Instinct

Het handboek van Phoenix Opleidingen Utrecht PASSE-PARTOUT staat vol met begripsomschrijvingen. Begrippen die in mijn vak als coach gebruikt worden en in de persoonlijke ontwikkeling van mensen noodzakelijk zijn, ter bevordering van het bewust-zijn en gewaar-zijn. Het boek is zorgvuldig geschreven door mijn leermeesters Wibe Veenbaas, Morten Hjort, Mirjam Broekhuizen en Mirjam Dirkx. (871 pagina’s, ISBN 9789081989244, april 2019, te bestellen bij: Phoenix Opleidingen Utrecht).
Hier uit dat boek overgenomen wat er geschreven staat over INSTINCT. (pagina 351 t/m 355)

DEFINITIES:
Instinct is de natuurlijke impuls die aanzet tot het vervullen van existentiele levensbehoeften, berusten op behoud van het individu, de groep en de soort
Instincten zijn doelgerichte krachten, driften of drijfveren die aanzetten tot gedrag dat gericht is op overleven.

OMSCHRIJVING:
“Hoe kan het vooruit geijlde, allerjongste bewustzijn weer opnieuw verbonden worden met het achtergebleven alleroudste, het onbewuste? Het alleroudste is de instinctieve basis. Wie de instincten over het hoofd ziet, wordt door hen van achteren overweldigd…”Carl Jung

Instincten verwijzen naar de dieponbewuste en meest primitieve basis van onz persoonlijkheid. Instinctus betekent ‘aansporing, ingeving’. Instinct berust niet op bewuste kennis of weten. Het is het geheel van energiestromen die we als directe refleen van motorische activiteit in ons lijf terugzien. Sigmund Freud sprak niet van instincten maar van driften. hij onderscheidde de levensdrift, ofwel de primaire drijfveer tot zelfbehoud en voortzetting van de sort, de doodsdrift, ogwel de drijfveer naar een spanningsloze roestand of een oceanisch gevoe, en de seksuele drift ofwel het libido. Carl Jung sprak van de animatie krachten in de mens. Volgens Jung kunnen we onze instincten leren kennen en verstaan door middel van de overgeerfde archetypische, universele beelden, zoals eros en thanatos, de wijze en het kind, animus en anima. Voorbouwend op dit gedachtegoed onderscheiden we:
* de drijfveer tot zelfbehoud
Het zoeken naar bestaansmiddelen, de neiging tot zelfverdediding, veiligheid zoeken en op de juiste tijd vechten en vluchten.
* de drijfveer tot het verwerven van een plek
De sociale ordening kent een horizontale en vertical hierarchie waarin we ons moeten leren verhouden, zodat wij ons aanvaard weten en een positie en plek hebben.
* de drijfveer tot voortzetting en voortbestaan
De drang tot seks en voortplanting om de groep te doen voortbestaan en overleven.
* de drijfveer tot zingeving
Bezinning op de eigen plaats in de samenleving en de zin van het eigen leven.

IN- EN UITSLUITING VAN INSTINCTEN
Het socilisatieproces brengt grote dilemma’s met zich mee: om te overleven hebben we onze instincten nodig en moeten we bij ons nest gaan passen. We moeten dus een manier vinden om loyaal te blijven en tegelijkertijd onze driften te leren containen. Als dat niet lukt, gaan we ze onderdrukken. Hier kunnen mensen ernstig in het gedrang komen. Wat we in onszelf te veel uitsluiten, ontmoeten we in de buitenwereld bij belangrijke anderen. In- en uitsluiting vertelt over wat we aantroffen in onze geschiedenis en over onze loyaliteit aan het groepsgeweten. Alles wat uitgesloten wordt krijgt macht, in het klein in relaties, in het groot op maatschappelijk gebied; thema’s rondom voeding, macht, lust, seks, geld of geweld gaan hun eigen leven leiden of blijven in een sterke controle juist ondergronds. Soms zijn we er zo ver van afgesplitst dat we er geen enkel contact meer mee ervaren. Waar de onderdrukking ervan absoluut is geweest, ontstaat pathologie. De mate waarin wij ons hebben aangepast an de beschaving en onze krachten onder controle gehouden worden, is een proces dat Jung psychisering noemde.

“Een instinct dat te veel psychsering heeft ondergaan, kan wraak nemen in de vorm van een autonoom complex. Te veel van het dier vervormt de beschaafde man, te veel beschaving maakt zieke dieren.” Carl Jung