GSK ontwikkelen coronavaccins
‘Nu bij GSK stoppen met onze coronavaccins zou een grote fout zijn’
Terwijl de vaccins van de concurrenten Pfizer-BioNTech en Moderna volop worden ingeënt, hinkt het Britse GlaxoSmithKline – een van ’s werelds grootste spelers – achterop. ‘Of we te laat komen is moeilijk te voorspellen’, zegt Jamila Louahed, algemeen directeur van de site in Rixensart.
Nu wereldwijd volop de eerste coronavaccins geprikt worden, hinkt een van de klassieke grootmachten achterop: GlaxoSmithKline, een van ’s werelds grootste vaccinproducenten. Terwijl de coronavaccins van de concurrenten Pfizer-BioNTech en Moderna al groen licht kregen in Europa en tal van andere landen, zitten de drie kandidaat-vaccins waar de Britse farmareus aan meewerkt in de fase van het klinisch onderzoek.
auteur: NICO SCHOOFS
datum: 10 januari 2021
webiste: https://www.tijd.be/ondernemen/farma-biotech/nu-bij-gsk-stoppen-met-onze-coronavaccins-zou-een-grote-fout-zijn/10276205.html
Op 11 december moest GSK, met 9.000 werknemers in Waals-Brabant de grootste farmawerkgever in België, samen met zijn Franse partner Sanofi opbiechten dat hun gezamenlijke kandidaat-vaccin maanden vertraging oploopt na tegenvallende resultaten. Die signaleerden een onvoldoende immuunrespons bij 49-plussers, een cruciale doelgroep. Het intussen aangepaste vaccin, dat de komende maanden getest wordt, is in het beste geval pas in het vierde kwartaal beschikbaar, terwijl het oorspronkelijke doel halfweg dit jaar was.Het aantal mensen dat gevaccineerd moet worden, is groot. En we weten nog niet of herhalingsinentingen nodig zijn.
Het bewuste vaccin combineert een antigen van Sanofi, een viruseiwit dat wordt ingespoten om een immuunreactie op te wekken, met een adjuvant van GSK, een hulpmiddel om een extra turbo op het immuunsysteem te zetten. De vertraging is een domper voor de Europese Commissie, die een deal sloot voor 300 miljoen dosissen, maar nu moet wachten. En voor de GSK-site in Rixensart, waar begin jaren 90 de adjuvanttechnologie is ontwikkeld.
H1N1-pandemie
Jamila Louahed, sinds 1 januari algemeen directeur in Rixensart, zegt dat niets fout ging bij GSK met zijn adjuvant. ‘Die heeft zijn merites getoond in tientallen miljoenen griepvaccins tijdens de H1N1-pandemie in 2009,’ zegt ze. Louahed werkt sinds 2005 bij GSK en was eindverantwoordelijke voor het vaccinonderzoek in België.
Intussen is de dosering van het Sanofi-antigen ‘geoptimaliseerd’, melden beide bedrijven, en begint volgende maand een klinische fase 2-test (de voorlaatste voor commercialisering) van het aangepaste vaccin. Als die positief uitvalt, begint de laatste fase in het tweede trimester.
GSK gaf in november aan dat het op zijn andere Waals-Brabantse site, in Waver – met een oppervlakte van 70 voetbalvelden ’s werelds grootste vaccinfabriek – al is begonnen met de productie van de eerste adjuvantdoses voor de kandidaat-coronavaccins waar het met partners aan werkt.
———————————
Jamila Louahed
De Belgische is sinds 1 januari algemeen directeur van de site in Rixensart (Waals-Brabant) van GlaxoSmithKline. Dat is de grootste hub van de Britse farmareus voor het onderzoek naar en de ontwikkeling van vaccins. Louahed was al de eindverantwoordelijke voor vaccinonderzoek en -ontwikkeling in ons land. Ze werkt sinds 2005 bij GSK, na een academische carrière als onderzoekster in Philadelphia. Ze behaalde een licentiaat in biotechnologie en een doctoraat in immunologie en moleculaire biologie aan de Université Catholique de Louvain.
———————————
‘De vertraging van het Sanofi-vaccin (GSK levert zijn adjuvant aan Sanofi, dat al de rest voor zijn rekening neemt, red.) heeft daar geen impact op’, zegt Louahed. ‘We blijven de adjuvantproductie opdrijven om onze doelstellingen te halen voor al onze coronavaccinsamenwerkingen.’ Tot de aankondiging van de vertraging was sprake van een productie van 1 miljard adjuvantdosissen dit jaar, maar het is onduidelijk of dat nodig zal zijn. ‘We volgen de situatie van nabij op en passen de plannen aan indien nodig.’
GSK werkt met die adjuvant ook samen met het Canadese Medicago en het Chinese Clover Pharmaceuticals. De resultaten van de derde en laatste fase van klinische testen van het GSK-Medicago-vaccin, bij 30.000 mensen, worden in april of mei verwacht. Over het begin van de derde onderzoeksfase van het Clover-vaccin wordt allicht later deze maand beslist.
Kristallen bol
Maar is GSK hoe dan ook niet ruim te laat met een coronavaccin, nu het langs alle kanten in snelheid gepakt wordt? Afgelopen week bevestigde de adjunct-directeur van het Europese geneesmiddelenagentschap (EMA) dat het AstraZeneca/Oxford- vaccin binnen enkele weken groen licht kan krijgen. Ook het vaccin van Johnson & Johnson zal er allicht een stuk sneller zijn dan dat van GSK/Sanofi.
‘Het is moeilijk te voorspellen of we te laat komen in deze pandemie,’ zegt Louahed, ‘omdat er nog heel veel open vragen zijn en ik geen kristallen bol heb. We weten nog niet wanneer de pandemie achter de rug is of hoe goed de goedgekeurde vaccins beschermen. De nood blijft wellicht nog lang heel hoog. Het aantal mensen dat wereldwijd gevaccineerd moet worden, is groot. Bovendien weten we nog niet of de komende jaren herhalingsinentingen nodig zijn.’
De goedgekeurde mRNA-vaccins van Moderna en Pfizer-BioNTech zijn gebaseerd op nieuwere technologie. Ze werken met stukjes genetische code van het virus. GSK-Sanofi belichaamt de klassieke, biologische aanpak. ‘De mRNA-vaccins zijn minder complex omdat het gaat om synthetische vaccins en kleine molecules’, zegt Louahed. ‘Wij ontwikkelen met Sanofi een biologisch vaccin, met viruseiwit dat je zuivert en combineert met onze adjuvant. Daar gaan enorm veel werk en kwaliteitscontroles mee gepaard.’
Over de vraag of ‘nieuwkomers’ als Pfizer-BioNTech en Moderna gevestigde farmawaarden als GSK naar de kroon dreigen te steken wil het bedrijf zich niet uitspreken. Louahed vindt alleszins niet dat GSK en Sanofi een strategische fout hebben gemaakt. ‘Omdat de combinatie van een antigen en een adjuvant al in griepvaccins heeft aangetoond dat ze heel goed kan werken in een pandemiecontext. In mijn ogen zou het een grote fout zijn met onze coronavaccins te stoppen, omdat we onze kansen om af te rekenen met het virus net maximaliseren door in te zetten op alle mogelijke vaccintechnologieën.’
Troef
Voor Louahed kreeg de strijd tegen het coronavirus een persoonlijke dimensie. ‘Ik ben drie weken ziek geweest en mijn schoonvader is er in dezelfde periode aan overleden’, zegt ze. ‘Dat sterkt me als wetenschapper om onze strijd voort te zetten, ook omdat we nog lang niet alles weten over het virus. Ik ben vooral fier dat de wetenschap en de industrie er in minder dan een jaar in geslaagd zijn vaccins te ontwikkelen.’
De troef van het Sanofi-GSK-vaccin is volgens Louahed dat het bij een pandemie snel op grote schaal kan geproduceerd worden. De redenering is dat de adjuvant een boost of langdurige bescherming geeft, waardoor je per vaccin minder werkzaam antigen nodig hebt en dus meer dosissen kan produceren met dezelfde antigenhoeveelheid. ‘Bovendien weten we dat het vervoerd en bewaard kan worden bij koelkasttemperatuur, een grote troef in ontwikkelingslanden. 70 procent van onze vaccins op de markt gaat al naar daar.’
——————————————————
GSK in België
Is met 9.000 werknemers in diverse vestigingen in Waals-Brabant de grootste Waalse privéwerkgever en het grootste farmaceutische bedrijf van België. Ons land is het hart van de vaccindivisie en huisvest het internationale hoofdkwartier in Waver.
Heeft in Waver ’s werelds grootste vaccinfabriek met een oppervlakte van 70 voetbalvelden. Er werken 7.000 mensen. Vanuit Waver wordt de dagelijkse wereldwijde productie van 2 miljoen vaccins aangestuurd.
Heeft een portfolio van meer dan 30 vaccins voor zuigelingen, jongeren en volwassen en een pijplijn van 18 vaccins in ontwikkeling.
De site voor onderzoek en ontwikkeling van Rixensart, die 2.000 werknemers telt, is de bakermat in ons land en werd opgericht in 1958.
Produceert in Waals-Brabant onder meer vaccins voor baarmoederhalskanker, malaria, gordelroos (zona), kinkhoest en hepatitis.
Verkocht volgens de recentste beschikbare cijfers wereldwijd in de eerste negen maanden van vorig jaar voor zo’n 5,5 miljard euro vaccins op een totale omzet van 28 miljard.
——————————————————
Wat als zich straks het doemscenario voltrekt, en het GSK-Sanofi-vaccin en/of de andere kandidaat-vaccins geen groen licht krijgen? ‘Uiteraard zou dat vervelend zijn, maar dat zal geen grote gevolgen hebben voor Waals-Brabant’, zegt Louahed. ‘We doen hier veel meer op het vlak van vaccins. Vanuit Waver als internationaal hoofdkwartier worden dagelijks wereldwijd 2 miljoen vaccins gemaakt.’
In totaal heeft GSK een portefeuille van meer dan 30 vaccins, voor zuigelingen, jongeren en volwassenen. ‘Om u een idee te geven: 40 procent van de kinderen wereldwijd is met minstens een van onze vaccins ingeënt’, zegt Louahed.
De productie van en de vraag naar die routinevaccins loopt gewoon door, al daalde de wereldwijde omzet in de eerste negen maanden van 2020 licht (-8%) tot zowat 5,5 miljard euro. Vaccinaties werden door de lockdowns uitgesteld en mensen waren bang om naar de vaccinatiecentra te gaan.
Bakermat
Maar de toekomst oogt veelbelovend, zegt Louahed. ‘We hebben een pijplijn van 18 vaccins.’ Medio december, luttele dagen na het nieuws over de vertraging van het Sanofi-GSK-vaccin, raakte bekend dat GSK 100 miljoen euro investeert in de historische onderzoeks- en ontwikkelingssite in Rixensart. ‘Een signaal dat onze positie in België als kloppend hart voor vaccins versterkt’, zegt Louahed, die aangeeft dat in Rixensart alle klinische laboratoriumactiviteiten in een nieuw gebouw worden ondergebracht. Er komt een geautomatiseerd systeem om onderzoeksstalen van klinische studies te beheren die vanuit de hele wereld toekomen. ‘We hebben een van de grootste ‘biobanken’ (die bloedstalen van gevaccineerden bevat, red.) ter wereld’, zegt Louahed.
De site in Rixensart, opgericht in 1958, geldt als de bakermat van de vaccinproductie in ons land. Ze boogt op een lange lijst van succesverhalen. Denk aan vaccins tegen malaria, de griep, het rotavirus, polio en mazelen. ‘Een van de recentste is er een tegen gordelroos of zona’, zegt Louahed.
‘Bij vaccins denken mensen vooral aan kinderen, maar we zijn onder mijn leiding ook bezig met onderzoek naar een vaccin tegen RSV (een respiratoire aandoening, red.) voor ouderen. Er is een pijplijn aan vaccins voor ouderen, bij wie het immuunsysteem minder goed functioneert. Dat zal door de toenemende vergrijzing een heel belangrijke worden.’
De race naar het vaccin
De zoektocht naar een coronavaccin moet tien keer sneller dan normaal verlopen. Welke van de 205 vaccins die nu in ontwikkeling zijn, zullen het halen? De Tijd volgt de wedloop op de voet in dit INTERAVTIEF OVERZICHT.
Wil je meer weten over dit onderwerp?
Kijk op: https://www.dinekevankooten.nl/tag/politiek/
Voor een overzicht kijk op: https://www.dinekevankooten.nl/archief/overzicht-great-reset-corona/
