Ik en mijn complex

Gustact Jung heeft het vaak over complexen, maar wat is dat nu precies?
“Een complex is een cluster van beelden en ideeën gerangschikt rond een kern in het onbewuste, met een sterke emotionele lading.
In het bewustzijn uit een complex zich vaak in een vooringenomenheid die moeilijk te verklaren is en die sterk de waarneming kleurt, de wil en het gedrag beïnvloedt. De kern van het complex, die altijd onbewust blijft, bestaat meestal uit een verdrongen, sterk emotionele ervaring, een moreel conflict of een psychisch trauma. Het is alsof een deel van de psyche is verstoten en ondergronds voortleeft als een afgesplitste persoonlijkheid, een “stoorzender”.”, aldus Inger van Lamoen-Dommisse op de website van NAAP

één enkel woord
Tijdens mijn Jung-opleiding kregen we het naar aanleiding van de woordassociatie-test van Jung over de impact van woorden. Die test laat zien dat één neutraal, algemeen woord – als huis, familie, blauw, kikker – trauma’s uit het verleden losmaken of onopgeloste innerlijke conflicten onthullen. Je hartslag gaat omhoog, je blik vernauwd, je waarneming wordt gekleurd, etc. Je hebt bij één enkel woord al een lichamelijke en emotionele reacties, waar je je 99 van de 100 keer niet bewust bent, maar die reacties sturen wel je manier van kijken, je besluitvorming, je keuzes, manier van reageren, je wil en je gedrag aan. Terwijl je je dat niet bewust bent.

Dat éne enkele woord doet je als het ware in een afgrond duikelen en zouden je complex zichtbaar maken, als we ons daar bewust van zouden zijn.
voorbeeld: Ik ben 14 jaar zodanig ziek geweest, dat ik 14 jaar op bed heb gelegen. Het woord ‘ziek’ zet mijn associatieve brein op slot en ik kan geen associatie meer daarbij bedenken. Minuten later, al starend naar buiten, maar driftig zoekend van binnen, komt het woord ‘ingrijpend’ te voorschijn. Ik duikel als het ware onbewust in die hel van toen met al zijn machteloosheid en reddeloosheid, die ik toen vaak ervaarde. Terwijl ik dacht dat ik het al lang een plek gegeven had, al lang verwerkt had. Maar mijn lijf en mijn emoties denken daar anders over.

Op de bodem van mijn onbewuste is mijn complex als het ware de baas en ga ik daar, ook vanuit het onbewuste met mijn overlevingsmechanismen op reageren en gaan mijn gedachten als een razende te keer: de ander zal wel denken dat ik… of de ander zal wel vinden dat ik… of de ander zal wel willen dat ik… Ik probeer eigenlijk kostte wat het kost het complex uit de weg te gaan, onder de duim te houden, etc. Daarmee reageer ik onbewust op het complex zoals ik altijd deed en krijg ik wat ik altijd kreeg. Ik volg niet mijn hart, maar ik volg de slavendrijver van een complex, die mijn waarneming kleurt, mijn wil en mijn gedrag beïnvloedt

Door mijn overlevingsmechanismen de vrije baan te geven, kom ik in de dramadriehoek terecht. Ik ga mijzelf aanklagen: waarom ben ik toch zo dom? Of de ander aanklagen: waarom snapt hij nu niet dat… Ik word het slachtoffer en denk: het gaat me nooit lukken. Het gaat nu echt fout! Of ik word de redder van mijn omgeving en ga nog harder mijn best doen voor anderen. Dat heeft dus ook gevolgen voor mijn beslissingen op dat moment, mijn gedrag, mijn zogenaamde inzichten, mijn manier van kijken, mijn manier van reagerende, mijn waarneming en mijn wil.

Maar het kan anders! Ik hoef niet in die groef terect te komen.
Ik leer nu iets anders. Hoe meer schaduwwerk ik heb gedaan, hoe meer ik mijn eigen levensgeschiedenis ken, hoe groter mijn bewustzijn wordt! Dat bewustzijn kan niet groot genoeg zijn, dus is het een leven lang werken aan mijn persoonlijke ontwikkeling. Want als mijn bewustzijn groot is, kan ik mijn complex namelijk in de ogen kijken. Als ik mijn complex in de ogen kan kijken, want hij wil eigen wel graag gezien worden, dan kan ik de uitnodiging in dat complex ontdekken.
Want zoals ik aan het begin van dit artikel citeerde: “In het bewustzijn uit een complex zich vaak in een vooringenomenheid die moeilijk te verklaren is en die sterk de waarneming kleurt, de wil en het gedrag beïnvloedt. De kern van het complex, die altijd onbewust blijft, bestaat meestal uit een verdrongen, sterk emotionele ervaring, een moreel conflict of een psychisch trauma. Het is alsof een deel van de psyche is verstoten en ondergronds voortleeft als een afgesplitste persoonlijkheid, een “stoorzender”” Door dat complex in de ogen te kijken, kan ik een deel van de psyche weer bij mij betrekken en bovengronds halen, waardoor ik een stukje van mij dat afgesplitst is, weer kan toevoegen en het minder een stoorzender hoeft te zijn.

Als ik dus geconfronteerd wordt met een complex uit mijn onderbewustzijn, dan merk ik dat doordat mijn reactie groter of kleiner is dan ik in zo’n situatie zou kunnen verwachten. Eigenlijk is dat een teken dat er ergens in mij een verdrongen, sterk emotionele ervaring is, die zich door mijn te grote of te kleine reactie kenbaar maakt en als het ware geactiveerd wordt door de situatie die ik nu meemaak.
Hoe bewuster ik mij dat ben, hoe bewuster ik kan reageren en op zoek kan gaan naar die verdrongen, sterk emotionele ervaring. Waar doet dat woord, deze situatie mij eigenlijk aan herinneren en hoe kan ik het nu ontmoeten. Dat ontmoeten is vaak een lastige omdat het een sterke emotie bij mij teweeg brengt. Zeker in het begin van mijn persoonlijke ontwikkeling heb ik nodig dat iemand mij daarin inzicht geeft, helpt, het voordoet of voorzegt. Met vallen en opstaan ga ik zien dat dat algemene woord, niet zo bedoeld is, als ik hem op dat moment heb opgevat. Met een COAL (COAL–houding: curious, open, accepting, loving) kan ik de ontdekkigstocht aangaan en zien welk stukje van mijzelf was weggestopt en ik opnieuw mag omarmen en bij mijn leven voegen. Het hoeft zich niet meer te verstoppen, maar mag er zijn.

Dan neem je een andere afslag. Dan is het niet meer mijn complex dat mijn waarneming kleurt, mijn wil en mijn gedrag beïnvloed, maar dan is het mijn complex die mij waarschuwt en uitnodigt om nog een stukje van mijzelf op te sporen en te omarmen.

Dus: ja, ik heb altijd een keuze, als ik mij bewust ben en gewaar ben van de bewegingen van mijn onbewuste. Ik heb altijd de mogelijkheid om te stoppen dat mijn overlevingsmechanismen niet meer mijn waarneming kleuren, mijn wil en mijn gedrag onbewust beïnvloeden, door liefdevol bewust te zijn van de rimpelingen van het water dat mijn onbewust in beroering brengt. Wakker worden, heet zoiets. Dan hoef ik niet meer te slaapwandelen!

Lees ook:
* Afsplitsing – overlevings-mechanisme Van Franz Ruppert leerde ik: op het moment dat ik als kind een voor mij vervelende situatie meemaak, ik split:Ik … Lees verder
* Blauwdruk van je leven ERVARINGEN Bij je ontstaan zijn een man en een vrouw betrokken. De manier waarop zij open staan voor jou, hun reactie … Lees verder
* Trauma wordt aan kinderen doorgegeven tot iemand de pijn wil voelen Hoe je ouders met trauma in hun leven omgaan, dat beïnvloedt jou. En zelf kun je dat trauma weer doorgeven … Lees verder
* TRAUMA – vluchten, vechten en bevriezen Stress, langdurig stress en trauma heeft een enrome impact op onze geest, ziel en lichaam. Alle overbodige processen worden uitgeschakeld … Lees verder
* Negatief zelfbeeld Wanneer je een negatief zelfbeeld hebt en/of vanuit je overlevingsmechanismen (gevormd door aannames en overtuigingen) reageert, dan laat je een … Lees verder
* Serendipiteit, synchroniciteit en entropie In zijn boek ‘De andere weg, naar een psychologie van spirituele groei’ heeft dr. M. Scott Peck, het over serendipiteit, … Lees verder
* Overtuig de slavendrijvers Prioriteiten stellen door naar jezelf te luisteren Je vindt het belangrijk om klaar te staan voor anderen en om alles … Lees verder
* Angst Je ervaart in bepaalde situaties steeds weer een beklemmend gevoel. Een gevoel dat je belemmert in je doen en laten. … Lees verder
* Onbewust Onbekwaam Het model van onbewust onbekwaam naar onbewust bekwaam is ontstaan in de jaren zeventig. Het is onduidelijk wie het model heeft … Lees verder
* Discipline noodzakelijk voor persoonlijke ontwikkeling In het schema over persoonlijke ontwikkeling dat in mijn compendium staat en gaat over serendipiteit, synchroniciteit en entropie zie je … Lees verder
* Zijn motivatie en discipline te kweken? Motivatie en discipline: twee abstracte begrippen die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Maar wat houden ze precies in? Hoe kan … Lees verder