te uiten. Dit wordt vaak aangeduid als de ‘ik-boodschap’. Het bewaren van de ik-boodschap helpt niet alleen om het gesprek in een gelijkwaardige sfeer te houden, maar voorkomt ook dat je onbewust de rol van de verzorger of invuller op je neemt. Dit heeft verschillende voordelen: het creëert ruimte voor de ander om zijn of haar eigen gevoelens en gedachten te uiten, en zorgt ervoor dat je niet onterecht de verantwoordelijkheid voor het welzijn of de emoties van de ander op je neemt.

Waarom de Ik-Boodschap Belangrijk is
* Gelijkwaardigheid in Communicatie
De ik-boodschap zorgt ervoor dat je je eigen gedachten, gevoelens en wensen uitdrukt zonder de ander te veroordelen of aan te sturen. Dit voorkomt dat het gesprek onbedoeld uit balans raakt, bijvoorbeeld door je te veel aan te passen aan de ander of voor de ander in te vullen. Door jezelf te blijven in een gesprek, benadruk je dat jouw standpunt evenveel waarde heeft als dat van de ander, wat bijdraagt aan een gelijkwaardige dialoog.

* Jij Bent Niet de Zorgverlener van de Ander
Soms ontstaat het onbewuste verlangen om de ander te ‘verzorgen’ door extra woorden van geruststelling of steun toe te voegen. Dit is vaak goed bedoeld, maar het kan ook onbedoeld de verantwoordelijkheid voor de ander zijn gevoelens of reacties overnemen. Wanneer je te veel verzachtende of ondersteunende woorden toevoegt, kan dit zelfs bijdragen aan de afhankelijkheid van de ander in plaats van het versterken van diens eigen verantwoordelijkheid voor zijn of haar emoties. De ik-boodschap helpt om deze valkuilen te vermijden, doordat je je eigen gevoelens duidelijk deelt zonder te proberen de ander te ‘fixen’.

* Ruimte voor de Ander om Te Reageren
Wanneer je je reacties niet met extra invullingen of overbodige zorgvuldigheid verpakt, geef je de ander de ruimte om zelf te reageren. De ander wordt uitgenodigd om zich uit te spreken vanuit zijn of haar eigen perspectief en te komen met een eigen reactie, zonder beïnvloed te worden door je onderliggende suggesties of zorgen. Het resultaat is een opener, eerlijker gesprek, waarin beide partijen gelijkwaardig aan bod komen.

Hoe Bewaar Je de Ik-Boodschap in een Gesprek?
* Gebruik “Ik” in Plaats van “Jij” of “Wij”
Een typische valkuil in communicatie is om te zeggen: “Jij begrijpt het niet” of “We zouden eigenlijk moeten…” In plaats daarvan kun je zeggen: “Ik voel me niet begrepen” of “Ik zou graag willen dat…” Dit maakt duidelijk dat je spreekt vanuit je eigen ervaring, zonder de ander te beschuldigen of een conclusie voor hem of haar te trekken.
Een eenvoudig ezelsbruggetje: als je wijsvinger in de zin naar de ander zou wijzen en daar blijven, dan is het géén ik-boodschap. Als de zin met de vinger bij mijzelf begint en bij mijzelf uitkomt, dan is het een ik-boodschap

* Vermijd Het Invullen Voor de Ander
In plaats van te zeggen: “Ik weet dat je je slecht voelt, maar…” of “Je hebt het vast moeilijk, dus…” kun je het beter houden bij wat jij zelf ervaart: “Ik merk dat ik me zorgen maak” of “Ik voel me onzeker over de situatie”. Dit geeft de ander de ruimte om te reageren op wat jij zegt, zonder dat jij veronderstellingen maakt over hun gevoelens.

* Laat Je Zorg en Steun Zonder Verzachtingen Zien
In plaats van woorden als “Het komt wel goed” of “Ik ben er voor je”, kun je zeggen: “Ik ben benieuwd hoe jij hierover denkt” of “Ik wil graag weten hoe jij je erbij voelt”. Dit stelt je gesprekspartner in staat om zichzelf te uiten, zonder dat jij onbedoeld de verantwoordelijkheid voor zijn of haar emotionele toestand op je neemt.

* Zorg voor Jezelf in Je Communicatie
Het is belangrijk om te beseffen dat het ook oké is om je grenzen aan te geven. Wanneer je merkt dat je een gesprek aangaat vanuit een gevoel van zorg of het ‘moeten’ verzorgen van de ander, is het goed om je eigen behoeften te heroverwegen. Door je gevoelens duidelijk te maken, zonder te veel te zorgen voor de ander, geef je de ander de kans om de verantwoordelijkheid voor zijn of haar eigen situatie te nemen.


Kortom:
Door de ik-boodschap te hanteren, creëer je niet alleen een gelijkwaardig gesprek, maar respecteer je ook de autonomie van de ander. Je voorkomt dat je onterecht voor de ander invult of onbewust een verzorgende rol op je neemt. Dit zorgt voor een open en eerlijke communicatie, waarin beide partijen zich gehoord en gerespecteerd voelen. Uiteindelijk draagt deze vorm van communicatie bij aan gezonde, volwassen relaties, waarin iedereen zich verantwoordelijk voelt voor zijn of haar eigen emoties en reacties.

Veel van de verzachtende of ondersteunende uitdrukkingen die we gebruiken in gesprekken zijn vaak niet gebaseerd op onze eigen behoeften of gevoelens, maar eerder op de wens om de ander tevreden te stellen of aardig gevonden te worden door de ander. Dit kan subtiele, maar diepgaande effecten hebben op de dynamiek van een gesprek en zelfs op onze eigen gevoelens van authenticiteit en zelfrespect.

De Neiging om doot de Ander Aardig gevonden te worden in Plaats van Eerlijk te Zijn
Wanneer je bijvoorbeeld een gesprek begint met woorden zoals: “Ik begrijp hoe je je voelt, maar het komt wel goed” of “Je hebt het vast zwaar, maar alles komt op zijn pootjes terecht,” doe je dit vaak niet omdat je op dat moment echt gelooft dat alles goed komt of dat de ander dit nodig heeft. Je zegt dit vooral om de ander gerust te stellen of de situatie minder beladen te maken, zodat je zelf geen ongemak ervaart door de emoties van de ander! Dit ondersteunen we vaak met handgebaren door over de arm of de rug van de ander te strijken in de hoop dat deze zo snel mogelijk stopt en deze ongemakkelijke positie eindigt.

Waarom doen we dit?
Dit gedrag is vaak het resultaat van een onderliggende wens om gewaardeerd of aardig gevonden te worden. Het idee is dat je de ander niet wilt confronteren met ongemakkelijke waarheden of de dieperliggende emoties die spelen. We willen de ander niet ongemakkelijk maken door onze eigen ongemakkelijke gevoelens of onzekerheden te uiten, en dus gaan we over op geruststellende of vergoelijkende taal.

Het Effect van Deze Gedragingen op Jezelf en de Ander
* Verlies van Authenticiteit
Wanneer we steeds naar woorden grijpen die de ander moeten “aaien” of “verzachten”, verliezen we soms onze eigen stem in het gesprek. We praten weliswaar met de ander, maar niet vanuit onze eigen behoefte of gevoelens. Dit kan leiden tot een gevoel van ontevredenheid of zelfs frustratie, omdat we niet op een eerlijke manier uiten wat er werkelijk speelt. Dit ondermijnt niet alleen de eerlijkheid van het gesprek, maar het kan ook je eigen zelfgevoel aantasten. Je geeft veel van jezelf weg door constant in te vullen voor de ander of te proberen de ander te plezieren, wat uiteindelijk kan leiden tot gevoelens van leegte of ontevredenheid.

* De Ander Ontneemt Eigen Verantwoordelijkheid
Wanneer je voortdurend probeert de ander gerust te stellen of te beschermen tegen ongemakkelijke gevoelens, bied je niet alleen een kortstondige oplossing, maar haal je de verantwoordelijkheid voor die gevoelens bij de ander vandaan. In plaats van dat de ander zelf leert omgaan met zijn of haar emoties of reacties, creëer je een dynamiek waarin de ander afhankelijk wordt van jouw geruststelling of je verzachtende woorden. Dit is niet bevorderlijk voor de groei of het welzijn van de ander. Het is belangrijk om te realiseren dat de ander in staat is om te reageren op zijn of haar eigen gevoelens, en dat jij hen die ruimte kunt geven.

* Versteviging van Ongezonde Communicatiepatronen
Als je vaak vergoelijkende of ondersteunende zinnen gebruikt om de ander te kalmeren, kun je onbewust bijdragen aan het versterken van een communicatiepatroon waarin oppervlakkige geruststellingen en het vermijden van confrontatie de norm worden. Dit kan leiden tot een situatie waarin beide partijen niet echt durven te zeggen wat ze voelen, omdat ze bang zijn voor de ander’s reactie of voor ongemak in het gesprek. Hierdoor ontstaat er een soort ‘maskerade’ van harmonie, die op lange termijn ontevredenheid kan veroorzaken.

Hoe Kun je Dit Vermijden?
Reflecteer op je Eigen Behoefte
Voordat je iets zegt, is het goed om even stil te staan bij je eigen motieven. Vraag jezelf af: Waarom wil ik deze geruststelling geven? Wat is mijn eigen behoefte hierin? Als je merkt dat je woorden gebruikt om de ander niet te laten voelen wat hij of zij misschien echt voelt, kan dit een teken zijn dat je jezelf probeert te beschermen tegen de reactie van de ander of dat je je eigen ongemak probeert te vermijden. In plaats van de ander gerust te stellen, zou je kunnen zeggen: “Ik weet niet precies wat ik moet zeggen, maar ik ben hier om naar je te luisteren.” Dit erkent je eigen onzekerheid en creëert ruimte voor de ander om zichzelf te uiten zonder dat je meteen iets invult of verzacht.

Zeg Eenvoudig Wat Je Voelt of Denkt
De kracht van de ik-boodschap zit in het eerlijk en direct delen van wat jij ervaart zonder de ander te sturen of te verzachten. Bijvoorbeeld: “Ik merk dat ik je graag wil helpen, maar ik weet niet goed hoe.” Deze benadering is eerlijk, kwetsbaar en uitnodigend voor de ander om zijn of haar eigen perspectief te delen. Het is niet een poging om de ander gerust te stellen, maar een kans voor een authentiek gesprek.

Geef de Ander de Ruimte om Zelf te Reageren
In plaats van te zeggen: “Het komt wel goed”, kun je beter zeggen: “Ik ben benieuwd naar hoe jij deze situatie ziet.” Dit biedt de ander de ruimte om zijn of haar gedachten en gevoelens te delen, zonder dat je hen in een positie plaatst waarin ze jouw geruststelling nodig hebben. Je herkent en respecteert de autonomie van de ander, en het gesprek blijft eerlijk en gelijkwaardig.

Kortom:
De neiging om verzachtende, geruststellende of beschermende zinnen te gebruiken komt vaak voort uit een onderliggende wens om aardig gevonden te worden of om ongemakkelijke gevoelens te vermijden. Echter, wanneer we constant proberen de ander te plezieren of te vergoelijken, verliezen we vaak de kans op authentieke communicatie en nemen we onterecht verantwoordelijkheid voor de emoties van de ander. Het bewaren van de ik-boodschap helpt om het gesprek eerlijk, gelijkwaardig en respectvol te houden, en biedt de ander de ruimte om zijn of haar eigen gevoelens te erkennen en te uiten. Dit leidt tot gezondere en meer evenwichtige relaties, waarin zowel jij als de ander zich gehoord en gerespecteerd voelen.