Hoogbegaafd en moederschap
De Uitdaging van Balans en Zelfzorg
Hoogbegaafdheid en moederschap vormen een bijzonder dynamisch duo. Voor hoogbegaafde vrouwen is het combineren van de zorg voor hun kinderen met het onderhouden van hun eigen talenten en intellectuele, creatieve, lichamelijke behoeften vaak een complexe opgave. De wens om de beste moeder te zijn, gecombineerd met de uitdaging van het hoogbegaafde brein, kan voor veel moeders tot spanningen en interne conflicten leiden.
Hoogbegaafdheid: Anders Geprogrammeerd
Hoogbegaafde mensen hebben vaak een brein en voelsprieten die sneller verbanden leggen, informatie snel verwerken en buiten de gebaande paden denkt. Deze eigenschappen kunnen hen in de loop van hun leven grote voordelen bieden, zowel in hun carrière als in hun persoonlijke leven. Echter, het hoogbegaafde brein heeft ook zijn eigen kenmerken die het leven complexer maken. Bijvoorbeeld, het vermogen om zeer diep te denken aan de ene kant en het gebrek aan automatisering van dagelijkse taken aan de andere kant betekent dat gewone, routineuze zaken—die voor anderen vanzelfsprekend zijn—vaak veel energie vergen van een hoogbegaafde persoon.
Bijvoorbeeld, de eenvoudigste dagelijkse huishoudelijke taken kunnen voor iemand met een hoogbegaafd brein onoverkomelijk voelen, simpelweg omdat het brein niet op dezelfde manier automatiseert als bij anderen. Als een hoogbegaafde niet precies weet wat zij moet doen EN/of als het werk saai is, dan krijgt een hoogbegaafde uitstelgedrag en kost het soms uren om echt op gang te komen. Voor een hoogbegaafde moeder kan dit betekenen dat ze moeite heeft met de ‘kleine dingen’ die zo vanzelfsprekend lijken voor anderen, zoals het organiseren van het huishouden, het doen van boodschappen of het naleven van een strikte routine. De constante stroom van gedachten, gecombineerd met het verlangen naar uitdaging en diepgang, kan het moeilijk maken om zich te concentreren op taken die niet direct voldoening geven.
Het Moederschap: Zelfopoffering in de Zorg voor Kinderen
Veel hoogbegaafde moeders streven ernaar om hun kinderen (die vaak ook hoogbegaafd zijn) op een optimale manier te begeleiden. Ze willen hun kinderen alle zorg en aandacht geven die ze nodig hebben, zodat deze wel van jongsaf aan hun talenten kunnen ontplooien. Dit kan een zware taak zijn, vooral wanneer ze proberen te voldoen aan de intellectuele behoeften van hun kinderen, terwijl ze tegelijkertijd hun eigen innerlijke wereld lijken te verliezen.
Het probleem ontstaat wanneer hoogbegaafde moeders zich te veel richten op de behoeften van hun kinderen, en daarmee hun eigen behoeften op de tweede plaats zetten. De zorg voor hun kinderen krijgt vaak de hoogste prioriteit, maar dit kan ten koste gaan van hun eigen ontwikkeling, creativiteit en intellectuele uitdaging. Wanneer hoogbegaafden hun talenten opzij zetten, kunnen ze zich innerlijk leeg gaan voelen, wat leidt tot een vicieuze cirkel van ontevredenheid en bore-out. Het verlangen naar uitdaging wordt niet bevredigd, en de moeders kunnen zich opgebrand of gevangen voelen in hun rol als moeder. Waardoor ze soms zeikerig kunnen worden naar hun partner of naar hun kinderen.
Executieve Functies: De Strijd Met Routine en Automatisering
Een van de meest opvallende uitdagingen van hoogbegaafden is het gebrek aan automatisering. Bij veel mensen worden dagelijkse taken en routines automatisch uitgevoerd zonder veel bewuste inzet, dankzij goed ontwikkelde executieve functies — de cognitieve processen die verantwoordelijk zijn voor het plannen, organiseren en uitvoeren van taken. Voor veel hoogbegaafde mensen is het moeilijk om deze processen te automatiseren, omdat hun breinen meer gefocust zijn op de diepte van ideeën en het vinden van nieuwe oplossingen, in plaats van het volgen van een standaard routine.
Dit gebrek aan automatisering kan zich uiten in het dagelijks leven in verschillende vormen, zoals moeite met het op tijd klaarmaken van kinderen voor school, het plannen van maaltijden, of het beheren van huishoudelijke taken. Terwijl anderen deze dingen snel en zonder veel nadenken kunnen doen, blijft een hoogbegaafde moeder vaak bewust van elk detail en kan het moeilijk vinden om de dagelijkse beslommeringen efficiënt af te handelen. Dit kan niet alleen leiden tot frustratie en stress, maar ook tot een gevoel van ‘niet goed genoeg zijn’, wat het zelfbeeld en de mentale gezondheid kan beïnvloeden.
Het Belang van Zelfzorg: Balans Tussen Moederschap en Eigen Talenten
Een belangrijk aspect van het moederschap voor hoogbegaafde vrouwen is het vinden van een balans tussen de zorg voor hun kinderen en het koesteren van hun eigen intellectuele en creatieve behoeftes. Zelfzorg mag niet worden gezien als een luxe, maar als een noodzakelijke voorwaarde (!) voor een gezond, evenwichtig leven. Het ontwikkelen van een ritme dat ruimte biedt voor eigen ontwikkeling, uitdagingen en ontspanning is essentieel.
Hoogbegaafde moeders moeten actief proberen tijd in te plannen voor hun eigen intellectuele interesses en creatieve projecten. Dit kan variëren van het lezen van boeken, het ontwikkelen van nieuwe vaardigheden of het deelnemen aan intellectuele discussies. Het is ook belangrijk dat ze zich omarmen als mensen met eigen behoeftes, net zoals zij zorg dragen voor de behoeften van hun kinderen.
Daarnaast is het belangrijk om niet te veel van zichzelf te eisen. Het streven naar perfectie in het moederschap of het huishouden kan leiden tot een gevoel van inadequaatheid wanneer dingen niet volgens plan verlopen. Het accepteren van de imperfectie van het leven, zowel voor henzelf als voor hun kinderen, kan helpen om de druk te verlichten. Maar imperfectie is ook lastig voor hoogbegaafde vrouwen die juist voor het schone, het kloppende en daarmee makkelijk voor het volmaakte willen gaan.
De Kracht van Samenwerken en Steunen
Een andere cruciale factor is het zoeken naar steun. Hoogbegaafde moeders kunnen profiteren van gesprekken met andere moeders die dezelfde uitdagingen doormaken. Het delen van ervaringen en oplossingen kan hen helpen nieuwe manieren te vinden om hun uitdagingen aan te pakken. Dit kan ook de ervaring van isolatie verminderen, wat een veelvoorkomend gevoel is bij hoogbegaafden die zich vaak niet begrepen voelen in hun omgeving.
Daarnaast is het belangrijk om professionele hulp te overwegen, zoals het werken met een coach of therapeut die ervaring heeft met hoogbegaafdheid. Dit kan helpen om zelfbewustzijn te vergroten en strategische benaderingen te ontwikkelen voor het balanceren van de verschillende rollen die de hoogbegaafde moeder vervult.
Met andere woorden: De Kunst van Balanceren
Hoogbegaafdheid en moederschap brengen unieke uitdagingen met zich mee. De wens om als moeder het beste voor je kinderen te doen, wat hoogbegaafde vrouwen ook heel goed kunnen omdat ze én het overzicht én de kennis weten te bemachtigen, maar dat kan de hoogbegaafde moeder ertoe brengen haar eigen talenten en intellectuele behoeften opzij te zetten. Dit kan leiden tot een vicieuze cirkel van bore-out, verlies van motivatie en ontevredenheid.
Het is essentieel dat hoogbegaafde moeders zich realiseren dat hun eigen ontwikkeling en welzijn niet alleen belangrijk zijn voor henzelf, maar ook voor het welzijn van hun kinderen. Door tijd te investeren in zelfzorg, het vinden van ruimte voor intellectuele en creatieve uitdagingen en het zoeken van steun, kunnen ze een balans creëren die zowel hun eigen behoeften als die van hun kinderen ondersteunt. In plaats van hun talenten opzij te zetten, kunnen hoogbegaafde moeders leren hoe ze hun unieke gaven kunnen gebruiken om zowel als moeder als individu te groeien.
Lees ook: Vrouwelijk-potentieel-blijft-vaak-onbenut/
De Uitdaging van Balans en Zelfzorg (met de Overexcitabilities van Dabrowski)
Hoogbegaafdheid bestaat uit vijf overexcitabilities (hyperprikkelbaarheden) zoals beschreven door Kazimierz Dabrowski. Deze overexcitabilities kunnen een diepgaande invloed hebben op de manier waarop een hoogbegaafde vrouw haar rol als moeder ervaart, en kunnen zowel een uitdaging als een bron van kracht zijn. Door te begrijpen hoe deze overexcitabilities haar dagelijks leven beïnvloeden, kan een hoogbegaafde moeder betere manieren vinden om haar talenten te onderhouden en tegelijkertijd te zorgen voor haar kinderen.
De Vijf Overexcitabilities van Dabrowski
Dabrowski’s theorie van overexcitabilities verwijst naar een verhoogde hyperprikkelbaarheid op verschillende gebieden. Dit betekent niet alleen dat de vrouw in kwestie meer intensieve emoties of prikkels ervaart, maar dat haar brein in staat is om op veel diepere niveaus te verwerken dan gemiddeld. De vijf overexcitabilities die Dabrowski beschrijft—psychomotorisch, emotioneel, zintuigelijk, verbeelding en intellectueel—kunnen een belangrijke rol spelen in de manier waarop een hoogbegaafde moeder zich voelt, reageert en haar dagelijks leven organiseert.
Psychomotorische Overexcitability
De psychomotorische overexcitability verwijst naar een verhoogde fysieke energie en beweeglijkheid. Dit betekent dat de persoon in kwestie snel opgewonden raakt en vaak een sterke drang heeft om fysiek actief te zijn. Dit kan zich uiten in rusteloosheid, ongeduld of zelfs een voortdurende zoektocht naar nieuwe activiteiten om haar energie kwijt te raken.
Voor een hoogbegaafde moeder kan dit een uitdaging zijn, vooral als haar eigen kinderen ook veel energie hebben. Het constante verlangen om in beweging te zijn, kan het moeilijk maken om de rust te vinden die nodig is voor zelfzorg of voor het uitvoeren van routinematige dagelijkse taken. Het kan ook tot frustratie leiden als de moeder niet in staat is om haar energie op een productieve manier te kanaliseren, vooral als ze zich verantwoordelijk voelt voor het welzijn van haar kinderen. Het vinden van manieren om fysieke activiteit in haar dagelijks leven te integreren, zoals wandelen, trampoline of ontspanningstechnieken zoals het maken van muziek, kan helpen om deze overexcitability te balanceren.
Emotionele Overexcitability
Emotionele overexcitability is een van de meest intensieve aspecten van hoogbegaafdheid. Dit betekent dat de hoogbegaafde vrouw emoties vaak op een diepere, intense en meer complexe manier ervaart. Ze kan niet alleen sterkere gevoelens hebben, maar ook meer empathie voor anderen voelen. Dit kan de moeder bijvoorbeeld doen worstelen met het intense verdriet van haar kinderen, of de impact van leerkrachten die haar kinderen niet begrijpen en/of geen recht doen, maar ook met haar eigen emoties, die vaak sterker dan gemiddeld kunnen zijn.
Voor een hoogbegaafde moeder kan deze emotionele intensiteit haar opvoedingsstijl beïnvloeden. Ze voelt mogelijk meer verantwoordelijkheid voor de emoties van haar kinderen, wat het moeilijk kan maken om grenzen te stellen. Daarnaast kunnen haar eigen emotionele reacties soms onterecht uitvergroot worden, vooral in stressvolle momenten, wat haar gevoel van controle kan ondermijnen. Ze kan een echte dramaqueen zijn. Het is cruciaal dat hoogbegaafde moeders leren omgaan met hun emotionele intensiteit door tijd voor zichzelf te nemen en te leren hoe ze emoties op een gezonde manier kunnen uiten en reguleren, zonder zichzelf op te offeren.
Zintuiglijke Overexcitability
Zintuiglijke overexcitability houdt in dat iemand gevoelig is voor zintuiglijke prikkels, zoals licht, geluid, geur of aanraking. Voor een hoogbegaafde vrouw betekent dit dat zij mogelijk extra gevoelig is voor de omgeving en dat gewone prikkels — zoals het lawaai van kinderen, fel licht of een drukke omgeving — veel intensiever ervaren worden. Dit kan haar energie uitputten en haar concentratie verstoren.
In het moederschap kan dit bijzonder uitdagend zijn, vooral als ze in een drukke omgeving verkeert. Het is mogelijk dat de moeder snel overprikkeld raakt door de constante stroom van geluiden, bewegingen en andere zintuiglijke input van haar kinderen. Dit kan leiden tot uitputting en prikkelbaarheid. Het creëren van rustige momenten, bijvoorbeeld door tijd voor jezelf te reserveren in een stille ruimte, kan helpen om deze zintuiglijke overbelasting te verminderen. Het zoeken naar kalmerende rituelen, zoals een rustige wandeling of meditatie, kan ook helpen om de zintuiglijke overexcitability te verlichten.
Verbeeldingsoverexcitability
De verbeeldingsoverexcitability verwijst naar een bijzonder levendige en creatieve geest. Hoogbegaafde mensen die deze overexcitability ervaren, hebben vaak een rijke innerlijke wereld en een fantasierijke benadering van de werkelijkheid. Dit kan hen inspireren tot grote creativiteit, maar kan ook leiden tot een neiging tot overdenken, fantaseren of zelfs piekeren.
Voor een hoogbegaafde moeder kan de verbeeldingsoverexcitability zowel een zegen als een uitdaging zijn. Haar vermogen om buiten de gebaande paden te denken kan haar helpen om creatieve en innovatieve oplossingen voor opvoedingsproblemen te vinden. Tegelijkertijd kan haar rijke verbeelding haar soms overweldigen, waardoor ze zich verliest in onrealistische verwachtingen of piekeren over hypothetische scenario’s. Het kan ook moeilijk zijn om zich te concentreren op de dagelijkse taken wanneer haar geest constant in andere werelden reist. Het kan nuttig zijn om een balans te vinden tussen het cultiveren van haar verbeelding en het in de realiteit blijven, door mindfulness of meditatie-oefeningen te integreren in haar dagelijkse routine. Ze kan in ieder geval wel heerlijk verhalen aan haar kinderen vertellen.
Intellectuele Overexcitability
De intellectuele overexcitability betreft een diepe behoefte aan kennis, uitdaging en begrip. Hoogbegaafde mensen met een sterke intellectuele overexcitability hebben vaak een dorst naar leren en het begrijpen van complexe ideeën. Dit kan hen buitengewoon creatief en innovatief maken, maar het kan ook leiden tot gevoelens van frustratie als de intellectuele uitdaging die ze nodig hebben, ontbreekt.
Voor de hoogbegaafde moeder kan het intellectuele verlangen haar soms afleiden van haar dagelijkse verantwoordelijkheden. Wanneer haar behoefte aan intellectuele uitdaging niet vervuld wordt, kan ze zich leeg of ontevreden voelen met als gevolg dat ze depressief wordt. Het kan ook moeilijk zijn om te accepteren dat bepaalde aspecten van het moederschap — zoals het herhalen van routinetaken — niet altijd voldoen aan haar intellectuele verlangens. Het is van belang dat de hoogbegaafde moeder manieren vindt om haar intellectuele honger te stillen, bijvoorbeeld door zich in nieuwe onderwerpen te verdiepen, boeken te lezen of zich aan te sluiten bij intellectuele gemeenschappen. Dit helpt haar om haar persoonlijke groei te ondersteunen, terwijl ze ook haar rol als moeder kan vervullen.
Het Omarmen van Overexcitabilities in Moederschap
De vijf overexcitabilities van Dabrowski — psychomotorisch, emotioneel, zintuiglijk, verbeelding en intellectueel — kunnen de ervaring van hoogbegaafde moeders enorm beïnvloeden. Door te begrijpen hoe deze overexcitabilities hun dagelijks leven vormen, kunnen vrouwen betere manieren vinden om hun eigen behoeften en de behoeften van hun kinderen in balans te brengen. Ze zijn deze zorg aan zichzelf en hun kinderen verplicht, omdat ze leukere moeders worden.
Zelfzorg, het zoeken naar ondersteuning en het vinden van ruimte voor zowel intellectuele uitdaging als rust zijn cruciaal. Hoogbegaafde moeders die leren omgaan met hun overexcitabilities kunnen hun unieke eigenschappen omarmen en deze gebruiken om zowel hun eigen talenten te ontwikkelen als een liefdevolle, empathische opvoeding voor hun kinderen te bieden. Door te accepteren dat het leven als hoogbegaafde moeder niet altijd perfect is, maar wel rijk en uitdagend, kunnen ze een evenwicht vinden dat hen en hun gezin ten goede komt.
