Droominterpretatie: Wat betekenen dromen?
Hoewel er veel theorieën bestaan om uit te leggen waarom we dromen, begrijpt nog niemand hun doel volledig, laat staan hoe we de betekenis van dromen moeten interpreteren. Tot nu toe heeft nog niemand een holistische theorie van dromen voorgesteld die verklaart hoe dromen zich in de hersenen vormen, wat ze betekenen en waarom menselijke culturen over de hele wereld er betekenis aan ontlenen.

In plaats daarvan hebben we veel concurrerende theorieën, die allemaal kijken naar verschillende aspecten van de droomwereld. Over één ding zijn ze het in ieder geval eens: dromen zijn geen willekeurige onzin. Zelfs de neurowetenschapper Hobson is van dat idee teruggekomen.

website:https://weten.site/droominterpretatie-wat-betekenen-dromen/

Verschillende interpretaties van dromen
Een van de problemen met het onderzoeken van dromen, is dat elke theorie over droomvorming een theorie met zich meebrengt over hoe dromen moeten worden geïnterpreteerd. Hierdoor ontstaat meestal een zelfverwijzend systeem dat de gegevens benadrukt die wel met de theorie stroken, maar blind is voor gegevens die niet passen. Dit probleem is gemakkelijker aan te pakken in andere wetenschappelijke onderzoeken, maar als het onderwerp van studie ons eigen bewustzijn is, wordt objectiviteit moeilijk.

De inhoud van onze dromen kan plotseling verschuiven, bizarre elementen bevatten of ons bang maken met angstaanjagende beelden. Het feit dat dromen zo rijk en meeslepend kunnen zijn, doet velen geloven dat er een bepaalde betekenis is. Hoewel onderzoek (nog) niet heeft aangetoond dat dromen een doel hebben, geloven veel deskundigen dat dromen wel degelijk betekenis hebben. Droominterpretatie is daarmee steeds populairder geworden.

Ook onderzoekers die niet geloven in het nut van een interpretatie van dromen kennen een zekere waarde aan dromen toe:

“Betekenis’ heeft te maken met samenhang en met systematische relaties en in dat opzicht hebben dromen wel degelijk betekenis. Ze zijn zeer “onthullend” over wat er in onze gedachten leeft. We hebben aangetoond dat 75 tot 100 dromen van een persoon ons een zeer goed psychologisch portret van dat individu geven. Geef ons 1000 dromen gedurende een paar decennia en we kunnen u een profiel van de psyche van de persoon geven dat bijna net zo geïndividualiseerd en accuraat is als zijn of haar vingerafdrukken”.Domhoff

Freud: Dromen als de weg naar de onbewuste geest
In zijn boek The Interpretation of Dreams suggereerde Sigmund Freud dat de inhoud van dromen gerelateerd is aan de vervulling van wensen.

Freud geloofde dat de manifeste inhoud van een droom, of de eigenlijke beelden en gebeurtenissen van de droom, diende om de latente inhoud of de onbewuste wensen van de dromer te verhullen.

Jung: Archetypes en het collectief onbewuste
Carl Jung deelde enkele overeenkomsten met Freud, maar hij vond dat dromen meer waren dan een uiting van onderdrukte wensen. Jung suggereerde dat dromen zowel het persoonlijke als het collectieve onderbewuste onthulden en geloofde dat dromen dienen om delen van de psyche die onderontwikkeld zijn te compenseren.

Jung suggereerde ook dat archetypen symbolische objecten of figuren in dromen zijn. Deze symbolen vertegenwoordigden houdingen die door de bewuste geest worden onderdrukt.

In tegenstelling tot Freud, die suggereerde dat specifieke symbolen specifieke onbewuste gedachten vertegenwoordigen, geloofde Jung dat dromen zeer persoonlijk kunnen zijn en dat het interpreteren van deze dromen gepaard gaat met veel kennis over de individuele dromer.

Hall: Dromen als een cognitief Proces
Calvin S. Hall stelde voor dat dromen deel uitmaken van een cognitief proces waarin dromen dienen als “concepties” van elementen van ons persoonlijke leven. Hall zocht naar thema’s en patronen door duizenden droomdagboeken van deelnemers te analyseren en uiteindelijk een kwantitatief coderingssysteem te creëren dat het in onze dromen in een aantal categorieën verdeelde.

Volgens de theorie van Hall vereist de interpretatie van dromen dat je de volgende dingen weet
=> de acties van de dromer binnen de droom
=> de objecten en figuren in de droom
=> de interacties tussen de dromer en de personages in de droom…
=> de setting van de droom, de overgangen en het resultaat

Het uiteindelijke doel van deze droominterpretatie is echter niet om de droom te begrijpen, maar om de dromer te begrijpen.

Domhoff: Dromen als een reflectie van het wakende leven
G. William Domhoff is een vooraanstaand droomonderzoeker die studeerde bij Calvin Hall aan de Universiteit van Miami. In grootschalig onderzoek naar de inhoud van dromen heeft Domhoff ontdekt dat dromen de gedachten en zorgen van een dromer weerspiegelen.

Domhoff suggereert een neurocognitief model van dromen waarin het proces van dromen voortvloeit uit neurologische processen en een systeem van schema’s. Droominhoud is een resultaat van deze cognitieve processen.

Populaire droominterpretatie
Sinds de jaren zeventig is droominterpretatie steeds populairder geworden dankzij het werk van auteurs als Ann Faraday. In boeken als “The Dream Game” schetst Faraday technieken en ideeën die iedereen kan gebruiken om zijn eigen dromen te interpreteren. Tegenwoordig kunnen consumenten een grote verscheidenheid aan boeken kopen, droomwoordenboeken, symboolgidsen en tips voor het interpreteren en begrijpen van dromen. Ook zijn er websites als dromen.site om de betekenis van je droom te achterhalen.

Droomonderzoek zal ongetwijfeld blijven groeien en interesse blijven wekken bij mensen die geïnteresseerd zijn in het begrijpen van de betekenis van hun dromen.

Droomspecialist G. William Domhoff beveelt echter aan dat “….tenzij je je dromen leuk, intellectueel interessant of artistiek inspirerend vindt, je je vrij moet voelen je dromen te vergeten”. Anderen zoals Cartwright en Kaszniak stellen dat een droominterpretatie meer kan onthullen over de interpretator dan over de betekenis van de droom zelf.

De betekenis van een droom kan afhangen van je vooroordelen
Onderzoekers Carey Morewedge en Michael Norton hebben de dromen van meer dan 1000 mensen uit de Verenigde Staten, India en Zuid-Korea bestudeerd. Wat ze ontdekten is dat maar weinig van de studenten die aan het onderzoek deelnamen geloofden dat hun dromen gewoon de reactie van de hersenen op willekeurige stimulatie waren. De meeste onderschreven Freud’s idee dat dromen onbewuste wensen en behoeften onthullen.

Wat ze echter ook ontdekten is dat het belang dat mensen hechten aan hun dromen grotendeels afhangt van hun vooroordelen. Mensen hebben meer kans om negatieve dromen te onthouden als daar iemand in voorkomt die ze al niet leuk vinden. Ze lopen ook meer kans kans om positieve dromen serieus te nemen als het gaat om vrienden of geliefden.

Met andere woorden, mensen zijn gemotiveerd om hun dromen te interpreteren op een manier die hun reeds bestaande overtuigingen over zichzelf, de wereld en de mensen om hen heen ondersteunt. De onderzoekers ontdekten dat zaken als de bevestigingsvooroordelen en vooringenomenheid van invloed zijn op hoe mensen reageren op hun eigen dromen.

Omdat mensen de neiging hebben hun dromen serieus te nemen, suggereren de onderzoekers, kunnen deze dromen ook iets van een self-fulfilling prophecy worden. Als je droomt dat je een examen niet haalt, ben je misschien minder gemotiveerd om te studeren of word je zelfs zo gestrest dat je slecht presteert.

---

Droomtheorie van Sigmund Freud (Freudiaanse droomtheorie)

Sigmund Freud’s droomtheorie gaat ervan uit dat dromen een afspiegeling zijn van instinctieve drijfveren die alle mensen hebben, maar die onderdrukt worden.

Onderdrukte driften
De Victoriaanse moraal van de Weense samenleving waar Freud deel van uitmaakte, was er één van onderdrukte menselijke driften, en Freud benadrukte met zijn droomtheorie hoe taboe-gedachten en -verlangens bij sommige mensen angst, fobieën en zelfs psychische ziekten veroorzaken. Dromen boden volgens hem verlichting voor dit interne conflict door deze verlangens te ontladen in een verhulde vorm die aanvaardbaar is voor de bewuste geest.

website: https://weten.site/droomtheorie-van-sigmund-freud-freudiaanse-droomtheorie/

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, suggereerde Freud niet dat alle dromen seksueel van aard zijn. Andere interne conflicten kunnen ook worden uitgedrukt, zoals agressieve en egoïstische drijfveren. Deze drijfveren zijn duidelijk zichtbaar bij kinderen, betoogde Freud. Wanneer dromen deze verborgen drijfveren uitdrukken, onthullen ze vaak persoonlijk materiaal uit onze jeugdherinneringen van het moment waarop onze instinctieve aard voor het eerst botste met de censuur van de samenleving.

De centrale waarheid in de Freudiaanse droominterpretatie is dat alles wat we proberen te onderdrukken in onze dromen naar buiten komt. Ze drukken de realisatie van onze intenties, ambities en hoop uit, hoezeer we ze ook proberen te ontkennen.

Ook in zijn eigen tijd was hier al kritiek op. Toen Freud werd gevraagd hoe het kan dat nachtmerries wensen zouden zijn, betoogde hij dat de dromer een sado-masochist moet zijn, en het lijden in de droom is het vervullen van dat geheime verlangen naar vernedering en pijn.

Latente en manifeste droominhoud
Freud beweerde dat deze onderlaag van verlangen, wensen en ambities, oftewel de latente inhoud, in een droom vermomd wordt als gewone ervaringen die onze huidige levenssituatie of ons recente verleden weerspiegelen. Deze oppervlaktelaag, de manifeste inhoud van de droom, bestaat voor een groot deel uit restanten van de dag, of fragmenten van ervaringen die we ons van de laatste dagen herinneren.

Freuds methode om de latente betekenis te duiden en de droom te interpreteren is de psychoanalyse (een term die overigens is bedacht door de lucide dromer Fredrick van Eeden in 1892). Hij moedigde zijn patiënten aan om hun droom te associëren met oudere herinneringen aan hun leven, om verbanden te leggen tussen het verleden en het heden, en om de droom te duiden, zodat het sneller zijn ontladende werk kan doen.

Is de Freudiaanse droomtheorie nog steeds geldig?
Het is gemakkelijk om kanttekeningen te zetten bij de Freudiaanse droomtheorie, maar het was de eerste poging om dromen in de moderne wetenschap systematisch te interpreteren en het heeft het hele veld van de psychologie geïnspireerd.

Verschillende aspecten van Freuds theorie klinken nog steeds alsof er een kern van waarheid in kan zitten. Vooral de constatering dat dromen vaak gênant zijn en verwijzen naar taboes die de dromer na aan het hart liggen, in plaats van dat ze een weerspiegeling zijn van willekeurige nonsens.

Ook zijn bewering dat dromen lange-termijn herinneringen (jeugddriften) met korte-termijn geheugen (de dingen van de dag) mengt, kan kloppen met het idee van hedendaagse neurowetenschappers, die wijzen op de mogelijkheid dat dromen een rol spelen in het leren.

Over Freud
Sigmund Freud (1856-1939) is nog altijd de populairste droomtheoreticus, een eeuw nadat hij zijn The Interpretation of Dreams heeft geschreven. Freud was opgeleid als arts en had zich gespecialiseerd in het gloednieuwe gebied van de neurologie, de studie van de hersenen. Maar de tijden waren moeilijk voor Joodse geleerden toen Freud in Wenen volwassen werd, dus richtte hij een privépraktijk op en richtte hij zich op de behandeling van mensen met psychische stoornissen.

Freud had veel onderzoeksinteresses (zoals de effecten van cocaïne op het bewustzijn), maar de studie van dromen was zijn favoriet, omdat hij geloofde dat dromen belangrijke aanwijzingen bevatten voor de manier waarop onze geest werkt, wat zou kunnen leiden tot effectievere manieren om psychische ziekten te behandelen.

---

Droomtheorie van Carl Jung (Jungiaanse droomtheorie)

Het basisidee achter de Jungiaanse droomtheorie is dat dromen meer onthullen dan ze verbergen. Ze zijn een natuurlijke uitdrukking van onze verbeelding en gebruiken de meest eenvoudige taal die we tot onze beschikking hebben: mythische verhalen.

Jung verwierp Freuds theorie van droominterpretatie dat dromen ontworpen zijn om geheimzinnig te zijn en ook dat droomvorming te maken had met onze seksuele impulsen.

website: https://weten.site/droomtheorie-van-carl-jung-jungiaanse-droomtheorie/

Individualisering
Verrassend genoeg geloofde Jung niet dat dromen moeten worden geïnterpreteerd om hun functie te kunnen vervullen. In plaats daarvan stelde hij dat dromen de integratie van onze bewuste en onbewuste leven vorm gaven. hij noemde dit het proces van individualisering, de zoektocht van de geest naar heelheid. Hoewel het niet nodig is om dromen te duiden, kan het werken met dromen en archetypische beelden het proces naar individualisering volgens hem versnellen.

Vanuit Jung’s perspectief proberen we vanuit chaos naar orde te komen. Hoe sneller we onze evolutionaire en primitieve behoeften in evenwicht kunnen brengen, hoe productiever we kunnen leven. De rol van de psychotherapeut is om hoop te bieden door de cliënt te helpen om zijn dromen te begrijpen en hoe ze zich verhouden tot zijn leven.

De psychotherapeut is volgens Jung dus een moderne sjamaan of priester die het individu helpt een persoonlijke mythologie te creëren, onaangepaste patronen weg te gooien en gezonde patronen in de plaats te krijgen.

Archetypische dromen
In tegenstelling tot gewone dromen zijn archetypische dromen niet makkelijk te interpreteren, omdat er in deze ervaringen maar heel weinig persoonlijke geschiedenis zit. Archetypische dromen zijn netjes gefocust en lijken meer op visioenen van sjamanen en heiligen dan andere nachtelijke dromen.

Archetypische dromen worden gekenmerkt door:
=> abstracte geometrische patronen en caleidoscopische mandala’s,
=> de ervaring van vliegen, drijven of vallen,
=> ontmoetingen met mythologische wezens en vreemde, intelligente dieren,
=> ontzag, fascinatie, angst en terreur, en een gevoel het mythische ‘andere’ te ervaren.

Jung suggereerde dat de archetypische beelden die in dromen voorkomen afgeleid zijn van verschillende organen en gedachtecentra in het lichaam, en evolutionaire drijfveren vertegenwoordigen.

Het collectieve onbewuste
De onderdelen van ons mythische leven hebben allemaal een vergelijkbare structuur gedurende de hele levensduur. Dit is waar Jung naar verwijst met het ‘collectieve onbewuste’. Het gaat dan over psychologische constanten in alle samenlevingen, zoals de overgangsrituelen naar het vrouwzijn, of de groeiende fascinatie voor de dood bij mensen na de middelbare leeftijd.

Het collectieve onbewuste staat dus volgens Jung niet voor helderziendheid of telepathie. Deze verwarring over het collectieve onbewuste kan te maken hebben met het feit dat Jung in telepathie geloofde. Jung, de empirische wetenschapper, schreef: “Ik zou niet beweren dat de wet achter [telepathie] “bovennatuurlijk” is, maar slechts iets dat we met onze huidige kennis nog niet kunnen bereiken” (1974, p. 48).

Als je geïnteresseerd bent in hoe dromen de grote momenten in ons leven kunnen weerspiegelen, evenals onze natuurlijke aanleg voor mystiek, lees dan Jung’s Herinneringen, dromen, gedachten, zijn autobiografie.

Over Jung
Jung (1875-1961), een psychoanalyticus uit Zürich, Zwitserland, was een vriend en aanhanger van Freud, maar ontwikkelde al snel zijn eigen ideeën over de psychologie. Jung’s ideeën zijn nog steeds populair in hedendaagse psychoanalytische kringen. Populaire toepassingen die direct gebaseerd zijn op Jung’s onderzoek zijn onder andere de Myers-Briggs Persoonlijkheidstype-indicator, de leugendetector-test en het 12-stappenprogramma’s voor het herstel van verslaving.

Het Rode Boek is het dagboek dat Jung bijhield tijdens zijn “ontmoeting met het onbewuste” tijdens de Eerste Wereldoorlog, waarin hij zich in zijn studio verschuilde en doelbewust voor een tijdje gek werd. Hij beweerde later dat de kiem voor zijn belangrijkste ideeën terug te vinden is in het Rode Boek.

---

Droomtheorie van Calvin Hall (cognitieve droomtheorie)

Centraal in de cognitieve theorie van Hall staat dat dromen niet meer dan gedachten zijn die in het privé-theater van de geest als visuele concepten worden weergegeven.

Calvin Hall (1909-1985) was een gedragspsycholoog die de cognitieve dimensies van dromen onderzocht. Zijn werk begon voor de ontdekking van de REM-slaap, dus er was weinig bekend over de biologie van slaap en dromen. Hall vestigde wereldwijd de aandacht op zijn cognitieve theorie van het dromen, een van de eerste wetenschappelijke theorieën van droominterpretatie gebaseerd op kwantitatieve analyse.

website: https://weten.site/droomtheorie-van-calvin-hall-cognitieve-droomtheorie/

Droombeelden zijn de belichaming van het denken
Net als Jung verwierp Hall het Freudiaanse idee dat dromen iets proberen te verhullen. In zijn klassieke werk The Meaning of Dreams (1966) schrijft Hall: “De beelden van een droom zijn de concrete belichaming van de gedachten van de dromer; deze beelden geven visuele expressie aan wat onzichtbaar is, namelijk de concepties”. (p. 95).

Dromen laten dus de structuur zien van hoe we in ons leven staan, een waardevol idee voor iedereen die zich zijn eigen dromen herinnert en bestudeert.

De manier waarop we de wereld zien
Na het bestuderen van duizenden dromen, verzameld over de hele wereld, stelde Hall voor dat de belangrijkste cognitieve structuren die dromen onthullen zijn:
=> zelfbeeld (hoe we er voor onszelf uitzien, de rol die we spelen in het leven)
=> de opvattingen van anderen (de mensen in ons leven en hoe we reageren op hun behoeften)
=> opvattingen over de wereld (onze omgeving: is het een dorre woestenij of een warme plek?)
=> opvattingen over moraal (hoe wij tegen de mens aankijken. Wat is toegestaan? Wat is verboden?)
=> opvattingen over conflicten (onze innerlijke onenigheid en hoe we worstelen met het oplossen ervan).

Als gedragspsycholoog geloofde Hall dat deze opvattingen de basis vormen voor ons gedrag. Ze zijn de plattegrond voor onze acties, en “met deze plattegronden zijn we in staat om de loop van het gedrag van de mens te volgen, om te begrijpen waarom hij de ene weg kiest in plaats van de andere, om te anticiperen op de moeilijkheden en obstakels die hij zal tegenkomen, en om zijn bestemmingen te voorspellen”.

Inhoudelijke analyse: de Hall-Van de Castle Scale
Deze innovatie is een enorme mijlpaal in de wetenschappelijke studie van dromen. Onderzoekers kunnen makkelijk een momentopname krijgen van dromende cognitie die meetbaar, kwantitatief en statistisch significant is. Naast psychologen wordt deze schaal nog steeds op grote schaal gebruikt door sociologen en antropologen.

Dankzij Hall’s student Bill Domhoff is een groot deel van Hall en Van De Castle’s database online beschikbaar (bron).

Droominhoud heeft een coherente betekenis, dat is de belangrijkste boodschap achter Hall’s werk met dromen. Deze visie kwam later onder vuur te liggen door het controversiële werk van de neurowetenschapper Allan Hobson, die suggereert dat dromen niet meer zijn dan beelden die willekeurige hersenpulsen verklaren. Deze tweedeling is het centrale conflict in de huidige droomstudies.

---

Lucide dromen: wat zijn het en wat kun je er mee?

De definitie van een lucide droom is dat je je tijdens de droom bewust bent dat je aan het dromen bent. ‘Lucide’ is een ander woord voor helder of begrijpelijk. Het bewustzijn of de luciditeit begint meestal in het midden van een droom, wanneer je je realiseert dat wat je meemaakt zo bizar is dat het wel een droom moet zijn. Als je lucide droomt kan je je droomwereld bewust aanschouwen of zelfs besturen.

Lucide dromen kunnen op twee manieren in gang worden gezet:
1) Er is een dusdanig ongebruikelijke gebeurtenis in je droom dat je beseft dat je aan het dromen bent.
2) Je bent even ontwaakt uit een droom en vervolgens weer in slaap gevallen, maar je blijft bewust van het feit dat je slaapt.

Wat gebeurt er in een lucide droom?
Lucide dromen zijn een begrip geworden, maar er bestaat nog steeds veel verwarring over wat precies kan gebeuren in een lucide droom. Dit komt deels voort uit de rijkdom aan online informatie over de lucide dromen, die meer rekening houdt met wat mensen willen lezen dan met de waarheid, om zowel de zoekende mens als de zoekmachine te behagen.

Het grootste probleem is echter dat lucide dromers onderling verschillen van ervaring met en van mening over de mogelijkheden van lucide dromen.
Volgens Hurd (2015) zijn er drie mogelijkheden:
=> Een lucide droom is een droombewustzijn dat sterk lijkt op een waakbewustzijn. Rationaliteit, planning, het ophalen van herinneringen zijn allemaal aanwezig en dat geeft de dromer het gevoel wakker te zijn.
=> Een lucide droom is een droombewustzijn dat hogere bewustzijnstoestanden benadert, zoals meditatieve eenheid met de wereld en dialoog met andere wezens die vaak worden geïnterpreteerd als spiritueel of transpersoonlijk.
=> Een lucide droom is een droombewustzijn met genezende kwaliteiten, het terugwinnen van persoonlijke kracht, tantrisch emotionele of seksuele pieken, gesprekken met voorouders en de doden, en existentiële of initiatie-achtige dromen die soms eng en nachtmerrieachtig kunnen zijn.

Al deze drie betekenissen kunnen de waarheid zijn. Verschillende mensen hebben totaal verschillende ervaringen in hun lucide dromen, gebaseerd op hun interesses, persoonlijkheid, culturele achtergrond en wat ze geloven dat je in lucide dromen kan doen.

Als je eenmaal weet dat je droomt hoef je je niet te houden aan de normen van de maatschappij en de wetten van de natuurkunde. Je kunt in een lucide droom alles doen wat je je kunt voorstellen. Paradoxaal genoeg is een lucide droom dus precies wat je denkt dat het is en gebeurt er precies wat je wilt dat er gebeurt.

Leren om lucide te dromen
Er zijn veel cursussen en boeken over het aanleren van lucide dromen. Je moet een truc verzinnen om te realiseren dat je droomt terwijl je droomt. Dit zijn de tips van Deirdre Barrett: (bron)
=> Probeer jezelf voordat je in slaap valt voor te houden dat je tijdens je droom wilt onthouden dat je aan het dromen bent.
=> Controleer systematisch de hele dag of je wakker bent of niet. Uiteindelijk zul je merken dat je dat ook controleert in een droom, waardoor je een lucide droom kunt starten. Kijk bijvoorbeeld vaak op een digitale klok of lees periodiek tekst gedurende de dag. In dromen heeft tekst meestal geen zin en verandert de tijd zeer snel, waardoor je kunt beseffen dat je droomt.

Wetenschappelijk bewijs voor lucide dromen
De Britse parapsycholoog Keith Hearne (bron) was de eerste die wetenschappelijk bewijs voor lucide dromen vond. In zijn onderzoek in 1975 ontdekte hij dat een lucide-dromende proefpersoon oogbewegingen maakte met het patroon van iemand die bij bewustzijn is. Hij ontdekte dat lucide dromen echte dromen zijn die zich voordoen in de REM-slaap en dat de lucide dromen wordt voorafgegaan door een REM-uitbarsting. Dokter Stephen LaBerge repliceerde Hearne’s experiment en publiceerde zijn bevindingen.

Voordelen van lucide dromen
Een groep wetenschappers in Duitsland (bron) ontdekte dat personen die lucide kunnen dromen en hun dromen gemakkelijk kunnen beheersen meer zelfreflectie hebben. Het gebied van de hersenen dat verantwoordelijk is voor zelfreflectie is aanzienlijk groter bij lucide dromers.

Lucide dromen kan daarnaast helpen bij het overwinnen van nachtmerries en kan je creativiteit en probleemoplossend vermogen versterken.

Bron
Hurd, R. (2015). Chthonic zones and meditative highs: Reframing lucidity within transpersonal anthropology. Annual conference of the International Association for the Study of Dreams, Virginia Beach, VA, June 2015