Leven met sterven
Op de website van Het Landelijk Expertisecentrum Sterven staat een zevendelige podcast serie: Ontdek de gelaagdheid van sterven in onze nieuwe podcast:
In deze zevendelige podcast Leven met sterven raak je bekend met de zeven verschillende lagen van het sterven: fysiek, emotioneel, mentaal, spiritueel, relationeel, goddelijk en het bewustzijn. Het stervensproces gaat namelijk veel verder dan wat wij op fysiek niveau kunnen waarnemen. Expert Ineke Visser geeft in elke aflevering een minicollege over de uitgelichte laag. Host Karen Kroonstuiver spreekt vervolgens een gast die over een schat aan ervaring met deze laag beschikt. Tot slot beantwoorden we in elke podcast een vraag van jullie, uit de community.
Sterven is misschien wel de meest intense vorm van leven. Door kennis en wijsheid te delen willen wij meer vertrouwen geven over het proces van sterven. Laat je inspireren door deze kennis, verhalen en tips.
Trailer – Leven met sterven
In deze zevendelige podcast Leven met sterven raak je bekend met de zeven verschillende lagen van het sterven: fysiek, emotioneel, mentaal, spiritueel, relationeel, goddelijk en het bewustzijn. Het stervensproces gaat namelijk veel verder dan wat wij op fysiek niveau kunnen waarnemen. Expert Ineke Visser geeft in elke aflevering een minicollege over de uitgelichte laag. Host Karen Kroonstuiver spreekt vervolgens een gast die over een schat aan ervaring met deze laag beschikt. Tot slot beantwoorden we in elke podcast een vraag van jullie, uit de community.
Sterven is misschien wel de meest intense vorm van leven. Door kennis en wijsheid te delen willen wij meer vertrouwen geven over het proces van sterven. Laat je inspireren door deze kennis, verhalen en tips.
Aflevering 1: De fysieke laag
In deze aflevering van Leven met Sterven staat de fysieke laag centraal. Ineke Visser vertelt in een mini-college wat er in het fysieke lichaam gebeurt als iemand stervende is. Onze gast Ruth Cooiman neemt jou als luisteraar vervolgens mee in haar rijke verleden als verpleegkundige in de (hospice)zorg. Zij geeft onder andere antwoord op de vraag: wat heeft de stervende en diens naaste(n) nodig?
Sterven is, net als het leven zelf, hard werken, vertelt Ruth. En hoe graag we ook willen weten hoe en wanneer het zal gebeuren: sterven kent geen tijd; het duurt zo lang als het duurt. Ze deelt persoonlijke verhalen die de diversiteit en complexiteit van het fysieke stervensproces uitleggen en geeft praktische tips.
In haar omgeving werd Ruth soms de ‘party killer’ genoemd, als ze haar werk ter sprake bracht op feesten en partijen. Het zou zwaar zijn. Maar juist aan het sterfbed is er volgens Ruth vaak ook ruimte voor luchtigheid en humor in de gesprekken met de stervende.
Voorbeelden hiervan heeft ze te over.
Luister naar deze aflevering om meer te leren over de fysieke aspecten van sterven en de waardevolle inzichten van Ruth Cooiman, met recht een expert op dit gebied. Deze kunnen je helpen om steviger te staan als de laatste fase nabij is voor jouzelf of een naaste.
Afleverintg 2: De emotionele laag
In deze aflevering van Leven met Sterven staat de emotionele laag centraal. Natuurlijk starten we deze podcast met , die toelichting geeft over de emotionele laag. Deze week is te gast. Zij is sinds kort begrafenisondernemer nieuwe stijl en weet helaas heel goed hoe het is om dierbaren te verliezen. Ooit stond ze vele acteurs bij als kostuumontwerper.
Bho staat dicht bij haar eigen emoties en kan hier mooi en goed over vertellen. Hoewel ze had verwacht het moeilijk te hebben als het over haar overleden man zou gaan, raakt ze geëmotioneerd als ze vertelt hoe zij nu mensen helpt. Deze bijzondere vrouw heeft hard moeten werken om het verlies te verwerken, zoals ze zelf als advies kreeg maar nu ook geeft: “Ja lieverd, het gaat gewoon in golven. Het is niet iets wat stilstaat of wat van de ene op de andere dag voorbij is. Het komt allemaal in golfbewegingen weer naar je toe.”
Net als sterven is rouwen ook hard werken. Toch kun je ervoor zorgen dat het rouwproces goed verloopt, wat uiteindelijk Bho’s wens is. Niet voor niets heeft ze Wijlen Uitvaart gestart. Recht voor haar raap, humoristisch en heel eerlijk kijkt deze nuchtere “zweefteef” ook naar het leven en de daarbij horende dood. “Er wordt zo schijterig over gedaan en dat vind ik zo jammer, want ja, je gaat nou eenmaal dood en dan zeggen ze: ‘Oh, wat erg dat Jeroen dood is.’ Ja, maar het is ook oké.”
Luister nu naar de aflevering over de emotionele laag en kom meer te weten over de emotionele kant van het sterven, met lieve, open en eerlijke verhalen gebaseerd op het leven van de prachtige Bho Roosterman.
Aflevering 3: De mentale laag
In deze aflevering van de podcast Leven met sterven duiken we dieper in op de mentale dimensie van het stervensproces. Deze week geeft zoals gewoonlijk uitleg over één van de zeven lagen, dit keer de mentale laag. Wat houdt deze laag precies in en hoe krijg je ermee te maken tijdens het sterven?
De gast, Bas Kodden, hoogleraar Leiderschap & Managementontwikkeling aan Nyenrode, richt zich normaal gesproken meer op leven, leiderschap en ontwikkeling, maar heeft al vroeg in zijn leven te maken gehad met de dood. Twee vrienden kwamen om het leven tijdens hun huwelijksreis, wat een diepe indruk op hem heeft achtergelaten en hem bewuster heeft gemaakt van sterfelijkheid. Bas deelt inzichten over het omgaan met je enneagram en het belang van acceptatie van wat het leven je brengt, zowel in leven als in dood.
Daarnaast deelt hij ook lessen van wijlen hoogleraar Paul de Bot, met wie hij veel tijd heeft doorgebracht en die hem veel heeft bijgebracht, waaronder het belang van observeren, zowel in het leven als aan het sterfbed. Deze lessen hebben hem geholpen bij het overlijden van zijn geliefde oom. Bas reflecteert ook op zijn eigen levensfilosofie: “je gaat van tegenpool naar tegenpool, dus je kunt pas positiviteit ervaren als je ook negativiteit hebt ervaren. Je kunt pas echt gelukkig zijn als je ook ongelukkig bent geweest.” Natuurlijk behandelen we ook een vraag uit de community, die we bespreken met Bas en Ineke.
Luister nu naar deze aflevering van Leven met sterven en ontdek meer over de mentale laag, samen met de interessante en leerzame inzichten van Bas Kodden.
Aflevering 4: De spirituele laag
In deze aflevering van de podcastserie Leven met Sterven duiken we dieper in op de spirituele dimensie van het stervensproces. Het Landelijk Expertisecentrum Sterven omschrijft deze dimensie als onze relatie tot spirituele pijn en verlangens, zoals het streven naar zingeving, verbondenheid, perspectief en verzoening. We verkennen de spirituele intelligentie, ons vermogen tot reflectie, zingeving en het zien van grotere verbanden, met Ineke die een mini-college hierover zal geven.
Daarnaast verwelkomen we verhalenverteller Joke Goudswaard, die ons meeneemt op een reis door verschillende prachtige verhalen uit haar wereld van sterven en rouw. Als psychosociaal hulpverlener en coach voor kinderen in rouw, deelt ze haar ervaringen en begint met een indrukwekkend verhaal over haar verbeeldingskracht, waarin ze zichzelf voorstelt als Florence Nightingale. Dit is slechts het begin van haar betoverende verhalen, die helderheid en troost bieden, vooral voor kinderen die rouwen.
In deze aflevering verkennen we ook het persoonlijke aspect van rouw, dat voor iedereen anders is. Joke deelt haar inzichten over het vinden van persoonlijke antwoorden die passen bij je eigen persoonlijkheid en identiteit. Ze deelt ook haar eigen ontroerende ervaringen, waaronder het verlies van haar geliefde vriendinnetje Odette op jonge leeftijd, wat mogelijk haar roeping heeft gevormd in dit vakgebied.
Luister ook naar de vraag vanuit de community waar Joke en Ineke antwoord op geven. Laat je meenemen in de prachtige verhalen van Joke, die put uit een rijke ervaring en diepgaande verhalen deelt over het sterfproces. Joke is geen gewone spreker, maar weeft met gemak verhalen waarin velen zich kunnen herkennen. Veel luisterplezier!
Aflevering 5: De relationele laag
In deze aflevering van Leven met Sterven neemt het Landelijk Expertisecentrum Sterven je mee naar de vijfde laag van sterven: de relationele laag. Met als doel een stervenscultuur in Nederland te bevorderen gebaseerd op inzicht en vertrouwen, zal deze podcastserie een belangrijke rol spelen. Ineke, als expert, begint de podcast met uitleg over de relationele laag.
We verwelkomen ook Gea Arentsen als gast, psychosociaal therapeut bij ziekte en rouw/verlies, en docent palliatieve zorg, met jarenlange ervaring in een hospice. Met Gea duiken we meteen de diepte in: wat kan je wel of juist niet bespreken aan het sterfbed? Aan de hand van ontroerende, soms intense, maar bijzondere ervaringsverhalen, gidst ze ons door dit proces. Ze legt uit hoe de wereld van iemand die sterft steeds kleiner wordt, inclusief de mensen die deelnemen aan het proces, en benadrukt het belang van hun rol.
Gea deelt ook dat het prima is om gesprekken die je wilt voeren aan een sterfbed kunt oefenen, iets waar ze velen in heeft begeleid. Daarnaast belicht ze de eerlijkheid die bij sterven hoort, vooral als kinderen betrokken zijn. Een aangrijpend en eerlijk verhaal volgt over een zoontje aan het sterfbed van zijn moeder, waarbij Gea put uit haar rijke ervaring om te illustreren wat te doen en ook wat juist niet.
De kern van alle verhalen is de behoefte aan erkenning en gezien worden. Ook de inzichten die sommige mensen op hun eigen sterfbed hebben, is verwonderlijk. Deze aflevering bevat ook een vraag van een luisteraar over haar oma, die uitgeleefd was maar toch nog in leven bleef. Laat je meenemen door de eerlijke, duidelijke en herkenbare verhalen rondom het sterfbed van de krachtige Gea.
Aflevering 6: De goddelijke laag
In de goddelijke laag van sterven staan we stil bij wat er zich meer tussen zijn bevindt, wat ons bezielt en ons uitnodigt om een verticale verbinding aan te gaan. Of je dit nu God, de Bron, het Licht of op een andere manier noemt, deze verticale as symboliseert de verbinding tussen hemel en aarde, inclusief de voorouderlijke lijn. van het Landelijk Expertisecentrum Sterven licht dit verder toe, waarna we in gesprek gaan met Maartje van Hooft.
Maartje heeft zich verdiept in de Japanse wijsheid, waarin ze veel in aanraking komt met het concept van overgave, wat naadloos aansluit bij deze laag. Van Milaan tot Japan neemt Maartje ons mee op haar reis door verschillende leerwegen, van Yoga en Meditatie tot haar specifieke opleiding, wat haar heeft geleerd om zich open te stellen voor hetgeen wat mogelijk hier op aarde niet zichtbaar is. Ze deelt ook inzichten uit de boeddhistische theorie, waarin ze benadrukt dat alles goed is en de focus vooral in het nu ligt.
Naast het delen van verhalen van over de hele wereld, reflecteert Maartje ook op haar eigen ervaringen met sterven en de dood. Ze deelt onder andere een aangrijpend verhaal van een vriendin waarbij ze het proces van dichtbij heeft meegemaakt, en haar eigen ervaringen met tekens van haar oma na haar overlijden. Ze benadrukt ook de mogelijkheid om diep in jezelf te zakken en dat nadenken over de dood eigenlijk nadenken over het leven is.
We sluiten de aflevering af met een vraag vanuit de community: wat gebeurt er eigenlijk na de dood? Wacht dus niet langer en luister naar deze aflevering van de goddelijke laag, en laat je meeslepen door de innemende, boeddhistische, wetenschappelijk onderbouwde verhalen van Maartje.
Aflevering 7: Het bewustzijn
In aflevering 7 van Leven met Sterven staan we stil bij het bewustzijn. Het Landelijk Expertisecentrum Sterven wil, onder andere door deze podcastreeks, bijdragen aan meer begrip en openheid voor de beleving en behoeften van stervenden. In deze zevende aflevering deelt Ineke zoals altijd inzichten rondom de laag, dit keer het Bewustzijn. Onze gast is Pim van Lommel, een gepensioneerde cardioloog, vooral bekend vanwege zijn kennis over bijna-doodervaringen en zijn boek Eindeloos Bewustzijn.
Pim neemt ons direct mee naar zijn eerste aanraking met een bijna-doodervaring en waarom dit zo’n diepe indruk op hem heeft gemaakt, waardoor hij er later in zijn carrière dieper op in ging. Ondanks zijn medische achtergrond is hij ervan overtuigd dat er meer is, veel meer, en dat dit het bewustzijn is. Hij legt uit hoe mensen vaak nog maanden of zelfs jaren na hun lichamelijk overlijden een verruimd bewustzijn ervaren, waar naasten contact mee kunnen hebben.
Hij verklaart ook het fenomeen van terminale helderheid, waarbij mensen die al niet meer aanspreekbaar zijn opeens iedereen herkennen, bedanken en dan sterven. Hoewel dit soms moeilijk te bevatten is, benadrukt Pim dat dit volkomen normaal is. Ook legt hij uit dat het volkomen normaal is om in contact te blijven met overleden dierbaren, en dat dit niet slechts als een droom moet worden afgedaan, maar als een echte ervaring van onvoorwaardelijke liefde, empathie en compassie.
De aflevering wordt afgesloten met een vraag vanuit de community, waar Pim prachtig op antwoordt. Wacht niet langer en duik samen met ons en de intrigerende Pim in de laag van het Bewustzijn, waar hij als cardioloog je meeneemt in een wereld die niet veel mensen kennen of begrijpen.
