Alchemie van de liefde – De belangrijkste principes op een rij

Het doel van alchemie, een duizenden jaren oude spirituele wetenschap, was de verbinding van het vrouwelijke en het mannelijke. Als die verbinding slaagt – wist de alchemist – dan ontstaat de Steen der Wijzen, die alles wat hij aanraakt in goud verandert, en alle kwalen geneest.
Elke liefdesrelatie is een alchemistisch proces (ook homoseksuele relaties). En de eeuwenoude alchemistische uitspraken kun je hier en nu toepassen op het dagelijks leven met je eigen geliefde. Dit zijn de belangrijkste alchemistische principes.

auteur: Lisette Thooft
datum: 29 november 2016
website: https://www.kd.nl/

* Alles is één
En to pan, in het oud-Grieks. Daarom kan lood goud worden, ook in je relatie. Alles in de schepping streeft naar perfectie, volgens alchemisten. Dus ook elk mens. Dat is de spirituele reden waarom we liefdesrelaties aangaan met elkaar: om er iets van te leren, om onszelf te perfectioneren. Verwacht dus niet dat je dezelfde blijft in een relatie; het is juist de bedoeling dat je verandert. Het verlangen om één te worden met je tegenpool – de andere sekse – doet iets met je, brengt een proces op gang.

* Elke relatie is prima
Je liefdesrelatie is de prima materia van een alchemistisch proces. Jij bent precies zoals je zijn moet op dit moment om dat proces te starten, en je partner is dat ook. Als je geen partner hebt, is dat precies zoals het zijn moet, nu.

* Wie zichzelf kent, kent het al
Zelfkennis is het enige dat je nodig hebt in een relatie. Je hoeft je helemaal niet bezig te houden met de fouten van je partner, of met zijn of haar ontwikkeling. Dat wekt alleen maar weerstand op. Je hoeft alleen maar de verantwoordelijkheid voor jezelf op je te nemen. Want als jij verandert, verandert je verhouding vanzelf mee.

* Keer tegendelen om
Conversio oppositorum heet dat in de alchemie. Elk mens heeft archetypisch vrouwelijke eigenschappen zoals ontvankelijkheid, aanhankelijkheid, behoefte aan verbinding en harmonie, samen te vatten als het verlangen naar liefde. In de alchemie zijn de symbolen daarvan de Maan, en kwikzilver. De klassiek mannelijke eigenschappen zoals daadkracht, moed en ondernemingslust, zijn samen te vatten als het verlangen naar vrijheid. In de alchemie zijn de symbolen daarvan de Zon, en zwavel. Dat is de basis, de diepste laag van de menselijke ziel. Je leert van elkaar door elkaars goede eigenschappen langzaam maar zeker over te nemen. De flapuit leert beter te luisteren; de bedachtzame partner leert zich wat krachtiger te uiten. De sloddervos krijgt waardering voor orde, de pietje precies ontspant zich en kan ook genieten van gezellige troep.

* Zo binnen zo buiten
Een beroemd motto, dat je regelrecht op je relatie kunt betrekken. De buitenwereld is een spiegel voor je, dus ook je geliefde. Zijn of haar goede eigenschappen heb je in aanleg ook in jezelf; die wil je graag ontwikkelen, daarom ben je op deze man of vrouw gevallen. De minder leuke eigenschappen zijn neigingen die je in jezelf probeert te onderdrukken. Vaak waren de eigenschappen waaraan je nu een hekel hebt, precies de dingen waardoor je in het begin werd aangetrokken. Juist dáárom heb je deze partner gekregen van het leven: namelijk om jezelf beter te leren kennen. Voel je je verwaarloosd? Dan kun je je afvragen of jij iets in jezelf verwaarloost, iets in de relatie, of op een ander gebied in je leven. Vlucht je partner weg in werk of computerspelletjes? Dan kun je eens kijken of er iets is waarvoor je zelf wegvlucht.

* Haast je langzaam
Festina lente. Ook een klassieke uitspraak uit de alchemie. Werk hard aan je relatie, maar ga niet hollen. Begrijp en accepteer dat elk natuurlijk proces – en relaties zijn natuurlijke processen – zijn eigen tempo heeft, zijn eigen tijd neemt.

Als een relatie de wittebroodsweken van de verliefdheid voorbij is, als de partners stevig gehecht zijn aan elkaar en dus ‘in de alchemistische kolf’ zitten, komen ze vroeg of laat in de zwarte fase van het proces terecht: de verbrandingsfase. Dat is een moeilijke fase waarin je je aan elkaar begint te ergeren, waarin je de illusies die je koesterde over je geliefde kwijtraakt en je projecties terugneemt. Die verbranden tot as. Melancholie hoort erbij, zwartgalligheid. Daarna volgt, als het goed is, een witte fase: er komt helderheid. Je doorziet het proces, je begrijpt wat er speelt. Maar je staat nog tegenover elkaar. In de rode fase verzoen je je, verbind je je opnieuw met elkaar, maar op een hoger niveau van bewustzijn. Het probleem is opgelost, de spanning wijkt, je knuffelt elkaar weer van harte en de lucht is weer blauw. Tot je tegen het volgende obstakel oploopt… Want het gaat gewoon door, zolang de relatie duurt.

* Houd het warm, maar brand niet aan
Als een relatie bevriest, is er geen ontwikkeling meer mogelijk. In de Middeleeuwen zetten alchemisten hun kolven en retorten wel eens in pakkingen van mest… Waarmee gezegd wil zijn: niets is te min om te zorgen dat een relatie warm blijft. Ruzies en conflicten zijn beter dan ijzige beleefdheid en afstandelijkheid. De prettigste warmte is natuurlijk de gloed van de liefde, van de wederzijdse aantrekkingskracht. Maar als die tijdelijk verflauwt, wat in elke relatie voorkomt, is wrijvingswarmte beter dan géén warmte. Laat het maar knetteren, laat de vonken maar overspringen.

* Los op en verbind
Solve et coagula heet dat in het Latijn en het houdt in dat er in een relatie ook zoiets bestaat als een energetische inademing en uitademing. Je kunt niet altijd samen op de bank zitten, en je moet ook niet altijd los van elkaar je eigen gang gaan: er moet een ritme zijn, een balans in beweging. Uit de alchemie is de scheikunde ontstaan. Het werken aan een relatie zou je schei- en verbindkunde kunnen noemen.

* Houd de kolf gesloten
Houd de intimiteit binnenshuis, alleen voor ingewijden. Vreemdgaan slaat een heftig energetisch lek in de alchemistische kolf van de relatie. Maar ook intieme details over je partner vertellen aan vrienden en vriendinnen slaat de kolf lek, net als klagen of roddelen. Wat je te zeggen hebt, zeg dat aan je partner zelf, niet aan buitenstaanders. Als je het echt niet meer uithoudt, zoek dan iemand die net zo sympathiek staat tegenover je partner als tegenover jou, en die je als het ware terugduwt naar je partner, je confronteert met jezelf, niet meegaat in je klachten of beschuldigingen.

* Bid en werk
Voor de alchemisten was ‘het kleine werk’ dat wat zij in hun laboratoria deden, het experimenteren met kwikzilver en zwavel, en andere stoffen. ‘Het grote werk’ was het gebed, de verbinding met God. Ora et labora zeiden ze, bid en werk, in die volgorde van belangrijkheid. Zo is ook de relatie op zich nooit het allerbelangrijkste, maar je eigen verbinding met God, de Bron, oftewel: je eigen spirituele ontwikkeling. Als je dat voor ogen houdt, helpt dat om waarachtig te blijven, trouw aan jezelf, en daardoor ben je beter in staat om een goede partner te zijn.

* De Steen der Wijzen
Lapis philosophorum: dit is het legendarische doel van de alchemie, en dus ook van elke liefdesrelatie. Dat wat goud maakt van lood, wat het gewone, aardse, dagelijkse verheft tot zuivere, heilige hoogte.

Het besef dat je in je liefdesrelatie een ontwikkeling doormaakt, is diep doorgedrongen in onze cultuur. We noemen immers een twaalf en een halfjarige bruiloft een koperen bruiloft, bij vijfentwintig jaar wordt het zilver, bij vijftig goud en bij zestig diamant. Misschien hoeft het niet altijd zestig jaar te duren…

* En-en
Als er twee vechten, hebben er twee gelijk. Jij hebt gelijk, en je partner heeft ook gelijk. Je kunt niet anders dan zijn wie je bent, en tegelijkertijd doe je je uiterste best om je te ontwikkelen. Soms kan het lijken of er nooit iets verandert, of je telkens weer dezelfde problemen tegenkomt. Maar is dat echt zo? Of ben je toch veranderd, ben je minder bang of minder agressief geworden, kun je er beter mee omgaan dan vroeger? Een ontwikkelingsproces is een spiraal: je komt wel vaak dezelfde punten tegen, maar telkens op een volgende ring van de spiraal, steeds ietsje hoger. Heb geduld. Wanhoop nooit. Probeer het telkens weer opnieuw.

Alchemisten roeren in hun ketels lood, dag in dag uit, met eindeloos geduld, tot ze zelf, vanbinnen, door het trouwe, toegewijde werk van goud geworden zijn.

Het boek Alchemie van de liefde
Ooit volgde ik colleges Alchemie. Het ging over de ‘chemische bruiloft’ die er volgens alchemisten plaatsvindt tussen het vrouwelijke en het mannelijke element. “Al die principes die we hier leren, kun je ook toepassen op moderne liefdesrelaties,” zei ik tegen de docent, een wetenschapper van de Radboud Universiteit. “Maar natuurlijk!” zei hij. “Daar gaat het allemaal over.”
Uit die inspiratie ontstond mijn boek Alchemie van de liefde, dat uitkwam in 2008 en in het Duits is vertaald. De Franse vertaling verschijnt begin volgend jaar. Het werkt, weet ik uit ervaring, en dat hoorde ik ook terug van lezers.

De vierde druk van Alchemie van de liefde, Het geheim van de strijd, en hoe relatieconflicten je helpen om de Steen der Wijzen te vinden, verscheen in november 2016 bij Scriptum, € 14,95.