Geneogram
Het handboek van Phoenix Opleidingen Utrecht PASSE-PARTOUT staat vol met begripsomschrijvingen. Begrippen die in mijn vak als coach gebruikt worden en in de persoonlijke ontwikkeling van mensen noodzakelijk zijn, ter bevordering van het bewust-zijn en gewaar-zijn. Het boek is zorgvuldig geschreven door mijn leermeesters Wibe Veenbaas, Morten Hjort, Mirjam Broekhuizen en Mirjam Dirkx. (871 pagina’s, ISBN 9789081989244, april 2019, te bestellen bij: Phoenix Opleidingen Utrecht).
Hier uit dat boek overgenomen wat er geschreven staat over GENOGRAM. (pagina 271 t/m 275)
(Ik gebruik het Engelse woord geneogram – hier wordt het Nederlandse woord gebruikt: genogram)
DEFINITIE: Een genogram is een schematische uitwerking van de familie van herkomst. Gebeurtenissen die vanuit systemisch oogpunt belangrijk kunnen zijn, worden met behulp van symbolen aangegeven.
WIE HOREN ER IN HET GENOGRAM?
* Vader, moeder, broers, zusters, grootouders, ooms en tantes, ook vroeg- en doodgeboren kinderen, en geaborteerde kinderen.
* Eerdere geliefden, echtgenoten van de (groot)ouders en de kinderen uit die relaties.
* Personen die buitengewoon belangrijk voor de familie zijn in termen van leven en overleven; het gaat hier om deelgenoten en dat zijn niet alleen bloedverwanten.
* Verloofden
* Kinderen uit vorige relaties
* Buitenechtelijke zwangerschap
* Kinderen die zijn weggegeven aan familie of vreemden
* Uitgesloten familieleden; iemand wordt doodgezwegen, iemand heeft het contact met de familie verbroken of de familie met hem.
* Familieleden die vroeg stierven, bijvoorbeeld kinderen of soldaten.
* Familieleden waarover niet gesproken wordt, om welke reden dan ook, zoals mensen die zelfmoord gepleegd hebben, daders, verslaafden, langdurig zieken, psychiatrische patiënten, mensen die elders leven, adoptie- of pleegkinderen, homo-, pedo- of transseksuelen.
HEBBEN ER BELANGRIJKE GEBEURTENISSEN PLAATSGEVONDEN?
In een genogram vermeld je de imprintvormende gebeurtenissen in het leven van de leden van de lotsgemeenschap en in het leven beïnvloed van de client zelf die de dynamiek en het verloop van het leven hebben beinvloed. Belangrijke vragen bij het maken van een genogram zijn bijvoorbeeld:
* Wie wordt er uitgesloten?
* Zijn er eerdere liefdes?
* Is er sprake (geweest) van ernstige ziekte of ongeluk?
* Is er verlies geweest van zelfstandigheid, vrijheid of bedrijf?
* Zijn er familiegeheimen?
* Zijn er sterfgevallen die de natuurlijk gevoelde volgorde van overlijden doorbreken?
* Is er sprake van verslaving- en/of psychiatrische problematiek of opnames in instellingen?
* Zijn er bijzondere gebeurtenissen rondom de geboorte van de client?
Alle karakteristieken die wij gebruiken om mensen te omschrijven, zoals ‘mijn grootvader had veel aanzien’ of ‘mijn grootmoeder was erg geliefd’, zijn niet van belang voor het genogram.
GENOGRAM IN HET BEGELEIDINGSWERK
Het maken van een genogram helpt de invloed van de systeemdynamiek op de client in beeld brengen. Het gaat over de intergenerationele context waartoe hij behoort, met alle feiten die de systeemdynamiek beïnvloed hebben. Vanuit het oogpunt van diagnostiek kan je zo een eerste aanname doen of het symptoom of de klacht van de client samenhangt met systemische dynamieken in de familie van herkomst. In het maken van een genogram onderzoek je de systemische dynamiek aan de hand van de systemische feiten. Vandaar dat een opmerking als ‘mijn opa was een dominante man’ geen relevantie heeft binnen de systemische diagnostiek. Het verdient aanbeveling om het genogram samen met de client te maken. In de wijze waarop de client vertelt over het systeem lichten aspecten op die zich voordoen in het parallelproces. Het leren waarnemen van die aspecten biedt je informatie over het vraagstuk van de client omtrent erkenning en miskenning, in- en uitsluiten en ordening en plekbesef. Spreekt hij respceptvol, minachtend, liefdevol of koel over het systeem en de leden? Waar is verwarring over bij de client? Vanuit welke positie geeft hij informatie, is hij deelnemer of toeschouwer? Een belangrijke grondregel voor het maken van een genogram is dat iedereen die deel uitmaakt van een systeem het onverbrekelijke recht bezit erbij te horen. Met andere woorden: niemand kan – zonder nadelige consequenties voor het gehele systeem – uitgesloten worden.
De weergave van symbolen vind je op: https://www.dinekevankooten.nl/archief/geneogram/
Een podcast over dit onderwerp vind je op: https://soundcloud.com/user-604950607/geneogram
