Rollen in het familiesysteem
Herken je dat, ook al ben je volwassen en je komt thuis in je gezin van herkomst, dat iedereen op dezelfde manier op elkaar reageert als vroeger?
Ook jij ontkomt er niet aan. Je neemt je voor je net zo volwassen te gedragen als op je werk, maar zodra je binnen stapt overvalt het je en ben je weer de oudste, de jongste, de middelste, etc. en reageren jullie op elkaar zoals dat vroeger was. En naar huis rijdend overtuig je je partner van hoe erg het is dat de anderen zo met je omgaan.
Die rol krijg je vanaf je geboorte vanuit het systeem onbewust toegeschoven. Het gebeurt aan je. Het heeft ook te maken met het hoeveelste kind je bent, maar veel meer nog heeft het te maken met het familiesysteem.
Wanneer in het familiesysteem (het gezin van herkomst van je vader en/of het gezin van herkomst van je moeder en in jullie eigen gezin) de vier basiswetten niet in evenwicht zijn, dan gaat het kind een rol aannemen waardoor het lijkt alsof het gezin in evenwicht is, maar eigenlijk wil het kind met die rol een spiegel zijn voor de ouders, als deze willen luisteren. Vaak zeg ik in mijn werk: ouders zijn er niet voor de kinderen, maar kinderen zijn een spiegel voor de ouders! Als het met een kind niet goed gaat, dan kun je beter op zoek gaan, naar wat de vader en moeder niet wil of kan doen.
Voor het familiesysteem gelden 4 belangrijke wetten:
1) Iedereen mag er bij horen
2) balans tussen geven en nemen
3) erkennen wat er is
4) de juiste plaats innemen.
Het is als een tafel, als de vier poten niet goed staan, gaan deze wiebelen en pakken we bierviltjes omdat tegen te gaan, maar het werkt niet echt. Als tegen deze belangrijke wetten wordt ‘gezondigd’ (veelal onbewust), dan onstaan er rollen om dat te compenseren.
Er zijn zes basisrollen en daar binnen allerlei variaties:
1. => Het gouden kind (ook bekend als de held of superkid): een kind dat buiten het gezin een hoogpresteerder of een overpresteerder wordt ( bijv . in de academische wereld of atletiek), in de gunst komen bij de ouders, of zichzelf afschermen tegen kritiek van familieleden.
2. => Het probleemkind, de rebel of de waarheidsverteller: het kind dat a ) de meeste problemen veroorzaakt of b ) “zich gedraagt ” om de aandacht af te leiden van wat zich afspeelt, bijvoorbeeld de ruzie tussen de ouders.
Een variant van de “probleemkind”-rol is de zondebok , die door anderen binnen het gezin onterecht de rol van “probleemkind” wordt toebedeeld of zelfs ten onrechte door andere gezinsleden de schuld krijgt van de eigen individuele of collectieve disfunctie van die leden, vaak ondanks dat hij de enige emotioneel stabiele gezinslid.
3. => De verzorger: degene die de verantwoordelijkheid op zich neemt voor het emotionele welzijn van het gezin, vaak een ouderrol op zich nemend; de intra-familiale tegenhanger van de “Good Child”/”Superkid.”
4. => The Lost Child of Passive Kid: de onopvallende, introverte , stille, wiens behoeften meestal worden genegeerd of verborgen.
5. => De mascotte of familieclown: gebruikt komedie om de aandacht af te leiden van het steeds disfunctionerende familiesysteem.
6. => The Mastermind : de opportunist die profiteert van de fouten van de andere familieleden om te krijgen wat ze willen; vaak het voorwerp van verzoening door volwassenen.
Deze rollen zijn dus gegeven door het familiesysteem en voor mij een overlevingsmechanisme.
Luister ook naar de podcast over dit onderwerp:
Lees verder:
* Broers en zussen – op latere leeftijd
* Broers en zussen – op jonge leeftijd
* Seksuele nieuwsgierigheid bij broers en zussen
* Pesten door broers en zussen
* Plaats in het gezin
