Het huidige coronabeleid is volgens Herstel NL failliet
Robin Fransman Robin Fransman van de campagne Herstel NL: „De gezonde, en toch angstige twintiger mag bij ons zelf kiezen, net als de vitale zeventiger.”
Het huidige corona bestrijdingsbeleid is failliet. Het levert „excessieve schade” op aan samenleving, economie, en burgers, en moet zo snel mogelijk worden vervangen door een alternatief.
Dat vindt een groep economen, artsen en andere deskundigen, die woensdag de campagne Herstel NL lanceerde, compleet met honderden reclameborden in Den Haag en Amsterdam, radiospotjes en een eigen website. Onder hen zijn prominenten als Coen Teulings, oud-directeur van het Centraal Plan Bureau, en Barbara Baarsma die een topfunctie heeft bij de Rabobank.
auteur: Kees Versteegh
datum: 17 februari 2021
website: https://www.nrc.nl/nieuws/2021/02/17/excessieve-schade-door-coronabeleid-a4032287
In hun alternatieve plan moeten er enerzijds vrije zones komen met open horeca, bedrijven en scholen, en anderzijds beveiligde zones waar ouderen en kwetsbaren beschermd en gefaciliteerd worden. De zones zijn geen gebieden, maar bijvoorbeeld tijden waarop ouderen veilig naar winkel, bioscoop of restaurant kunnen, omgeven door strenge maatregelen om besmetting tegen te gaan. Daarmee wordt de groep beschermd die tot nu toe het meest te lijden heeft onder het virus, maar de rest van de samenleving vrijgelaten, zo is de opzet.
In december probeerde Herstel NL, naar eigen zeggen vergeefs, het Outbreak Management Team (OMT) samen met CPB en SCP het alternatieve scenario te laten doorrekenen. Daarbij zou de druk op de zorg moeten worden berekend, en aantallen zieken en doden van het voorgestelde twee sporenbeleid worden geschat. Doorrekeningen in negen buitenlandse studies leverden volgens de groep gunstige resultaten op. Nu Nederland zo’n doorrekening heeft geweigerd, wendt de groep zich tot het grote publiek.
Het plan toont veel overeenkomsten met de Great Barrington Declaration die Amerikaanse wetenschappers oktober vorig jaar publiceerden. Ook die had veel kritiek op de omvangrijke nevenschade van de lockdown, zoals de onvrijheid, de psychische gevolgen, en de sterke economische terugval. De verklaring en de bijbehorende aanpak kregen echter veel kritiek van andere wetenschappers. Het laten rondgaan van het coronavirus in de vrije zone zou tot veel extra sterfte en zieken leiden, ook onder jongere groepen, en een enorme druk op de ziekenzorg leggen. Ook zou het volgens critici in de praktijk heel moeilijk zijn de twee groepen van elkaar te scheiden.
Robin Fransman, een van de initiatiefnemers van Herstel NL en werkzaam voor denktank de Argumentenfabriek, is niet onder de indruk van de Amerikaanse kritiek die ook in Nederland klinkt. De politicoloog verwijst naar landen (Zwitserland, Zweden, Japan, India, Bulgarije) waar lichtere of zelfs helemaal geen lockdowns waren. „Qua ziekte- en sterftecijfers scoren die niet slechter dan Nederland” , zegt Fransman. „En in de Duitse deelstaat Thüringen wordt nu al met succes het soort beleid gevoerd dat wij voorstaan.”
Bovendien, zegt Fransman, moet bij dit type vergelijkingen ook de grote, nu nog onzichtbare schade van de lockdowns op langere termijn worden meegewogen. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om psychische schade door isolatie, en slechtere schoolresultaten voor kansarme kinderen. Het zal volgens hem nog een tijd duren voordat het op gang komend vaccinatieprogramma zoveel effect heeft dat de lockdown met zijn schadelijke gevolgen kan worden opgeheven. „Honderd procent veiligheid kunnen ook wij niet beloven, maar de lockdown is nu al te lang zeer onveilig voor grote groepen mensen”, zegt hij.
Fransman benadrukt dat in het ‘Plan waarmee Nederland open kan’ iedereen zelf kan kiezen of hij of zij de beveiligde of onbeveiligde route wil volgen. „De gezonde, en toch angstige twintiger mag bij ons zelf kiezen, net als de vitale zeventiger.” Door de vrijheid van de eigen keuze zullen burgers zich gedisciplineerder dan nu aan maatregelen houden die nodig zijn om de veilige zones ook daadwerkelijk zo veilig mogelijk te houden, stelt Fransman.
Herstel NL doet een beroep op onder anderen stewardessen die nu werkeloos thuis zitten en beheerders van faciliteiten die leeg staan zoals hotels. Die moeten volgens de groep worden ingeschakeld om te helpen de beveiligde omgeving te faciliteren, en ruimtes voor quarantaine te bieden als er onverhoopt toch besmettingen ontstaan. Fransman: „We moeten in de huidige situatie mensen mobiliseren en een beroep doen op hun creativiteit en betrokkenheid. Dat gebeurt nu helemaal niet.”
De steun voor de huidige lockdown kalft af, bleek uit woensdag gepubliceerd opinieonderzoek. Het aandeel van de Nederlanders dat een versoepeling van de lockdown wil, groeide sinds eind januari van 21 naar 45 procent, aldus een peiling van I&O Research onder 2.258 Nederlanders. Bijna een op tien (9 procent) wil de lockdown loslaten. Het aandeel dat de lockdown wil aanscherpen daalde, van 29 naar 9 procent.
Deze lockdown is disproportioneel
Coronacrisis De huidige lockdownmaatregelen wegen niet op tegen de maatschappelijke gevolgen ervan, schrijven onder anderen Barbara Baarsma, Bas Jacobs en Coen Teulings. Het kabinet moet openheid van zaken geven.
Het kabinet maakt nog altijd niet duidelijk wat zijn coronastrategie is. Sinds de uitbraak van het coronavirus lijkt die te zijn verschoven van het beschermen van kwetsbaren en het voorkomen van overbelasting van de zorg naar het weren van het virus bij alle Nederlanders.
auteur: Barbara Baarsma (hoogleraar Toegepaste Economie, UvA), Roland Bal (hoogleraar Bestuur en Beleid van de Gezondheidszorg, EUR), Robin Fransman (hoofd Financiële Sector, De Argumentenfabriek), Ira Helsloot (hoogleraar Besturen van Veiligheid, RUN), Bas Jacobs (hoogleraar Economie en Overheidsfinanciën, EUR), Jan Kremer (hoogleraar Patiëntgerichte Innovatie, RUN), Coen Teulings (universiteitshoogleraar, UU).
datum: 16 december 2020
website: https://www.nrc.nl/nieuws/2020/12/16/deze-lockdown-is-disproportioneel-a4024165
Het kabinet neemt het aantal positief geteste personen steeds meer als richtsnoer voor ingrepen. Dat aantal is nu bijna tien maal hoger dan op het toppunt van de eerste golf, vooral omdat we nu – terecht – veel meer zijn gaan testen. Maar het aantal opnames op de IC- en verpleegafdelingen ligt nu lager dan het niveau van 1 november en is momenteel de helft lager dan op de top van de eerste golf.
Rechtvaardigen deze cijfers de plotselinge ommezwaai in het beleid en de forse ingrepen? In een democratie mag worden verwacht dat het kabinet de informatie met de samenleving deelt waarop het nu, na de ‘intelligente’ en gedeeltelijke lockdowns, ineens ‘coronabeleid met de hamer’ voorstaat.
Risico-gestuurd beleid
Het kabinet stelt een bijna volledige lockdown in. Dit beleid miskent dat beter coronabeleid mogelijk is door testen van de bevolking en het differentiëren van beleid naar risicogroepen. Testen kunnen op veel grotere schaal worden ingezet om de samenleving en economie te openen zonder onaanvaardbare gezondheidsrisico’s te nemen, bijvoorbeeld door de inzet van sneltesten in universiteiten, horeca, concertzalen en evenementen.
Waarom heeft het kabinet nog geen plannen voor risico-gestuurd beleid afgekondigd, zoals we eerder in de oproep van Herstel-NL hebben bepleit? Ouderen en kwetsbaren lopen een veel groter risico op ziekte en sterfte dan de rest van de bevolking. Door hen beter en intensiever te beschermen en de overige groepen juist meer vrijheden te gunnen, kan overbelasting van de zorg worden voorkomen met minder ingrijpende maatregelen.
Het is mogelijk om met gerichte maatregelen de risicogroepen en mensen die ongerust zijn veel beter te beschermen. Bijvoorbeeld door toegang te geven tot coronavrije zones en veilige momenten in winkels (en andere plekken), en kwetsbare mensen te ondersteunen met vouchers voor veilig taxivervoer, vervangende huisvesting, maaltijdenservice of uitkering zodat zij niet naar risicovolle werkplekken hoeven. Uit een Franse studie van vorige maand blijkt dat harde lockdowns geen effect hebben op de bescherming van ouderen en kwetsbaren.
En waarom jongeren en andere minder kwetsbare groepen dan niet meer vrijheid gunnen? Mochten zij worden besmet dan dragen zij bij aan de immuniteitsmuur waarachter de kwetsbaren kunnen schuilen. De sluitingen van het (basis)onderwijs leiden bovendien tot grote leerachterstanden, vooral in kwetsbare groepen, die zich op langere termijn uiten in inkomensverlies en lagere levensverwachting.
Dergelijk risico-gestuurd beleid is proportioneel, in de zin dat er een redelijke verhouding is tussen de voor- en nadelen van het beleid voor de gezondheid en samenleving. Het is bovendien ethisch meer verantwoord om mensen met een ongelijk risico op corona ook ongelijk te behandelen. Dat doen we ook bij de volgorde van het vaccineren. Daarmee kan de creativiteit en veerkracht in de samenleving veel beter worden benut. Vanuit het Torentje voorschrijven hoe burgers moeten leven is ver verwijderd van onze idealen van een samenleving.
Enorme maatschappelijke schade
Het kabinet weegt de gezondheidsbelangen van ouderen en kwetsbaren terecht zwaar in zijn beleid. Maar hoe wordt de economische, maatschappelijke en sociale schade gewogen? En de gezondheidsschade die de lockdown zelf veroorzaakt? Mensen zijn niet alleen potentieel coronazorgpatiënt.
Mensen zijn ook werknemer, maar met het lockdownbeleid verliezen vooral de flexibele, laagopgeleide en jongere werknemers hun baan.
Mensen zijn ook ondernemer, die nu hun eigen vermogen zien verdampen en hun levenswerk in rook zien opgaan.
Mensen zijn allemaal ook scholier en student geweest. Het onderwijs wordt lam gelegd. Dat treft opnieuw kinderen met lager opgeleide ouders extra zwaar.
Mensen zijn ook ouders die onder enorme stress komen te staan om thuis te werken en opvang, zorg en onderwijs te organiseren voor hun kinderen.
Mensen zijn ook burgers die nu zien dat het kabinet hun vrijheid om te handelen, te sporten, te recreëren, te musiceren en te reizen sterk inperkt.
Mensen zijn ook maatschappelijk betrokken en willen niet dat de ongelijkheid in de samenleving schrijnende vormen aanneemt omdat de zwakste schouders nu de zwaarste lasten moeten dragen, de grootste problemen ervaren met huiselijk geweld, psychische problemen en eenzaamheid, en vooral de jongere generaties de coronarekening krijgen gepresenteerd.
En voor alle mensen is sociaal contact een eerste levensbehoefte.
Het kabinet moet transparant zijn over het gevoerde beleid. De ingrijpende lockdownmaatregelen zijn afgekondigd zonder duidelijk te maken welke coronastrategie erachter zit, waarom die maatregelen nodig zijn, en waarom grootschalig testen en meer risico-gestuurd beleid steeds worden genegeerd. Coronabeleid met de hamer maakt nu meer stuk dan ons lief is.
Correctie: in een eerdere versie van dit artikel stond ten onrechte dat het aantal mensen op de IC- en verpleegafdelingen nu ‘twee maal lager’ ligt dan op de top van de eerste golf. Dat is hierboven aangepast naar ‘de helft lager’ (17/12).