Feestdagen Jodendom
De Joodse kalender is een maankalender, maar zodanig aangepast dat ook het zonnejaar in grote lijnen wordt gevolgd. Het Joodse jaar kent twaalf maanden als het een gewoon jaar is en dertien maanden in het geval van een schrikkeljaar. Iedere maand heeft 29 of 30 dagen. Dat aantal hangt samen met de omloop van de maan om de aarde die 29,5 dag duurt. Iedere Joodse maand begint en eindigt met nieuwe maan, wanneer de maan vanaf de aarde niet zichtbaar is. Twaalf (maan)maanden tellen 354 dagen. Het zonnejaar – dat is gebaseerd op de omloop van de aarde om de zon – heeft circa 365 dagen. Dus is er een tekort van elf dagen van het maanjaar ten opzichte van het zonnejaar. Om te voorkomen dat de Joodse feestdagen, die seizoensgebonden zijn, gaan schuiven door het zonnejaar wordt zeven keer in de negentien jaar een schrikkelmaand toegevoegd aan het Joodse jaar. Dat gebeurt in het derde, zesde, achtste, elfde, veertiende, zeventiende en negentiende jaar. Op die manier blijft het Joodse jaar in pas lopen met de maanstonden én met het zonnejaar.
website: https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_joodse_feest-_en_gedenkdagen
website: https://www.beleven.org/feesten/lijsten/religie.php?godsdienst=Jodendom
website: https://www.holyhome.nl/joodsefeesten.html
website: https://www.ljgamsterdam.nl/nl/joodse-kalender
website: https://www.nik.nl/loeach-de-joodse-kalender/
website: https://www.samsam.net/godsdiensten/jodendom/feesten
website: https://www.jechida.nl/
Het religieuze nieuwjaar wordt gevierd in de zevende maand tisjri (ongeveer samenvallend met september). Vanaf die maand begint ook de jaartelling. Dit heeft te maken met het bijzondere getal zeven; net zoals sjabbat de zevende dag van de week is. De eerste maand is echter Niesan (ongeveer overeenkomend met april). In vroeger tijden diende dit nieuwjaar onder meer voor het tellen van regeringsjaren van koningen. Er is nog een nieuwjaar dat valt op de 15e van de maand Sjewat (meestal januari). Dan is het ´nieuwjaar van de bomen´, dat het begin van het nieuwe landbouwjaar markeert (in Israël).
Niesan is de eerste maand van het Joodse jaar. Vreemd, omdat we weten dat de jaren beginnen op Rosj Hasjana en dat is in de herfst op de eerste dag van de maand tisjrie. Wanneer de Tora spreekt over Pesach staat er: “Hachodesj haze lachem rosj chodasjiem – deze maand zal voor jullie het begin van de maanden zijn”. Rasjie verklaart dat dit moet worden begrepen dat van nu af de maanden van het jaar beginnen met niesan en niet met tisjrie.
De Joodse dag begint met zonsondergang. Daarom beginnen sjabbat en alle feestdagen met het verdwijnen van het daglicht en eindigen zij bij het verschijnen van drie sterren aan de hemel.
FEESTENOVERZICHT:
Elke week:
Shabbat
Elke maand:
Rosj Chodesj – volle maan
Elk jaar:
Tisjrie 1 (7de maand) – Rosj Hasjana – Feest van de Bazuinen – Joodse Nieuwjaar (september-oktober)
Tisjrie 1-10 (7de maand) – Aseret Jemé Tesljoewa – Grote Verzoendag (september-oktober)
Tisjrie 10 (7de maand) – Jom Kipoer – Grote Verzoendag (september-oktober)
Tisjrie 15-21 (7de maand) – Soekot – Loofhuttenfeest (september-oktober)
Tisjrie 22 (7de maand) – Sjemini Atseret – Slotfeest. Afsluitind van Soekot (september-oktober)
Tisjrie 22-23 (7de maand) – Simchat Thora – Vreugde van de wet, Feest van de Thora, begin van een nieuwe cyclus Thoralezen (september-oktober)
Kisleww 25-30 (9de maand) – Chanoeka – In/toewijdingsfeest of Feest van de Licht (november-december)
Adar 14 (12de maand) – Taäniet Ester – Vastendag die aan Poerim voorafgaat (februari-maart)
Adar 15 (12de maand) – Poerim – Lotenfeest (februari-maart)
Niesan 14 (1ste maand) – Pesach – Pascha (maart-april)
Niesan 15-22 (1ste maand) – Matses – Feest van de ongezuurde broden (maart-april)
—- Niesan 16 (1ste maand) – Bikkurim – Feest van de eerste vruchten (maart-april)
Omertelling
Siewan 6-7 (3de maand) – Sjavoeot – Wekenfeest of Pinksteren (mei-juni)
Elke 7 jaar:
Shabbatsjaar
Elke 28 jaar:
Birkat Hachama
UITLEG FEESTEN
ELKE WEEK:
Shabbat
Havdalá (sjabbat-uitgang)
Havdala betekent letterlijk ‘scheiding’. Met havdala wordt bedoeld het scheiding maken tussen bijzondere dagen en de gewone, en het afscheid nemen van een sjabbat of jom tov (‘feestdag’). Als het einde daarvan is gekomen (op het tijdstip dat er drie sterren te zien (zouden) zijn) is er nog een bijzonder moment, van dankbaarheid en weemoed, van verwachting en verlangen.
Daarbij spelen wijn en licht een belangrijke rol – zoals ook bij het begin van de sjabbat – en daarnaast ook de geur van kruiden.
—————-
ELKE MAAND:
Rosj Chodesj – nieuwe maan
Rosj Chodesj is de eerste dag van de nieuwe maand, en wanneer Rosj Chodesj twee dagen telt, de laatste dag van de voorafgaande maand en de eerste dag van de nieuwe maand. Het is de dag waarop de maansikkel voor het eerst zichtbaar is. Nu is Rosj Chodesj een berekende dag, in vroeger tijden werd de aankondiging dat het
In Numeri 28:11-15 staat een voorschrift voor dit feest. Dit geeft ons bestaansritme weer. Daarom was de wijding van de nieuwe maan de allereerste opdracht voor het Joodse volk. De wijding van de nieuwe maan werd hen nog eerder opgedragen dan het Pesach-offer. Om ons er telkens weer aan te herinneren, dat de basis van ons bestaan afwisseling van duisternis en verlichting vormt, dat er na ieder diep dal weer een hoogtepunt volgt en ons hele leven gevormd wordt door een stijgende lijn van vallen en opstaan.
Drie bekende feesten worden bij volle maan gevierd: Pesach, Soekot en Poeriem (Joods Pasen, het Loofhuttenfeest en het Lotenfeest).
—————-
ELK JAAR:
TISJRIE (7de maand) – september-oktober
1 – Rosj Hasjana – Feest van de Bazuinen – Joodse Nieuwjaar (september-oktober)
Rosj hasjana valt op de eerste dag van de zevende maand, tisjri (de eerste maand is immers die van de uittocht, nissan). Het joods nieuwjaar (september – oktober) duurt twee dagen.
Lev. 23:24 spreekt er over: ‘in de zevende maand, op de eerste dag der maand, zult gij een rustdag hebben, aangekondigd door bazuingeschal’ (d.i.: het blazen op de sjofar).
Volgens de traditie is de wereld geschapen op rosj hasjana, en zal die ook worden geoordeeld op rosj hasjana.
Ook deze dag begint natuurlijk ’s avonds. Na de dienst in de synagoge wenst men elkaar toe: ‘moge u voor een goed nieuwjaar opgeschreven zijn’. Bij de maaltijd wordt een stukje zoete appel in honing gedoopt en gegeten, waarbij de wens uitgesproken wordt dat het een ‘zoet’ en goed jaar zal worden.
Rosj hasjana is vooral een dag van inkeer en verootmoediging. In de maand ervoor, Elloel, bereidt men zich al voor: er worden bijzondere gebeden om vergeving (slichot) gezegd en er wordt al op de sjofar geblazen.
Velen zijn gewoon om op rosj hasjana naar een zee of rivier (het liefst waar levende vissen in zwemmen) te gaan om daar symbolisch, Micha 7:18-20 citerend, de zonden van zich af te schudden, de zakken en kleren uit te schudden, om ‘de zonden te werpen in de diepten der zee’.
Rosj hasjana is zelf ook weer in zekere zin voorbereiding op de Grote Verzoendag. Het is de eerste van ‘de tien geduchte dagen’, ook wel ‘de tien dagen van omkeer/bekering’ genoemd. Op rosj hasjana neemt het sjofar-blazen een centrale plaats in; op jom kippoer klinkt het nog eens, dan als afsluiting van een bijzondere dag en tijd.
De Dag van de Bazuinen is een van de zeven dagen in het jaar waarop er een heilige samenkomst moest zijn (Leviticus 23). Dit is uitgegroeid tot het Feest der Bazuinen op de 1e dag van de 7e maand, als teken dat de Grote Verzoendag naderbij komt. Dit feest is tevens het joodse nieuwjaarsfeest, of Rosh Hashana. Leviticus 23 geeft niet precies aan waarom dit een gedenkdag is. Velen geloven dat God op deze dag is begonnen met de schepping. Maar ook dat God een ram aanbood toen Abraham zijn zoon Izaäk moest offeren (Genesis 22). In de synagoges wordt op deze dag de geschiedenis van Abraham gelezen: Abraham als vader van alle gelovigen!
Deze feestdag begint met nieuwe maan, als teken van omkering of nieuw begin. Alle andere feestdagen beginnen met volle maan, halverwege de maand. De Dag der Bazuinen wordt ook wel genoemd de Dag van Gericht of Dag van Herinnering. Hierdoor komt de terugkeer tot God (tesjoeva) centraal te staan in het denken van het volk. Op deze dag wordt er op de Sjofar geblazen, een vreugdevol geluid gemaakt voor de Heer, de Koning (Psalm 98:6). Ná deze Dag der Bazuinen volgen tien dagen tot Grote Verzoendag.
Deze dagen van inkeer zijn de dagen van zelfonderzoek (chesbon hanefesj). De ontzagwekkende dagen (jamiem noraiem) worden desondanks vreugdevol gevierd, met vertrouwen naar de toekomst. Door zelfonderzoek wordt het eigen falen onder ogen gezien, zonder angst voor uitstoting uit de gemeen-schap. Men realiseert zich dat de gemeenschap pas functioneert wanneer een ieder zijn plaats inneemt.
Traditioneel worden stukjes appel met honing gegeten, als symbool voor een goed jaar.
Meer lezen/anders lezen: https://www.jechida.nl/rosj-hasjana-ndash-terug-naar-het-begin.html
Na het nieuwjaar begint een periode van tien dagen tot de volgende feestdag: Jom Kippoer.
1-10 – Aseret Jemé Tesljoewa – Grote Verzoendag
9- Kol Nidrei (Alle Geloften)
10 – Jom Kipoer – Grote Verzoendag
Tien dagen na het joods nieuwjaar is het tijd voor de Grote Verzoendag. Dit is de belangrijkste feestdag in het jodendom. Joden geloven dat God op deze dag beslist over het lot van de gelovigen voor het komende jaar. Veel mensen vasten op deze dag die in het teken staat van overdenking van je daden. In de synagoge is een extra lange dienst. Vaak gaan de mensen in het wit gekleed, als teken van reinheid en een nieuw begin.
15-21 – Soekot – Loofhuttenfeest
Overal ter wereld bouwen joodse mensen tijdelijke hutten waar ze hun maaltijd eten. Het feest duurt zeven dagen. De Soekka, loofhut, herinnert de joden aan de hutten waarin het joodse volk leefde in de woestijn nadat ze uit Egypte waren gevlucht.
22 – Sjemini Atseret – Slotfeest
Dit feest sluit het Loofhuttenfeest (Soekot) af. Men bidt om regen in de hoop op een vruchtbaar jaar. Letterlijk betekent het: ‘de achtste dag van het samenkomen’. Op zich is zeven dagen al genoeg, maar het is voor God moeilijk om afscheid te nemen, daarom blijven de joden nog een dagje.
De tijd die men hiermee kreeg wordt van oudsher gebruikt om te bidden voor extra regen zodat straks alles zal gaan groeien en bloeien.
22-23 – Simchat Thora – Vreugde van de wet, Feest van de Thora, begin van een nieuwe cyclus Thoralezen
KISLEWW (9de maand) – november-december
25-30 – Chanoeka – In/toewijdingsfeest of Feest van de Licht
Het achtdaagse feest Chanoeka begint na zonsondergang van de 24e van deze maand. Het feest loopt door in de volgende maand, de maand tewet. Tijdens Chanoeka herdenken joden een bijzonder wonder in hun verwoeste tempel in Jeruzalem. Tijdens het geweld brandde er acht dagen lang een zevenarmige kandelaar op een héél klein beetje heilige olie. Dit herdenken de joden door elke avond van Chanoeka een extra kaarsje aan te steken. Hierbij eten ze voedsel dat is gefrituurd in olie.
Meer lezen/anders lezen: https://www.jechida.nl/het-licht-van-chanoeka.html
ADAR (12de maand) – februari-maart
13 – Ta’aniet Ester – Vasten van Esther (Ta’anit Ester) is een vastendag ter herinnering aan de drie dagen waarop door Esther, Mordechai en de hele joodse gemeenschap gevast werd voordat Esther koning Ahasveros benaderde.
Het vasten begint bij het aanbreken van de dag en eindigt nadat ‘s avonds het boek Esther is gelezen. Het is een Joodse vastendag, die voorafgaat aan Poerim, het vrolijke en uitbundige lentefeest van de Joden.
Tijdens Ta’anit Ester is eten en drinken verboden.
14 – Poerim – Poerim (Lotenfeest) (ook: Poeriem, Poerem of Purim) is een uitbundig en vrolijk voorjaarsfeest en lijkt dan ook wel op Carnaval.
Een andere naam voor Poerim is Lotenfeest. In het Perzisch betekent poer ‘lot’ en heeft te maken met de historische gebeurtenis, die aan dit feest ten grondslag ligt.
Op de voorgaande dag wordt er gevast tijdens Vasten van Esther (Ta’anit Ester).
Poerim is het feest van de joodse koningin Esther in Perzië. Minister Haman wilde alle joodse mensen uitroeien en hij kreeg daarvoor toestemming van de Perzische koning. Het lot zou bepalen op welke dag dat zou gebeuren. Samen met haar oom Mordechai redde koningin Esther haar volk van de ondergang. Deze geschiedenis speelde zich ongeveer 2300 jaar geleden af en staat beschreven in de boekrol Esther.
Met Poerim wordt het verhaal van Esther voorgelezen vanaf de boekrol in de synagoge. Telkens als de naam van de boosaardige Haman wordt genoemd, gillen en fluiten de kinderen en zwaaien ze zo hard ze kunnen met lawaaiige ratels.
Allemaal zijn ze verkleed; sommigen als de slimme Esther, anderen als oom Mordechai of hoe ze maar willen. De mensen sturen elkaar drank en lekker eten. Ook de armen worden niet vergeten. De dag eindigt met een feestmaaltijd waarbij koekjes met maanzaad worden gegeten: de zogenaamde Hamansoren. Een ander gerecht dat bij Poerim hoort, is kiesjeliesj; dat is gefrituurd koekdeeg met poedersuiker. De volwassenen mogen dronken worden. Zo dronken dat ze op het eind het verschil niet meer weten tussen ‘vervloekt is Haman’ en ‘gezegend is Mordechai’.
NIESAN (1ste maand) – maart-april
10 – Yom HaAliyah is een nationale feestdag in Israël op de tiende dag van de Hebreeuwse maand Nisan (maart / april) ter herinnering aan het binnengaan van het Joodse volk in het Land van Israël (Eretz Yisrael) zoals beschreven in de Hebreeuwse Bijbel.
13 – Sederavond – op de vooravond van Pesach wordt over de uittocht uit Egypte verteld en wordt er gegeten van voedsel waardoor je aan die tijd moet terugdenken, bijvoorbeeld het bittere mierikswortel. Daarna worden er lekkere dingen gegeten.
14 – Pesach – Pascha
In de maanden maart-april van de westerse kalender valt Pesach, ook wel het joodse paasfeest genoemd.
Heel lang geleden werd met dit feest de eerste oogst van het nieuwe jaar gevierd. De eerste gerst en de eerste lammetjes werden geofferd.
Tegenwoordig wordt de uittocht van het joodse volk uit Egypte herdacht. Na een periode van ongeveer 400 jaar slavernij in Egypte wordt dat volk door een van haar leiders, Mozes, Egypte uitgeleid op weg naar het beloofde land Israël.
Om dit feest te kunnen vieren wordt het hele huis grondig schoongemaakt. De keuken krijgt een extra beurt. Alle bestek wordt uitgekookt en het speciale Pesachservies wordt klaargezet. Met Pesach mogen alleen levensmiddelen zonder gist gegeten worden (ongedesemd).
Het feest duurt zeven of acht dagen. Op de vooravond (Sederavond) wordt over de uittocht verteld en wordt er gegeten van voedsel waardoor je aan die tijd moet terugdenken, bijvoorbeeld het bittere mierikswortel. Daarna worden er lekkere dingen gegeten.
Meer lezen/anders lezen: https://www.jechida.nl/pesach.html
15-22 – Matses – Feest van de ongezuurde broden
16 – Bikkurim – Feest van de eerste vruchten
Omertelling – https://www.jechida.nl/omertelling-en-sjavoeot.html
SIEWAN (3de maand) – mei-juni
6-7 – Sjavoeot – Wekenfeest, het Feest van (het aanbieden van) de Eerstelingen of Pinksteren
Het feest Sjavoe’ot wordt vijftig dagen (oftewel zeven weken) na Pesach gevierd. Sjavoeot is de Hebreeuwse naam voor Wekenfeest. Precies zeven weken na Pesach – de uittocht uit Egypte – verzamelden de joden zich aan de voet van de berg Sinai, waar God hen de Tien Geboden gaf.
In de joodse opvatting zijn de Tien geboden symbolisch voor de gehele Thora, vandaar dat het feest ook ‘Matan Torah’ (De gift van de Thora) genoemd wordt. Tijdens Sjavoeot staat leren centraal.
De traditie vertelt dat de Joden zich hadden verslapen op de ochtend dat zij de Wetten en Geboden ontvingen. Om dit te compenseren waken zij tegenwoordig tijdens de hele eerste nacht van Sjavoeot. Zij leren tot ‘s ochtends vroeg uit de Thora en de vele commentaren. Sjavoeot luidt voor sommige Joden ook het begin van de Joodse opvoeding van hun kinderen in.
Net als Pesach is Sjavoeot van oorsprong een oogstfeest. Het markeert het einde van de gerstoogst die met Pesach is begonnen. Tegelijk staat het voor het begin van de oogst van de tarwe: tarwe was hét voedsel van de mensen in die tijd. Op die dubbele wijze is het feest het hoogtepunt van de zomeroogst. In de met bloemen versierde synagoge wordt het boek Ruth gelezen, om het karakter van oogstfeest, wat Sjavoeot van oudsher ook heeft, te benadrukken. Dit verhaal vindt heel toepasselijk plaats tegen de achtergrond van de oogst. Een niet-joodse vrouw aanvaardt het jodendom. Als climax blijkt Ruth een voorouder van David, de koning uit wiens nageslacht de messias geboren zal worden. Ruth en Sjavoeot lijken daarmee te willen zeggen dat niet geboorte en afstamming, maar trouw aan de Tora tellen. Openbaring als doel van de schepping is de voorwaarde voor uiteindelijke verlossing. Sjavoeot speelt bijgevolg ook een rol bij de joodse opvoeding van kinderen.
Daarnaast is Sjavoeot vooral een openbaringsfeest: men herdenkt hoe Mozes op de vijftigste dag na de uittocht uit Egypte op de berg Sinaï de Wetten en de Tien Geboden ontving.
Synagogen en huizen worden op Sjavoeot versierd met bloemen, fruit en groen, als symbool voor de hellingen van de berg Sinaï die tijdens de wetgeving met bloemen, vruchten en planten waren bedekt.
Na het versieren wordt er in de synagoge een speciale dienst gehouden waarin de Tien Geboden voorgelezen worden. Thuis nuttigt men op Sjavoeot voornamelijk melkgerechten. Deze gerechten symboliseren de Thora, die wegens zijn voedende kracht vergeleken wordt met melk. Ook is het gebruikelijk om zgn. ‘blintzes’ (speciale kaaspannenkoeken) te eten.
Meer lezen/anders lezen: https://www.jechida.nl/sjavoeot-de-kracht-van-geven.html
Elke 7 jaar:
Elke 28 jaar:
Birkat Hachama
