Liefde en relatie
Wat is toch de reden dat we verlangen naar een relatie. Hoe komt het dat we met iemand een speciale relatie willen aan gaan en daar een status, betekenis aan geven?
Een van de belangrijkste redenen waarom we een relatie hebben, is dat we in een relatie de gelegenheid krijgen om aan elkaar te groeien. Dat we in een relatie uitgenodigd worden tot persoonlijke ontwikkeling.
Luister hieronder naar de podcast
In een homogene relatie denken wij dat we het goed met elkaar hebben. We hebben nooit ruzie en voegen ons naar elkaar. We vermijden de onderwerpen waar we de ander boos of verdrietig mee maken. Daardoor passen we ons aan en laten we een deel van onszelf ongebruikt naast de relatie staan.
In een heterogene relatie komen we er achter dat wat er gezegd wordt een onbedoeld effect op ons heeft en onze reactie daarop, een onbedoeld effect op de ander. Er gebeuren dus allerlei dingen die we niet willen, niet hadden voorzien en niet hadden bedacht. Toch levert dat ons heel veel groei op.
Als we op zoek gaan wat het onbedoelde effect op mij is als reactie op wat de ander mij zegt, dan ontdekken we een wond van ons zelf. Ik kom dan al snel bij de overtuiging dat ik er niet toe doe en dat ik niet van waarde ben. Eigenlijk heb ik dan boven de tafel te halen wat mijn verlangen en behoefte is: ik wil graag een plek hebben, in mijn geval, ook al wijk mijn mening af. Ik kan die behoefte in alle eerlijkheid en oprechtheid vanuit een ik-boodschap met de ander delen: Ik zou het fijn vinden als ik – ook al ben je het niet met mij eens – mag vertellen wat mijn mening is, ook al denk jij er heel anders over! Het is een hele weg, en een hele strijd om mijn eigen angst te ontdekken en die ook daadwerkelijk zichtbaar te maken!
Met Lisette Thooft had ik een gesprek over de alchemistische betekenis van een relatie.
Ze vertelde mij hierover:
‘Chemistry’ noemen de Amerikanen het, als het klikt tussen twee mensen. Dat is letterlijk waar, want er spelen allerlei hormonale processen in persoonlijke relaties. Maar het is ook symbolisch waar. In feite kan elke liefdesrelatie gezien worden als een alchemistisch proces. We willen als partners één worden en daarvoor doorlopen we een transformatieproces. We spreken niet voor niets over een koperen (12,5), een zilveren (25), een gouden (50), een diamanten (60), een briljanten (65), een platina (70) bruiloft! Net als in de alchemie zijn de tegenstellingen een bron van rijkdom. Juist door de verschillen onder ogen te zien en ieder met ons eigen deel aan de slag te gaan, ontplooien we onszelf en kan de relatie groeien. Kan lood worden getransformeerd in goud. In een goede, geslaagde relatie heb je tegenstellingen overwonnen, ben je elkaar innerlijk genaderd en ben je betere, completere mensen geworden.
Volgens Lisette Thooft is het doel van iedere relatie dat je leert doordat de ander jou pijn doet. Als je verliefd wordt, denk je (bewust of onbewust): ‘Hier krijg ik eindelijk de liefde die ik als baby gehad had moeten hebben van mijn moeder. Onverdeelde warme, verwelkomende aandacht. Echte liefde. Eindelijk iemand die wil dat ik ben wie ik ben.’ Maar na een poosje ontdek je dat die verwachting toch niet helemaal klopt. Want dan is hij/zij er soms niet voor je. Of hij/zij vindt iets dom wat je doet, of niet belangrijk. In zo’n geval word je op jezelf teruggeworpen en word je geconfronteerd met je oude, alsmaar terugkerende pijn. Na de teleurstelling ga je de pijn herkennen, weet je waar die vandaan komt, leer je daardoor dingen over jezelf en kun je ook herstellen van die oude pijn. Op die manier ga je door een proces waarin de oude vorm sterft en je in een nieuwe, hoger ontwikkelde vorm weer opstaat.
De poging om één te worden met je partner doet iets met je, brengt een transformatieproces op gang. Je kunt soms zelfs schrikken van de heftigheid of van het onverwachte bij jezelf of bij de ander. Maar juist daar waar conflicten op de loer liggen en wrijving makkelijk ontstaat, treden alchemistische reacties op. Juist daar kan de verandering plaatsvinden en de verbinding tot ontwikkeling leiden. Als beide partners trouw blijven aan zichzelf, aan elkaar èn aan de relatie, is er namelijk maar één mogelijkheid: ze overstijgen de conflicten door zichzelf te ontwikkelen tot een hoger niveau, daar waar ze elkaar weer kunnen vinden.
De huidige situatie is het materiaal waarmee de alchemist werkt, het is letterlijk het ‘eerste materiaal’. Het is het door God gegeven of door de natuur geleverde basismateriaal dat ons ter beschikking staat. Omdat het gegeven is, is het precies goed. Het is precies dat wat je nodig hebt. Als alchemist van de liefde ben je altijd tevreden met je uitgangsmateriaal. Wat niet wil zeggen dat dit materiaal volmaakt is, of af. Het is alleen perfect om mee aan de slag te gaan. Dit is het eerste alchemistische principe van de liefdesalchemie: je partner is precies de juiste partner voor jou op dit moment. De situatie waarin jullie verkeren, is ‘prima materiaal’, inclusief alle spanningen, wrijving en ruzies. Door het alchemistische proces aan te gaan, word je een bewuster, meer ontspannen en/of liefdevoller mens. De basisvoorwaarde is dat je accepteert wat er NU is, met alles erop en eraan; ook de leegte, het alleen zijn, het verlangen en de eenzaamheid. Iets accepteren zoals het is, lukt alleen als je in het HIER en NU bent met je aandacht en je de situatie hier en nu waarneemt. Alleen in het hier en nu raken stof en geest elkaar en kun je geïnspireerd raken door de geest, door de goddelijke liefde.
Alleen in het hier en nu, in totale, accepterende, liefhebbende eenheid met de stof, in contact met je eigen lichaam en de situatie zoals zij op dit moment is, heb je toegang tot de geestelijke wereld.
De man staat voor daadkracht, moed en ondernemingslust; het streven naar vrijheid. Als hem dat niet lukt, lijkt hij in een robot te veranderen. De vrouw staat voor ontvankelijkheid, aanhankelijkheid en behoefte aan orde en harmonie; het verlangen naar liefde. Als haar dat niet lukt, dan lijkt zij een draak te worden. Lisette Thooft is ervan overtuigd dat het essentieel is voor een goede relatie om deze verschillen te erkennen en te onderzoeken.
Vaak waren de eigenschappen waaraan je nu een hekel hebt, precies de dingen waardoor je in het begin werd aangetrokken bij de ander. Juist dáárom heb je deze partner gekregen van het leven: namelijk om jezelf beter te leren kennen. Voel je je verwaarloosd? Dan kun je je afvragen of jij iets in jezelf verwaarloost, iets in de relatie, of op een ander gebied in je leven. Vlucht je partner weg in werk of computerspelletjes? Dan kun je onderzoeken of er iets is waarvoor je zelf wegvlucht.
Zelfkennis is het enige dat je nodig hebt in een relatie. Je hoeft je helemaal niet bezig te houden met de fouten van je partner, of met zijn of haar ontwikkeling. Dat wekt alleen maar weerstand op. Je hoeft alleen maar de verantwoordelijkheid voor jezelf op je te nemen. Want als jij verandert, verandert je verhouding vanzelf mee. Als jij weet van jezelf wanneer de draak of de robot in jou naar boven komt, dan kun je deze bevrouwen of beheren.
In het alchemistisch proces zijn er verschillende stadia van ontwikkeling. Als een relatie de wittebroodsweken van de verliefdheid voorbij is, als de partners stevig gehecht zijn aan elkaar en dus in de kolf zitten, komen ze vroeg of laat in de zwarte fase van het proces terecht: de verbrandingsfase. Dat is een moeilijke fase waarin je je aan elkaar begint te ergeren, waarin je de illusies die je koesterde over je geliefde kwijtraakt en je projecties terugneemt. Die verbranden tot as. Melancholie hoort erbij – zwartgalligheid.
Daarna volgt, als het goed is, een witte fase: er komt helderheid. Je doorziet het proces, je begrijpt wat er speelt. Maar je staat nog tegenover elkaar.
In de rode fase verzoen je je, verbind je je opnieuw met elkaar, maar op een hoger niveau van bewustzijn. Het probleem is opgelost, de spanning wijkt, je knuffelt elkaar weer van harte en de lucht is weer blauw. Tot je tegen het volgende obstakel oploopt… Want het gaat gewoon door, zolang de relatie duurt.
Ondertussen ontwikkel je je wel verder en dat symboliseren de alchemistische vogels. Onderaan staat de zwarte raaf, die nog vol is van wereldse verlangens en egoïsme. Relaties in dit stadium draaien om seks, carrière en oppervlakkige pleziertjes.
Al een eindje op weg is de zwaan, symbool van zuivering: het koppel dat bewust aan de relatie begint te werken.
Dan komt de pauw, symbool van spirituele wedergeboorte en van de verandering van het lagere in het hogere. In deze fase verdiepen mensen zich in de spirituele kanten van hun relatie en gaan ze bijvoorbeeld over op tantrisch vrijen (daar hebben we het later over).
Op de hoogste trap van de ontwikkeling staat de pelikaan, van wie men vroeger dacht dat zij in haar eigen borst pikte om haar jongen met haar bloed te voeden. Zij is het symbool geworden van oprechte, onzelfzuchtige liefde, en van de Steen der Wijzen, het einddoel van de relatie.
Een liefdesrelatie waarin de liefde groeit, is een geslaagde, goede relatie. Je wordt er een beter mens van, want liefde kan alleen groeien als je je zelfzucht opzij zet. Het gaat niet om perfectie. Verbetering, vergroting van de liefde, is het doel dat je elke dag weer kunt bereiken. De hoogste volmaaktheid die hier en nu op aarde bereikbaar is, is de vrijheid om ook het onvolmaakte te accepteren en lief te hebben. Dat is een alchemistische relatie die met beide benen op de grond staat. Meer dan gisteren, minder dan morgen. Zo is onze liefde: zij is groter dan zij was, maar nog niet zo groot als zij zal worden.
In dit verband is er nog een ander aspect dat we van de alchemisten kunnen leren: een hermetisch gesloten relatie betekent dat de intimiteit tussen de geliefden binnenshuis blijft, alleen bestemd voor de partners zelf, de ingewijden. Vreemdgaan slaat een heftig energetisch lek in de alchemistische kolf van de relatie. Maar ook intieme details over je partner vertellen aan vrienden en vriendinnen slaat de kolf lek, net als klagen of roddelen.
Wat je te zeggen hebt, zeg dat aan je partner zelf, niet aan buitenstaanders. Als je het echt niet meer uithoudt, zoek dan in elk geval een vriend van de relatie op voor je ontboezemingen – iemand die net zo sympathiek staat tegenover je partner als tegenover jou en die je als het ware terugduwt naar je partner, je confronteert met jezelf en niet meegaat in je klachten of beschuldigingen.
Toch kan er een moment komen dat de relatie stopt. Als er onverschilligheid komt, of als je niets meer leert in een relatie, dan zal de relatie eindigen. Ook als een relatie teveel pijn doet, zal de relatie geen stand houden, omdat deze niet nuttig meer voor je is. Er moet genoeg liefde zijn om het geheel weer in balans te brengen.
De prettigste warmte is natuurlijk de gloed van de liefde, van de wederzijdse aantrekkingskracht. Maar als die tijdelijk verflauwt, wat in elke relatie voorkomt, is wrijvingswarmte beter dan géén warmte. Laat het maar knetteren, laat de vonken maar overspringen.
Als een relatie bevriest, is er geen ontwikkeling meer mogelijk. In de middeleeuwen zetten alchemisten hun kolven en retorten wel eens in pakkingen van mest… Waarmee gezegd wil zijn: niets is te min om te zorgen dat een relatie warm blijft. Ruzies en conflicten zijn beter dan ijzige beleefdheid en afstandelijkheid.
Vroeger bleef men in een relatie, ook als deze niet goed meer was. Dit was een uiting van vrouwelijke kracht: het uithouden in een niet-ideale situatie. Zoals de aarde ook zucht en steunt onder ons, maar het met ons uithoudt en ons er niet af werpt. Tegenwoordig beëindigen we een relatie sneller als deze niet goed meer is. Maar het vereist nog steeds moed om weg te gaan. Weggaan is mannelijke kracht: de situatie veranderen, proberen haar ideaal te maken. De vrouwelijke kracht past niet meer bij deze tijd. We zien nu meer mannelijke, ondernemende kracht naar voren komen, ook bij vrouwen.
Dat is ook de ontwikkeling naar het androgyne mens zijn, want uiteindelijk zal de mens androgyn worden. Mannen en vrouwen leven steeds meer autonoom, zelfstandig. Maar wanneer ze uit balans zijn, wanneer ze verslappen en verflauwen, dan zoeken ze de tegenpool op en gaan vrijen om weer te gaan stralen. Dan gaat het om tantrisch vrijen, waarbij het niet draait om het krijgen van een orgasme, maar om het bereiken van een hoger doel. We zullen altijd de andere pool nodig hebben. Op seksueel gebied, maar eigenlijk op ieder niveau van ons bestaan. Het blijft fijn om ontmoetingen te hebben met anderen, want op elk niveau wordt je gevoed door de ander.
