Doen wat je deed – krijg je wat je kreeg

Carl Gustav Jung, een pionier op het gebied van de psychologie, heeft vaak diepe inzichten gedeeld die zowel op individueel als collectief niveau relevant zijn. Een van zijn beroemdste uitspraken luidt: “Je kunt een probleem niet oplossen met dezelfde denkwijze die het heeft veroorzaakt.” Deze uitspraak biedt een krachtige boodschap die niet alleen van toepassing is op persoonlijke groei, maar ook op grotere maatschappelijke vraagstukken. Het nodigt ons uit om voorbij onze bestaande overtuigingen en patronen te kijken en ons bewust te worden van de manieren waarop onze denkstructuren ons kunnen gevangenhouden in vicieuze cirkels. In dit artikel gaan we de betekenis van deze uitspraak onderzoeken, zowel vanuit psychologisch als filosofisch perspectief, en kijken hoe we deze kunnen toepassen om onszelf en onze wereld op een dieper niveau te begrijpen.

Het probleem van de geblokkeerde denkpatronen
Jung’s uitspraak verwijst naar een belangrijk concept binnen de psychologie: de neiging van mensen om vast te blijven zitten in hetzelfde denkpatroon wanneer ze worden geconfronteerd met problemen. Als je doet wat je deed, dan krijg je wat je kreeg. Dit patroon van denken, gevormd door onze gewoonten, overtuigingen en ervaringen, kan ons vermogen om nieuwe, innovatieve oplossingen te vinden ernstig beperken. Het idee is simpel: de manier waarop we een probleem benaderen en de overtuigingen die we eraan koppelen, kunnen in veel gevallen zelf bijdragen aan het in stand houden van het probleem.

Stel je voor dat iemand voortdurend zijn werkrelaties saboteert door een patroon van angst en controle, maar nooit zijn eigen onzekerheid onder ogen ziet. Deze persoon kan proberen om zijn werkproblemen op te lossen door hetzelfde gedrag te herhalen — bijvoorbeeld door meer te controleren of door te manipuleren — wat uiteindelijk het probleem alleen maar vergroot. Dit toont aan dat wanneer we vast blijven houden aan onze oude denkwijzen en reacties, we onbewust de oorzaak van ons probleem versterken.

Het onbewuste en oude patronen
Jung beschreef de menselijke psyche als een complexe entiteit die bestaat uit zowel bewuste als onbewuste elementen. De onbewuste aspecten van onszelf beïnvloeden vaak onze denkpatronen en gedragingen op manieren die we ons niet altijd bewust zijn. In veel gevallen worden de problemen waarmee we geconfronteerd worden, in stand gehouden door onbewuste overtuigingen en gedragingen die diep geworteld zijn in onze psyche.

De manier waarop we onze wereld zien, is vaak het resultaat van oude, verouderde denkpatronen die we hebben opgedaan in onze jeugd, door opvoeding, cultuur en persoonlijke ervaringen. Jung noemde dit de schaduw — die delen van onszelf die we onderdrukken of negeren. Deze schaduwaspecten zijn vaak de wortels van de denkpatronen die onze problemen in stand houden.

Wanneer we bijvoorbeeld uit een gezin komen waarin conflicten nooit goed werden opgelost, kunnen we de neiging ontwikkelen om emoties te onderdrukken en conflicten te vermijden. Dit kan uiteindelijk leiden tot een vicieuze cirkel van onopgeloste problemen in onze relaties, omdat we niet bereid zijn om de onderliggende patronen van vermijding of ontkenning te doorbreken. De denkwijze die we hebben ontwikkeld om met conflicten om te gaan, veroorzaakt en verlengt het probleem.

Het belang van zelfbewustzijn en verandering van perspectief
De sleutel tot het oplossen van problemen ligt in het vermogen om onszelf uit deze vicieuze cirkels te bevrijden door onze denkpatronen te herzien en te transformeren. Jung geloofde sterk in de kracht van individuatie, het proces waarbij een persoon zijn of haar volledige potentieel bereikt door bewust te worden van de verschillende aspecten van de psyche en deze te integreren. Dit proces van zelfbewustzijn en zelfacceptatie stelt ons in staat om oude overtuigingen en patronen te herkennen die ons tegenhouden, en vervolgens nieuwe manieren van denken en handelen te ontwikkelen.

Het idee is simpel maar krachtig: je kunt niet doorgaan met hetzelfde denken en dezelfde aanpak verwachten dat het probleem zal verdwijnen. Zoals Einstein ooit zei: “We kunnen niet dezelfde denkwijze gebruiken en tegelijkertijd een ander resultaat verwachten.” Deze uitspraak benadrukt hetzelfde idee: om een probleem effectief op te lossen, moet je bereid zijn om je perspectief te veranderen en buiten de grenzen van je huidige denkwijze te treden.

In Jung’s visie is dit proces van verandering vaak moeilijk en kan het gepaard gaan met innerlijke conflicten. Het vergt moed om de dieper liggende oorzaken van je probleem onder ogen te zien — om de schaduw te confronteren en oude patronen los te laten. Dit betekent niet alleen dat we moeten veranderen, maar ook dat we bereid moeten zijn om onszelf te vernieuwen, met een open geest en het vermogen om te leren van onze ervaringen.

Het creatieve proces van het oplossen van problemen
Jung stelde dat echte verandering en groei vaak voortkomen uit het creatieve proces van het denken, waarin we de grenzen van ons gebruikelijke denken overstijgen. Wanneer we een probleem alleen maar vanuit dezelfde denkwijze benaderen, beperken we onszelf tot een beperkt scala aan oplossingen. De creativiteit die nodig is om werkelijk nieuwe oplossingen te vinden, vereist dat we onze oude overtuigingen en gewoonten terzijde schuiven en ons openstellen voor nieuwe perspectieven.

Dit kan betekenen dat we onze emoties en intuïtie meer ruimte geven in plaats van alleen rationeel en analytisch denken. Het kan betekenen dat we bereid zijn om risicovolle, maar innovatieve ideeën te omarmen die in eerste instantie onlogisch of onpraktisch lijken. Jung geloofde dat het integreren van de intuïtieve en creatieve aspecten van de psyche essentieel is om de beperkingen van rationeel denken te doorbreken en tot nieuwe, effectievere manieren van probleemoplossing te komen.

Het creatieve proces wordt door Jung gezien als een manier om de balans tussen het bewuste en het onbewuste te herstellen. Wanneer we openstaan voor het onbewuste — onze dromen, symbolen, archetypen en innerlijke beelden — kunnen we nieuwe inzichten verkrijgen die ons verder helpen bij het oplossen van complexe problemen. Het is een proces van vernieuwing, waarin we niet alleen ons denken veranderen, maar ook ons hele begrip van de situatie.

Toepassing in het dagelijks leven
Hoe kunnen we Jung’s wijsheid toepassen in het dagelijks leven? De sleutel ligt in het ontwikkelen van zelfbewustzijn en het vermogen om oude denkpatronen te herkennen. Hier zijn enkele benaderingen om dit proces te bevorderen:
=> Zelfreflectie: Neem regelmatig de tijd om je eigen denkpatronen en gedragingen te observeren. Stel jezelf de vraag: “Wat zijn de overtuigingen die mij hierin vasthouden? Wat zou er anders kunnen zijn als ik mijn perspectief verander?”
=> Mindfulness: Mindfulness helpt je om je gedachten en gevoelens in het moment te observeren zonder oordeel. Dit kan je helpen om je automatische reacties en denkwijzen te identificeren, zodat je bewustere keuzes kunt maken.
=> Droomanalyse: Jung geloofde dat dromen ons belangrijke boodschappen kunnen geven over onbewuste conflicten en verlangens. Door je dromen te analyseren, kun je nieuwe inzichten verkrijgen die je helpen om patronen te doorbreken.
=> Creatieve expressie: Of het nu gaat om kunst, schrijven, muziek of andere vormen van creativiteit, door jezelf op een niet-analytische manier uit te drukken, kun je nieuwe perspectieven ontdekken en blokkades in je denken doorbreken.
=> Zoek hulp van anderen: Soms kunnen gesprekken met een mentor, coach of psycholoog helpen om vastgeroeste denkpatronen te doorbreken. Een buitenstaander kan vaak een ander perspectief bieden dat we zelf niet kunnen zien.

KORTOM: Jung’s uitspraak “Je kunt een probleem niet oplossen met dezelfde denkwijze die het heeft veroorzaakt” is een oproep tot verandering, zowel op persoonlijk als collectief niveau. Het herinnert ons eraan dat de manier waarop we naar problemen kijken vaak deel uitmaakt van het probleem zelf, en dat echte verandering pas mogelijk is wanneer we bereid zijn om onze denkwijze te transformeren. Dit vereist zelfbewustzijn, moed en de bereidheid om onze oude overtuigingen en patronen los te laten. Het stelt ons in staat om creatiever en effectiever om te gaan met de uitdagingen van het leven en biedt de mogelijkheid om onze volledige potentie te realiseren.

Andere uitspraken van Carl Jung:

1) “Wie naar buiten kijkt, droomt; wie naar binnen kijkt, ontwaakt.”

2) “Alles wat ons irriteert aan anderen, kan ons leiden tot een beter begrip van onszelf.”

3) “De schaduw is de onbewuste kant van onze persoonlijkheid.”

4) “Wie zijn eigen demonen niet onder ogen ziet, zal ze projecteren op de wereld.”

5) “Het enige wat we in onszelf hebben dat een echte verandering kan bewerkstelligen, is de schaduw.“

6) “Niemand wordt inzicht door aan beelden van licht te denken, maar door bewustwording van innerlijke duisternis”

7) “De dingen die we in ons verbergen, is dat deel van onszelf waarvan we ons het minst bewust zijn“

8) “Het grootste en belangrijkste probleem in het leven is om jezelf te vinden.”

9) “Je kunt een probleem niet oplossen met dezelfde denkwijze die het heeft veroorzaakt.”

10) “De manier waarop je naar anderen kijkt, zegt meer over jou dan over hen.”

11) “Er is geen geboorte van bewustzijn zonder pijn”

12) “Waar liefde heerst, is er geen wil tot macht en waar macht overheerst ontbreekt de liefde.”

13) “Als we het kind willen veranderen, moeten we eerst onszelf veranderen,”