Luisteren vanuit je complex maakt DOOF

De mens is een complex wezen, gevormd door zowel erfelijkheid als ervaringen. Ieder van ons heeft te maken met persoonlijke overtuigingen, gevoelens en gedragingen die ons dagelijks leven beïnvloeden. Veel van deze invloeden zijn onbewust, aangedreven door overlevingsmechanismen die we als kinderen hebben ontwikkeld, maar die ons als volwassenen in allerlei situaties blijven sturen. Deze mechanismen kunnen in veel gevallen als “complexen” ervaren worden — patronen van denken, voelen en doen die voortkomen uit onverwerkte trauma’s, angst of het verlangen om te overleven.
De meeste mensen die hun schaduwwerk nog niet hebben gedaan, leven vanuit deze patronen gevormd door hun overlevingsmechanismen.
Deze mensen kennen nog niet hun complexen (triggers) en vallen elke keer in oude patronen, alsof de situatie van toen herhaald wordt door de ander en juist nu vermeden of bestreden moet worden door henzelf.

Wat zijn Complexen?
De term “complex” komt oorspronkelijk uit de psychologie van Carl Jung, die het beschreef als een cluster van onderdrukte herinneringen, gevoelens en overtuigingen die een individu in zijn psyche draagt. Deze complexen kunnen ontstaan door vroege levenservaringen, zoals negatieve gebeurtenissen in de jeugd, trauma’s, verwaarlozing of onveilige hechting. Wanneer een complex geactiveerd wordt, ervaart iemand sterke emoties en reacties die buiten proportie lijken te zijn voor de huidige situatie. Het gevoel kan overdreven of irrationeel lijken, maar voor de persoon in kwestie is het een uiting van diepgewortelde angst of onzekerheid.

Voorbeeld: Een persoon die in zijn jeugd vaak afgewezen werd, kan als volwassene intens reageren op de minste vorm van positieve feedback, omdat het afwijzingscomplex wordt geactiveerd.

Overlevingsmechanismen
Overlevingsmechanismen zijn onbewuste strategieën die we ontwikkelen om om te gaan met deze stress, angst of gevaar. Deze mechanismen zijn meestal ontstaan in de vroege stadia van ons leven, wanneer we ons niet volledig in staat voelen om met de uitdagingen van de omgeving om te gaan. Denk hierbij aan situaties waarin we ons niet veilig voelden of waarin we als kind moesten overleven in een onvoorspelbare of verwaarlozende omgeving. In zulke gevallen ontwikkelt de psyche automatische reacties, zoals:

Vermijding: het wegduiken van situaties die pijn of angst oproepen.
Ontkenning: het negeren van realiteiten of gevoelens die te pijnlijk zijn om te aanvaarden.
Projectie: het toeschrijven van eigen negatieve eigenschappen of angsten aan anderen.
Reactievorming: het vertonen van gedragingen die het tegenovergestelde zijn van wat je voelt.
Rationalisatie: het verzinnen van logische verklaringen voor irrationele gedachten of gedragingen om de pijn te verzachten.

Deze mechanismen zijn bedoeld om ons in staat te stellen om te overleven, maar wanneer ze niet goed worden verwerkt, kunnen ze uiteindelijk de kwaliteit van ons leven ondermijnen. Ze kunnen ervoor zorgen dat we vast komen te zitten in patronen van angst, afhankelijkheid of perfectionisme.

Hoe Complexen en Overlevingsmechanismen Onze Keuzes Beïnvloeden
Onze overlevingsmechanismen en de complexen die we ontwikkelen, vormen de lens waartegen we de wereld en onszelf zien. We reageren op situaties niet altijd vanuit een rationeel of objectief standpunt, maar vanuit de pijn of de angst die in ons is opgeslagen. Dit heeft invloed op hoe we keuzes maken, hoe we ons verhouden tot anderen en zelfs hoe we onszelf zien.

Relaties:
Mensen die complexe overlevingsmechanismen hebben, kunnen moeilijker gezonde relaties aangaan. Bijvoorbeeld, iemand met een hechtingscomplex kan moeite hebben om emotioneel intiem te worden of zich constant onveilig voelen in een relatie. Dit kan leiden tot angst voor verlating of een sterke behoefte aan controle, waardoor ze gedrag vertonen dat anderen als sturend of afstandelijk ervaren.
Carrière en Succes:
Iemand die onzeker is door het complexe gevoel van minderwaardigheid, kan in een constante staat van overcompensatie verkeren, wat zich kan uiten in perfectionisme of een obsessie met succes. Dit kan hen in staat stellen om te presteren, maar het kan ook leiden tot burn-out of een gevoel van leegte, omdat hun waarde afhankelijk blijft van externe prestaties.
Zelfbeeld:
Wanneer we leven vanuit onze complexen, kunnen we onszelf verkeerd inschatten. Bijvoorbeeld, iemand met een complex van falen kan altijd het gevoel hebben dat ze nooit goed genoeg zijn, wat hen in een vicieuze cirkel van twijfel en angst houdt.

Het Bevrijden van Overlevingsmechanismen
Na ons 23ste – mede dankzij onze prefrontale cortex – zijn we in staat om ons bewust te worden van de complexen die onze keuzes beïnvloeden en de overlevingsmechanismen die ons leven sturen. Dit vereist echter een dieper inzicht in onszelf, een bereidheid om ongemakkelijke emoties onder ogen te zien en de moed om te veranderen.

1. Zelfreflectie en Bewustzijn
Het proces van het ontdekken van onze complexen begint met zelfreflectie. De vraag: ‘Wat in mij maakt dat ik hier zó op reageer?’ geeft inzicht in puzzelstukjes van onze ervaringen door onze gevoelens, gedragingen en reacties te observeren zonder oordeel en kunnen we achterhalen welk complex wordt geactiveerd in een bepaalde situatie.

2. Therapie
Therapie, zoals cognitieve gedragstherapie (CGT) of psychoanalyse, en coaching kan helpen om de diepere wortels van complexen en overlevingsmechanismen bloot te leggen. Dit proces kan pijnlijk zijn, maar het stelt ons in staat om de onderliggende overtuigingen die ons beperken, te transformeren.

3. Leren Emoties serieus te nemen
Emotionele taal geven is een belangrijke vaardigheid om complexen te ontdekken. Dit kan inhouden dat je leert hoe je gezonde copingmechanismen ontwikkelt voor stress, angst en verdriet. Mindfulness en ademhalingsoefeningen kunnen hierbij helpen om te ontdekken dat de heftigheid van mijn emotie niet over nu gaat, maar over toen.

4. Omarmen van Onzekerheid
Het zichtbaar maken van onze overlevingsmechanismen en weten waar ze vandaag komen (vaak voor de eerste 7de levensjaar), maakt dat ik kan ontdekken, dat ze me nu niet meer helpen. . In plaats van voortdurend te proberen te overleven door te vluchten of jezelf te verdedigen, is het belangrijk om het ongemak van onzekerheid te omarmen en te accepteren dat we niet altijd alles kunnen voorspellen of beheersen én dat ik vanuit mijn huidige volwassenheid mijn leven aankan. Ik heb de keuze om nu vanuit volwassenheid op een situatie te reageren!

Van Overleven naar Leven
Leven vanuit je complexen en overlevingsmechanismen is een manier van overleven, maar niet echt leven. Het betekent reageren vanuit pijn, angst en oude gewoonten, in plaats van vanuit een plek van authenticiteit en vrijheid. Wanneer we ons bewust worden van deze complexe patronen en de overlevingsstrategieën die we in ons dragen, kunnen we beginnen met het proces van heling en transformatie.

Door ons verleden te begrijpen en de mechanismen die we hebben ontwikkeld te herkennen, kunnen we onze innerlijke kracht hervinden en op een diepere, meer authentieke manier leven. Dit is geen gemakkelijke reis, maar het is een die ons uiteindelijk kan bevrijden van de beperkingen die we onszelf hebben opgelegd, waardoor we de mogelijkheid krijgen om echt te leven, in plaats van slechts te overleven.

Door mijn complexen ben ik DOOF

Onze complexen, die gevormd zijn door diepgewortelde overtuigingen, ervaringen en overlevingsmechanismen, spelen een cruciale rol in hoe we onszelf en anderen waarnemen. Vaak bevinden deze innerlijke overtuigingen zich buiten ons bewustzijn, maar ze hebben een enorme invloed op ons dagelijks leven, met name op onze relaties. Eén van de meest ingrijpende manieren waarop deze complexen ons beïnvloeden, is dat we doof zijn voor de goede woorden van anderen, zelfs als deze woorden bedoeld zijn om ons te steunen, te waarderen of te genezen.

Hoe Beïnvloeden Ze Ons Perceptie van Woorden?
Complexen zijn dus de interne, vaak onbewuste psychologische patronen die ontstaan uit onverwerkte trauma’s, ingesleten overtuigingen of onvervulde behoeften uit het verleden. Deze complexen kunnen voortkomen uit ervaringen voor ons 7de levensjaar van afwijzing, kritiek, misverstanden of zelfs verwaarlozing. Wat deze complexe patronen kenmerkt, is dat ze vaak in reactie op de wereld buiten ons worden geactiveerd, ook al is de huidige situatie misschien heel anders dan de ervaringen die deze complexen hebben veroorzaakt.

In de context van communicatie betekent dit dat je onbewust bepaalde woorden of uitdrukkingen interpreteert alsof je weer 2 of 3 jaar bent en tegenover je moeder/vader of zus/broer staat, waardoor je door de lens van je complexen kijkt, waardoor je gevoelig bent voor negatieve interpretaties, zelfs wanneer de woorden die iemand spreekt bedoeld zijn om je te steunen. Het is als het rode doorzichtige snoeppapiertje waardoor alles rood kleurt als je er door kijkt. Dit proces gebeurt vaak automatisch (!) en leidt ertoe dat positieve feedback niet door jou kan ontvangen worden en/of je deze woorden, dat gebaar of die houding op de voor jou bekende manier interpreteert en het in het hier en nu de werkelijkheid lijkt te zijn.

Hoe Werken Complexen in Communicatie?
Complexen kunnen zich op verschillende manieren manifesteren in communicatie. Als je bijvoorbeeld een complex hebt rondom afwijzing, kun je zelfs de meest positieve woorden als kritiek ervaren. Dit gebeurt doordat je innerlijke overtuigingen je perceptie kleuren en je instinctief gelooft dat anderen je afwijzen, zelfs als ze dat niet doen.
Complexen maken ons zeer ALERT. Alert om te voorkomen dat de pijn van de kleine in ons (opgedaan voor zijn 7de levensjaar) nog eens zal gebeuren.
Daarom zijn we vaardig in:

1. Zelfkritiek en Perfectionisme
Mensen die lijden aan complexen van zelfkritiek of perfectionisme hebben de neiging om alles wat anderen zeggen te filteren door hun eigen strenge interne stem. Wanneer iemand bijvoorbeeld zegt: “Je hebt goed werk geleverd,” kan deze boodschap in de oren van iemand met een perfectionistisch complex als een halve compliment klinken, omdat het woord “goed” niet “perfect” is. De persoon is dan doof voor de positieve boodschap omdat hun complex hen ervan overtuigt dat ze niet genoeg doen, ongeacht de positieve feedback.

2. Angst voor Afwijzing
Een ander voorbeeld is wanneer iemand gevoelig is voor afwijzing door ervaringen uit het verleden, zoals verwaarlozing of kritiek. Deze persoon kan een compliment als een ongemakkelijke opmerking ervaren, omdat hun complex hen doet geloven dat het onrealistisch is dat iemand hen werkelijk waardeert. Ze kunnen denken: “Ze zeggen dit om me niet te kwetsen,” of “Ze verwachten meer van me.” Hierdoor blokkeren ze de positieve woorden, omdat het complex hen beschermt tegen de angst voor toekomstige afwijzing.

3. Onverwerkte Trauma’s – pas op dat dát weer gebeurt:
Als je een complex hebt dat te maken heeft met trauma, zoals emotionele verwaarlozing of mishandeling, kunnen positieve woorden onbewust worden afgewezen omdat ze het idee oproepen van iets wat niet “waar” kan zijn. Iemand die bijvoorbeeld in zijn jeugd nooit liefdevol werd behandeld, kan zelfs liefdevolle woorden van vrienden of familie als oppervlakkig of onoprecht ervaren. Ze hebben moeite om deze woorden te geloven omdat hun complex hen vertelt dat liefde of waardering altijd gekoppeld is aan een verborgen agenda of onbereikbare verwachtingen.

Dáárom Maakt Dit Ons Doof voor Goede Woorden!
Complexen zijn, in wezen, overlevingsmechanismen die ons heel alert maken om ons zo te helpen om ons zo te beschermen tegen pijn, afwijzing of teleurstelling. Ze reageren vanuit een gevoel van kwetsbaarheid, waarbij onze innerlijke overtuigingen ons ervan overtuigen dat we niet volledig veilig zijn om de waarheid of positieve bedoelingen van anderen te accepteren, want er zal wel een addertje onder het gras vandaan komen.. We weten er zelfs niet goed mee om te gaan. We kunnen niet geloven dat ze echt zo bedoeld zijn. Dit gebeurt vaak op onbewust niveau, waardoor we niet eens doorhebben dat we onszelf afsluiten voor de goede woorden die voor ons bedoeld zijn.

Angst voor Herhaling van het Verleden:
Onze complexen zijn geworteld in oude ervaringen, vaak van pijn of afwijzing, en de onderliggende angst is dat we opnieuw gekwetst zullen worden. Dus, zelfs wanneer iemand oprecht zegt: “Ik ben trots op je,” of “Je hebt iets waardevols bijgedragen,” kan het gevoel van kwetsbaarheid ervoor zorgen dat we deze woorden afwijzen. We zijn bang dat de woorden niet echt zijn of dat er iets achter schuilt. De complexen geven ons het gevoel dat de situatie zich weer kan herhalen, en zo blokkeren we de positieve boodschap.
Innerlijke Beperkingen en Zelfwaardering:
Complexen zoals een laag zelfbeeld of zelfkritiek maken het moeilijk om positieve woorden van anderen te geloven. Als je van binnen gelooft dat je niet goed genoeg bent of niet waardig bent om geprezen te worden, dan zal het ontvangen van complimenten of positieve feedback je misschien ongemakkelijk maken. Je kunt de complimenten zelfs minimaliseren, zoals het denken dat de ander gewoon aardig probeert te zijn, of dat ze niet echt begrijpen hoe slecht je je voelt.
Emotionele Onbewustheid:
Omdat veel van onze complexen onbewust zijn, kunnen we ons vaak niet bewust zijn van de manier waarop ze onze perceptie vervormen. Het kan moeilijk zijn om te begrijpen waarom we bepaalde dingen niet kunnen horen, zelfs als ze ons goed bedoeld lijken. Deze onbewuste blokkades creëren een mentale “muur” tussen ons en de intenties van anderen.

Hoe Doorbreek je Deze Blokkades?
Het doorbreken van deze onbewuste blokkades vereist schaduwwerk en persoonlijke ontwikkeling, waardoor zelfbewustzijn, zelfcompassie en actieve betrokkenheid bij je innerlijke wereld kan ontstaan. Hier zijn enkele stappen die je kunt nemen om je complexen te identificeren en de blokkades die ze creëren in communicatie te doorbreken:

Zelfreflectie en Bewustzijn:
Begin met het observeren van je reacties op complimenten of positieve woorden. Wanneer voel je de weerstand? Wat zijn de gedachten die opkomen wanneer iemand iets goeds zegt? Deze reflecties kunnen aanwijzingen geven over welke complexen of overtuigingen je tegenhouden.
Herformuleren van Gedachten:
Als je merkt dat je een positieve boodschap afwijst, probeer dan de woorden opnieuw te formuleren zonder je complexe filter. In plaats van te denken “Ze zeggen dit omdat ze me niet echt kennen,” probeer dan te denken “Ze zeggen dit omdat ze iets waardevols in mij zien.”
Therapie of Coaching:
Het werken met een therapeut of coach aan je levenslijn kan enorm waardevol zijn bij het ontrafelen van diepgewortelde complexen. Ze kunnen je helpen om oude pijn zichtbaar te maken, te verwerken en negatieve overtuigingen die je beletten om positieve feedback te ontvangen, los te laten.
Zelfcompassie:
Wees vriendelijk voor jezelf. Het kan lastig zijn om oude patronen te doorbreken, en het is belangrijk om jezelf niet te veroordelen voor het feit dat je moeite hebt met het ontvangen van goede woorden. Geef jezelf de ruimte om te groeien.

Kortom:

Onze complexen kunnen ons behoorlijk belemmeren in hoe we de wereld en de mensen om ons heen ervaren. Ze maken ons gevoelig voor de negatieve kanten van communicatie en sluiten ons af voor de positieve intenties van anderen. Wanneer we ons bewust worden van deze interne blokkades en actief werken aan het doorbreken ervan, kunnen we leren om de goede woorden van anderen daadwerkelijk te horen en te ontvangen. Dit is een proces van heling en zelfacceptatie, waarin we de stemmen van anderen niet alleen kunnen horen, maar ze ook kunnen geloven en omarmen.