Kabinet kiest voor Rule of Rescue

Opinie: Een beleid van ‘redden nu’ richt op termijn alleen maar meer coronaschade aan
Het kabinet kiest in de pandemie voor de ‘rule of rescue’. Die tactiek maakt veel kapot. Want vandaag één coronapatiënt minder kan leiden tot veel meer coronapatiënten morgen, betoogt een groep hoogleraren onder wie Barbara Baarsma.

Corona is een zaak van leven en dood, van angsten voor krachten die onze beschikkingsmacht te boven gaan. Het journaal gaat er dag in dag uit over. In talkshows is de corona-expert vaste gast. De persconferenties van Rutte en De Jonge trekken hoge kijkcijfers. Zo ook die van vorige week dinsdag, waar op basis van advies van het Outbreak Management Team opnieuw de lockdown werd verlengd. De pandemie is in onze perceptie uitgegroeid tot een monster dat ten koste van alles moet worden getemd.

auteur: Barbara Baarsma, Eline van den Broek-Altenburg, Gerard van den Berg en Coen Teulings
datum: 29 maart 2021
website: https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/opinie-een-beleid-van-redden-nu-richt-op-termijn-alleen-maar-meer-coronaschade-aan~b6071d49/

Letterlijk ten koste van alles, want kosten spelen geen rol. Zoals de billboards op de snelweg ons vertellen, zijn we samen tegen corona, allen verenigd voor deze publieke zaak. Vrijwillige saamhorigheid die omslaat in opgelegde solidariteit bemoeilijkt een open debat. In oorlogstijd stel je geen vragen, maar houd je je aan de regels. Toch zijn die vragen onontkoombaar.

Herstel.nl
Zoals wij eerder hebben laten zien in krantenartikelen en in wetenschappelijke tijdschriften, met diverse combinaties van auteurs, soms in het kader van Herstel.nl, hadden wij al ernstige twijfels bij het one-size-fits-all-coronabeleid, omdat daarmee verschillen in infectierisico’s tussen leeftijdsgroepen worden onderbenut. Nu de vaccinatie in volle gang is, zijn de feiten nog moeilijker te rijmen met het beleid en komt een tweede probleem met het coronabeleid in beeld: de dominantie van de ‘rule of rescue’.

Het coronabeleid lijkt gevangen in die rule of rescue: een goede dokter komt onmiddellijk in actie als een doodzieke patiënt zich in de spreekkamer meldt. Dat is goed, dat is wat we van een dokter verwachten. Maar in reactie op een epidemie werkt het soms contraproductief. Eén coronapatiënt minder vandaag door een lockdown, kan zomaar leiden tot meer coronapatiënten morgen. Zo leiden infecties onder jongeren op termijn van een paar weken inderdaad tot een hoger besmettingsrisico voor ouderen. Echter, op de termijn van een paar maanden, bieden deze infecties voor ouderen juist bescherming, omdat jongeren door hun verworven immuniteit de infecties later niet meer kunnen overdragen. De combinatie van vaccinatie van ouderen en immuniteit door eerdere besmetting van jongeren versnelt het bereiken van groepsimmuniteit.

Onhaalbaar
Dit idee was de hoeksteen van de eerste coronapersconferentie van premier Rutte op 16 maart vorig jaar. Het idee is daarna echter snel losgelaten, omdat het als onhaalbaar werd beschouwd. Ten onrechte. Modelsimulaties op basis van RIVM-cijfers laten zien dat immuniteit door eerdere infectie inmiddels een substantiële bijdrage levert aan de beheersing van de epidemie.

De rule of rescue speelt ook een grote rol bij het ontstaan van vermeden, vertraagde, niet-verleende of uitgestelde zorg. Eerste schattingen van het RIVM voor krap 30 procent van de medisch-specialistische zorg laten zien dat het aantal verloren levensjaren vergelijkbaar is met de verloren levensjaren van coronaslachtoffers. De effecten bij oncologie bleven daarbij buiten beschouwing, terwijl uitstel van screening juist bij kanker leidt tot veel extra sterfte.

Een voorzichtige schatting laat zien dat het verlies aan levensjaren door de oversterfte in de komende jaren groter is dan het verlies dat zou zijn opgetreden als de samenleving corona de vrije loop had gelaten. Voor het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten zijn de cijfers vergelijkbaar. Ook bij andere aandoeningen zullen de gezondheidseffecten van uitgestelde zorg nog jarenlang tot oversterfte leiden, zoals bij hart- en vaatziekten, diabetes, maag- en leverkwalen en longziekten.

Ethische vraag
De rule of rescue raakt aan de bredere medisch-ethische vraag over wat een gewonnen levensjaar mag kosten. De begrijpelijke eerste emotie is die van weerzin tegen deze vraag: de waarde van een mensenleven is niet in geld uit te drukken. Maar alleen al het voorbeeld van het verkeer dat wij – ondanks de honderden verkeersdoden – toch niet stilleggen, laat zien dat die positie niet houdbaar is.

Bij de discussie over de ziekte van Pompe is een norm gebruikt van 80 duizend euro voor een extra levensjaar. Bij preventie wordt meestal een lager bedrag gehanteerd. In andere gevallen is de lat juist wat hoger gelegd, rond 150 duizend euro. Diverse analyses laten echter zien dat bij veel lockdownmaatregelen de kosten per extra levensjaar snel een factor tien hoger liggen.

Twee getallen helpen om de corona-epidemie in perspectief te zien. Het effect op de levensverwachting van mensen die rond 1940 werden geboren (de cohorten die het zwaarst door de pandemie zijn getroffen), is ongeveer twee weken, niet meer dan dat. Zet dit getal af tegen de jaarlijkse trendmatige stijging van onze levensverwachting, als gevolg van beter onderwijs, betere medische zorg en betere medicijnen. Die jaarlijkse winst is vijf weken. Dat u niet in 1950, maar een jaar later, in 1951 bent geboren, dat verschil maakt meer uit voor uw levensverwachting dan wel of geen corona-epidemie.

Het kabinet koos ook afgelopen dinsdag opnieuw voor de rule of rescue, redding nu, ongeacht de schade later. Dat kan beter. Elke dag langer met dit beleid is een dag met disproportioneel veel schade.

_{Barbara Baarsma is hoogleraar toegepaste economie aan de Universiteit van Amsterdam. Eline van den Broek-Altenburg is hoofd Volksgezondheid in het ziekenhuis van de universiteit van Vermont in de VS. Gerard van den Berg is hoogleraar gezondheidseconometrie aan de RUG en epidemiologie aan het UMC Groningen. Coen Teulings is universiteitshoogleraar in Utrecht en oud-directeur van het Centraal Planbureau (CPB).}

Wil je meer weten over dit onderwerp?
Kijk op: https://www.dinekevankooten.nl/tag/politiek/
Voor een overzicht kijk op: https://www.dinekevankooten.nl/archief/overzicht-great-reset-corona/