Hoogbegaafd en bang zijn
7 redenen waarom hoogbegaafden vaak bang zijn (of niet tot actie komen)
Vaak zie ik in mijn praktijk en in mijn omgeving, maar ook bij mijzelf, dat er altijd een ondertoon van angst bij mij is. Een ondertoon waardoor – als ik er naar luister – er eigenlijk niets uit mijn handen komt. Steeds meer zie ik dat ik maar gelijk de dingen kan gaan doen, anders komt er nooit wat uit mijn handen. En ik pak zeker geen nieuwe dingen aan, terwijl ik daar tegelijkertijd ook enorme behoefte aan heb.
1) associatief brein
Mijn associatief brein kan met mij op de loop gaan, waardoor het onderwerp veel en veel te groot wordt. Het is een ware ontploffing aan mogelijkheden en onmogelijkheden, aan uitdagingen en belemmeringen, aan voors en tegens. En uiteindelijk, als alles uitgewerkt is, heb ik OF een volmaakt plaatje of een volmaakte onmogelijkheid. Als het plaatje volmaakt is, verlamd het me ook weer, want ja… dat red ik nooit! Als het een volmaakte onmogelijkheid is, laat ik het vallen voordat ik ook maar iets verder onderzocht hebt, want mijn brein zegt: error.
2) alle voordelen en alle nadelen bedenken
Ik kan van 1 onderwerp binnen een split second bedenken wat er allemaal positief aan is EN wat er allemaal fout kan gaan.
Niet alle positieve dingen kunnen uitkomen, en gelukkig ook niet alle negatieve dingen.
Maar bij de afweging van alle positieve dingen zit er altijd een ondertoon van teleurstelling in, want die andere punten zouden ook zo leuk kunnen zijn. En is er daardoor keuzestress. Die keuzestress verlamd, maakt me in de ondertoon weer bang, waardoor ik toch maar niet kies. Ik weet nu wat ik heb en daar ben ik redelijk tevreden mee, dus laat ik het dan maar zo houden.
3) sensitiviteit: zoveel voelen en ervaren waar geen woorden voor zijn
Mijn onderbewuste weet al lang of het kloppend is of niet. Weet al lang of ik ergens moet voor kiezen of niet, al voordat mijn associatieve brein aan de slag gaat. Maar mijn sensitiviteit en intuitie die daarbij hoort, vind ik soms erg lastig, omdat er geen goede argumenten voor zijn. Het is een weten, zonder kennis. Pas veel later weet ik wat ik eigenlijk allemaal gevoeld hebt. Het wel of niet kloppen van een situatie is voor mij heel belangrijk, maar is vaak het laatste waar ik aan wil denken, omdat ik het geen woorden kan geven en niet al te zweverig wil overkomen. Maar 99 van de 100 keer had ik mijn sensitiviteit gelijk. In onze westerse maatschappij, op school en in ons werk worden we vaak gestimuleerd om ons denkvermogen te ontwikkelen en met goede argumentatie te komen, die volgens de regels van zo hoort het en zo moet worden gevormd. Maar mijn sensitiviteit heeft lak aan zo hoort het en zo moet het. Mijn lichaam vertelt mij precies wat kloppend is of niet.
Vroeger ging ik daarom uit contact met mijn lichaam, waardoor de angst toe nam, maar ik probeerde dat met nog meer argumenten er onder te krijgen.
Sensitiviteit en intuitie gaan dus nooit uit van zo hoort het en zo moet het. En dat is ook heel eng, want dan kun je buiten de groep komen te staan.
4) eerdere gebeurtenissen, gelezen, gehoord of ervaren erbij betrekken
Mijn brein onthoudt allerlei gebeurtenissen, die ik ergens gelezen, gehoord of zelf ervaren heb. Ik wist niet dat ik dat allemaal onthouden had, maar zodra ik in een nieuwe situatie kom, scant mijn brein onmiddellijk mijn geheugen af naar iets soortgelijks. Het vervelende is dat wat ik in het nieuws hoor , in de kranten lees of op de tv zie (aan films, nieuwsberichten, documentaires) over het algemeen de drama’s zijn. Ik kan dus van de meeste nieuwe situaties bedenken waar het ooit is mis gegaan en dan zegt het kind in mij: NIET DOEN! KIJK UIT! PAS OP!
5) het volmaakte plaatje
Hoogbegaafden gaan zo vaak door met denken totdat ze het volmaakte plaatje hebben.
Ik moet dus op een gegeven moment een keuze maken en niet bang zijn dat die keuze de rest van mijn leven zal blijken te vergallen, want zo groot zijn keuzes niet. (Lees verder: Perfectionisme en hoogbegaafdheid) Ook wel een keuze maken, ook al zal dat volmaakte plaatje nu nog niet gehaald kunnen worden, maar stap voor stap wel.
6) contact met eigen lichaam kwijt zijn
Het contact met mijn lichaam kwijt zijn, komt omdat ik niet naar mijn lichaam wil luisteren. Mijn lichaam geeft zowel de angst af als de intuitieve mogelijkheden, zonder argumenten. Dat wil ik niet. Eigenlijk verklein ik dan tot alleen mijn hersens. Ik probeer met man en macht mijn hersens in te zetten en daarmee de situatie onder controle te krijgen. En bereik ik juist het tegenovergestelde van wat ik wil bereiken. Juist het contact met mijn lichaam is niet verwarrend, maar wil mij informatie geven die belangrijk is, maar ik weet met al die gevoelens vaak geen raad. Ik moest leren dat juist mijn lichaam mij meer inzichten geeft, dan mijn brein. Het klopt dat het kind in mij ook zijn stem heeft en die zegt vaak te makkelijk en teveel: Niet doen. Maar hoe meer ik van mijn lichaam weet, hoe meer ik het onderscheid kan maken.
In lastige situatie is het dus mijn eerste prioriteit dat ik het contact met mijn lichaam houdt of herstel. Dat kan door mijn zintuigen in te zetten: Wat ruik ik? Wat hoor ik? Wat proef ik? Wat voel ik? Wat zie ik? Vaak ga ik op zo’n moment even naar de wc. In die afgesloten ruimte kan ik weer even mijn lichaam ontdekken.
7) reflectief brein
En tot slot komt het nadeel van hoogbegaafd zijn om de hoek kijken, met name de valkuil van de reflectie. Een hoogbegaafde kan buitengewoon goed reflecteren en de voor- en nadelen van gemaakte keuzes steeds in gedachten hebben en daarop reflecteren. De vraag of als er al een keuze gemaakt is deze nu wel of niet een goede was etc. En vervolgens ook ‘last’ hebben van wat je dus (mogelijk) misloopt met het maken van de keuze die je gemaakt hebt. En daarbij de vraag stellend of toch niet, om zo via een negatieve spiraal in een depressie te geraken. Daarom is het noodzakelijk om te weten dat een keuze altijd voor dit moment is en niet voor morgen en over tien jaar. Maar het is ook goed om uiteindelijk een keuze te maken en het daar voorlopig bij te laten en er geen verdere gedachte aan te besteden tot de ervaring roept om een andere keuze. De casus van Babs is hier een goed voorbeeld van.
Wat kun je hier nu aan doen?
Wat zo heerlijk is aan hoogbegaafd zijn, is dat als ik me ergens bewust van word en weet hoe het zit, ik dan het veel eerder herken en dan weet maar mijn angst vandaan komt en dan voor mijzelf kan zorgen. Ik kan het dan veel makkelijker parkeren: Oke, dat ga ik nu niet doen! En ik kan het makkelijker hanteren: Oke, ik weet dat ik dit doe, maar dat is nu niet helpend! Daarmee zet ik mijn volwassen brein in, met name mijn prefrontale cortex en kan ik veel betere keuzes maken. Ik zorg extra voor mijn lijf, ik zorg extra voor mijzelf bij moeilijkere keuzes, omdat ik weet dat dit bij mij gebeurt.
Je bewust worden is dus heel belangrijk. Bewust worden doe je door je schaduwwerk te doen en je schaduwwerk doe je door op elke gebeurtenis jezelf de vraag te stellen: Wat in mij, maakt dat ik zo reageer? Wat wil mij dat zeggen? => lees verder: Blauwdruk-van-je-leven
Wil je meer lezen over hoogbegaafdheid?
Kijk op: Artikelen hoogbegaafd en op Compendum hoogbegaafd
