Waarom een debat over het coronabeleid zo moeilijk is: ‘Het kabinet houdt andersdenkenden uit het team’
Van Herstel NL tot ic-medewerkers die pleiten voor minder coronapatiënten op hun afdeling – initiatieven om de coronacrisis op een andere manier aan te pakken leiden bij het kabinet vooralsnog niet tot een koerswijziging. Waarom is het zo lastig om het beleid ter discussie te stellen? Drie denkers delen hun visie.
auteur: Robin Goudsmit
datum: 26 februari 2021
website: https://www.trouw.nl/binnenland/waarom-een-debat-over-het-coronabeleid-zo-moeilijk-is-het-kabinet-houdt-andersdenkenden-uit-het-team~b87b8828/
Hoogleraar publieksfilosofie en voormalig arts Marli Huijer ondervond aan den lijve hoe moeilijk het is om een ander coronabeleid voor te stellen. Na een interview waarin ze de lockdowns buitenproportioneel noemde, kreeg ze allerlei mails van mensen die vielen over haar uitspraken. “Zij dachten dat ik vond dat ouderen en kwetsbaren maar gewoon moesten sterven. Terwijl ik voorstelde om beter te kijken naar mogelijkheden voor jongeren.”
Yoeri Albrecht, directeur van het Amsterdamse cultuurcentrum De Balie, merkt dat ‘ook mensen met een lange staat van dienst’ schroom hebben om hun ongezouten mening over de corona-aanpak te geven in de debatten die zijn instelling via internet uitzendt. “Ze zijn bang voor de polarisatie, om te worden geassocieerd met complotdenkers. Dat zien we dagelijks.”
Risicomijdend
Waar komt die schroom vandaan? Huijer denkt dat de risicomijdende manier waarop de overheid haar beleid voert, maakt dat er weinig ruimte is voor kritiek. “Het beleid is nu gericht op zo weinig mogelijk risico. Daardoor ontstaat er een effect dat ook wel ‘precautionisme’ wordt genoemd: risico moet steeds verder worden uitgebannen. Maar daardoor verdwijnen vragen over de maatschappelijke kosten van de lockdown meteen uit beeld.”
“De overheid heeft vanaf het begin gekozen om vooral te zenden in plaats van open te staan voor gesprek. De Duitse overheid koos zelfs voor de strategie om angst aan te jagen, en het lijkt alsof Nederland het niet bepaald anders heeft aangepakt”, zegt Albrecht. “Daarmee wordt het publieke debat ernstig ondermijnd. Terwijl dat juist cruciaal is voor de solidariteit die we nodig hebben om uit deze crisis te komen; mensen willen pas iets voor de ander opgeven als ze zijn betrokken bij de besluitvorming en zich gehoord voelen.”
Gebrek aan ideeënstrijd
Daan Roovers, de huidige Denker des Vaderlands, ziet vooral een gebrek aan ideeënstrijd in het debat over corona. “In het politieke debat zijn eigenlijk alle middenpartijen het eens over het beleid. Kritiek komt alleen van de politieke flanken, zoals Forum voor Democratie.” Ook in de media wordt niet echt gediscussieerd, stelt ze. “Je ziet eigenlijk alleen lobbyclubs die aan de talkshowtafels mogen verkondigen waarom hun branche open moet, of waarom hun achterban eerder gevaccineerd zou moeten worden. Het is veel meer een onderhandeling in plaats van een discussie.”
Ze hekelt het crisisdenken, dat volgens haar ook een jaar na het eerste coronageval in Nederland nog steeds doorslaat. “Het is logisch dat er aan het begin van de crisis werd gezegd: we moeten nú handelen, we bespreken achteraf wel of het goed is geweest wat we hebben gedaan. Maar dat is een jaar na dato niet meer houdbaar. Het leidt tot tunnelvisie en ideeënarmoede.”
Kritisch geluid
Kan het anders? Roovers: “De fundamentele fout die nu wordt gemaakt is dat het kabinet andersdenkenden buiten het team houdt. Maar je kunt een kritisch geluid niet uitbesteden.” Een initiatief als een online dialoogtafel, zoals de overheid die nu organiseert, is niet genoeg. “Een uur met mensen met andere ideeën praten werkt niet. Kritisch denken moet je met je eigen mensen doen.” Huijer: “Op het moment is er nauwelijks een publieke ruimte; dat is zorgwekkend. Een goed publiek debat is daarmee eigenlijk onmogelijk. En bij publieke ruimte moet je niet alleen denken aan parlementen, debatcentra en bibliotheken, maar ook aan kroegen en cafés. Ook daar kun je een publiek gesprek voeren, waarbij je goed moet nadenken, weerwoord krijgt. Politici doen alsof het café alleen maar om gezelligheid gaat, maar het is veel meer dan dat.”
Albrecht heeft ook nog wel ideeën over hoe het beter kan. “Maak de notulen van het Catshuisoverleg openbaar. En sta bijeenkomsten toe waarin er over het coronabeleid wordt gepraat, organiseer en financier fysieke samenkomsten, denktanks. De macht moet de tegenmacht gaan organiseren, dat is een van haar belangrijkste taken.”
Filosofe Marli Huijer: ‘Open de cafés: ophokken schaadt de sociale cohesie’
Juist in de donkere dagen ga je je makkelijke eenzaam of treurig voelen, stelt filosofe Marli Huijer. Zelf houdt ze zo’n lockdown niet lang meer vol.
auteur: Lodewijk Dros
datum: 3 december 2020
website: https://www.trouw.nl/religie-filosofie/filosofe-marli-huijer-open-de-cafes-ophokken-schaadt-de-sociale-cohesie~bf6aa0d6/
“Doe de cafés of restaurants weer open, ten minste overdag”, bepleit de Rotterdamse hoogleraar publieksfilosofie en voormalig Denker des Vaderlands Marli Huijer. Nu de winterdagen korten, groeit de behoefte aan nabijheid, zegt ze. En is ze nog kritischer over de strenge lockdownmaatregelen dan ze al was.
Het openstellen van cafés “heeft economisch, maar ook sociaal grote voordelen – we hebben nu geen ontmoetingsruimtes meer over, psychologen komen om in het werk, de cultuursector ligt stil. Op den duur schaadt het ophokken de sociale cohesie.”
De oud-Denker des Vaderlands fileert de drukte in de winkels. “De overheid laat wel een Black Friday toe – leef je consumentistische verlangen maar uit. Maar geef niet toe aan je verlangen naar ontmoeting. Dan denk ik cynisch: de overheid wil niet dat we bij elkaar komen om te bespreken dat we sommige maatregelen niet accepteren. Op tv zegt een bankbestuursvoorzitter na een ontslagronde onbewogen: als je in de bancaire sector werkt, weet je dat je je baan kunt kwijtraken. Iedereen moet dat dan alleen verwerken. Maar zo zet hij de kracht van protest, als van de vakbonden, buitenspel.” Ook de creatieve spankracht neemt af. “We zitten allemaal in een eigen cel en kunnen dus geen ingenieuze alternatieven voor ontslag bedenken.”
Nieuwe virussen
Deze pandemietijd zal nog wel even duren, vreest Huijer. “Dat virus verdwijnt niet, dat is een illusie. Mijn gevoel zegt: volhouden tot de lente, dan is er een vaccin en zijn we er vanaf. Maar mijn rationele ik zegt: hou er ook rekening mee dat het hele vaccincircus bij ernstige bijwerkingen terug bij af is.” Dus moeten we ons afvragen hoe we deze tijd doorkomen én ons prepareren op nieuwe virussen, zegt Huijer, die voorheen ook arts was.
“Parlementariërs vertegenwoordigen mij, maar ze hebben nooit hun beleid bij een pandemie voorgelegd. Terwijl ze wel op nog nooit eerder vertoonde schaal de samenleving stilleggen.” Huijer pleit niet voor een tussentijdse verkiezing, maar wel voor een ‘maatschappijbreed debat’, door het hele land. “Geen uitwisseling van meningen, maar een goed geïnformeerd gesprek over wat voor ons samen ‘het goede leven’ is en hoe je al die factoren weegt. Waar de pijn zit. Hoe je de belangen van iedereen goed behartigt. Zo krijg je een doordachte opvatting.”
Sociaal Overdraagbare Aandoening
Huijer maakt zich veel zorgen om jongeren. “Studenten zijn nog depressiever dan ze al waren – dat loopt van een kwart op naar een derde. Adolescenten worden beknot in hun ontwikkeling, dat kan levenslang gevolgen hebben.”
Juist in de donkere dagen ga je je makkelijke eenzaam of treurig voelen, zegt Huijer. “Bij feestdagen hoort dus dat je elkaar vasthoudt en knuffelt. De overheid heeft er bij de aidsepidemie over nagedacht hoe je anderen aan kunt raken zonder besmet te raken: met een condoom vrijen. Nu zitten we met een Sociaal Overdraagbare Aandoening en moeten we op zoek naar nieuwe manieren om elkaar zonder gevaar aan te raken. Met mijn kinderen doe ik dat zo”, en ze strekt haar armen uit, met afgewend hoofd. “Maar voor mij past dat niet bij een goed leven. Dat hou ik niet lang meer uit.”
Wil je meer weten over dit onderwerp?
Kijk op: https://www.dinekevankooten.nl/tag/politiek/
Voor een overzicht kijk op: https://www.dinekevankooten.nl/archief/overzicht-great-reset-corona/
