Vaccincontracten
‘Wij zijn in de clausules gedoken voor de vaccincontracten en ons dood geschrokken’
De voorwaarden die overheden hadden gesteld aan het geld voor de ontwikkeling van vaccins, zijn boterzacht gebleken. ‘We schrokken ons dood’, zegt onderzoeker Irene Schipper.
auteur: Joep Engels
datum 7 maart 2021
website: https://www.trouw.nl/zorg/wij-zijn-in-de-clausules-gedoken-voor-de-vaccincontracten-en-ons-dood-geschrokken~b59be089/
Sinds het begin van de pandemie hebben overheden kapitalen in de ontwikkeling van vaccins gestoken. Wereldwijd gaat het om bijna 100 miljard euro, Nederland heeft bijna een miljard uitgegeven aan het onderzoek en de voorfinanciering ervan. Aan dat geld zou de voorwaarde verbonden zijn dat de vaccins betaalbaar waren en ook voor arme landen beschikbaar. Maar intussen leveren de farmaceuten vrijwel uitsluitend aan het rijke Westen en geven Pfizer en Moderna openlijk toe dat ze voor de winst gaan.
Ook in Nederland is het misgegaan, zegt Irene Schipper van Somo (Stichting onderzoek multinationale ondernemingen). “Keer op keer verzekert de minister dat de beschikbaarheid en betaalbaarheid gewaarborgd zijn. Maar wij zijn in de clausules gedoken van de contracten en zijn ons dood geschrokken. De farmaceuten komen onder alle voorwaarden uit.”
Waar ging het mis? De principes waar de minister zich op beroept, zijn mede door jullie ontwikkeld.
“Dat is waar, maar die principes van maatschappelijk verantwoord licentiëren zijn later uitgewerkt tot een zogeheten toolkit. Toen stonden wij buitenspel en zaten alleen de universiteiten en de industrie aan tafel. Nu blijkt dat het maken van prijsafspraken een vrijwillige optie is. Bovendien is in de toolkit opgenomen dat de farmaceuten hiervoor moeten worden gecompenseerd. Ze kunnen dan een deel van de gederfde inkomsten verhalen op de universiteit door de kosten van een lagere prijs op de royalty’s in mindering te brengen. Zo’n clausule ontmoedigt wel heel erg om een prijsafspraak te maken.”
Staan die afspraken nu ook niet meer in de contracten?
“Dat weten we niet, ze zijn niet openbaar. Maar van sommige hebben we delen kunnen inzien – het meeste was weggelakt – en daar schrokken we van. Van de voorwaarden die een overheid kon stellen, was niet veel over. Op hun beurt hadden de farmaceuten er wel clausules in gekregen. Zo zijn ze niet aansprakelijk voor eventuele gezondheidsschade.”
Dat is toch ook begrijpelijk? De maatschappij wil de vaccins zo snel en zo massaal als mogelijk inzetten. In een andere situatie zou de farmaceut het vaccin gecontroleerd willen introduceren.
“Ja, maar nu lopen ze helemaal geen risico. Ze hebben geld gekregen voor de ontwikkeling. De afname van de vaccins is voorgefinancierd. Het enige wat ze hoeven te doen, is winst maken.”
Hoe hadden overheden dan wel goede afspraken kunnen maken?
“Door hun licenties niet exclusief te verkopen. Dan had men een stok achter de deur gehad. We zitten nu ook met het probleem van de productiecapaciteit. De wereld heeft snel veel meer vaccins nodig. Maar om die hogere productie te bereiken zouden farmaceuten hun kennis moeten delen zodat andere bedrijven mee kunnen produceren. Ook dat had in contracten geregeld moeten worden.”
Uw oproep komt als mosterd na de maaltijd. De contracten zijn getekend.
“Organisaties zoals de onze proberen nog wel druk te blijven zetten op bedrijven om de prijzen laag te houden. Het is ook niet helemaal kommer en kwel. Janssen en AstraZeneca hebben toegezegd gedurende de pandemie tegen kostprijs te leveren. En AstraZeneca heeft zijn licentie gedeeld zodat ook anderen zijn vaccin kunnen produceren. Maar u heeft gelijk, we kunnen de situatie niet terugdraaien. Daarom hopen we dat iedereen nu de lessen geleerd heeft. Deze pandemie maakt het belang van goede afspraken extra duidelijk.
“Het moet gezegd, Nederland loopt in dit opzicht internationaal nog voorop, maar ook wij hebben het lang niet zo goed geregeld als we dachten. Dat geldt ook voor het Cepi, het internationale initiatief om vaccins te ontwikkelen. Op papier ziet het er goed uit, in de praktijk blijken de voorwaarden onderhandelbaar. In die strijd staan de farmaceuten sterk. Zij hebben iets wat wij graag willen. Als we willen voorkomen dat we in de toekomst voor nieuwe medicijnen of vaccins een hoge prijs moeten betalen – terwijl wij ze met publiek geld hebben ontwikkeld – dan zullen we betere clausules moeten bedenken voordat we de licenties afstaan.”
Wil je meer weten over dit onderwerp?
Kijk op: https://www.dinekevankooten.nl/tag/politiek/
Voor een overzicht kijk op: https://www.dinekevankooten.nl/archief/overzicht-great-reset-corona/
